П Ільінскі - Тры гады пад нямецкай акупацыяй у Беларусі

Але ці трэба казаць, што прыватнае жыцьцё пры немцах было суцэльным раем, а самі немцы — анёламі? Безумоўна, не. Назіраліся і непрыемныя выпадкі, і грубасьць з боку асобных немцаў. Але маштаб усяго гэтага ўва ўмовах ваеннага часу быў нязначны. Рабаўніцтва, канфіскацыі, крадзеж маёмасьці, фуражу ды жывёлы, безумоўна, таксама мелі месца. Але ў той самы час тысячы жыхароў у горадзе, ня кажучы ўжо пра вёску, мелі ўласных коней, кароў, коз ды авечак. Вельмі шмат хто атрымаў кароў і нават коней ужо пры немцах, зь ліку гэтак званых «трафэйных» — у арганізаваным парадку за невялікую плату. Напэўна, былі выпадкі крадзяжу нямецкімі салдатамі ў мясцовых жыхароў курэй, сьвіней, кароў, хоць мне амаль не даводзілася пра гэта чуць (за тры гады чуў усяго толькі пра адзін такі выпадак). Але зусім відавочна, што гэта ня мела масавага характару. Пры вялікай колькасьці немцаў у горадзе амаль усе сем’і мелі курэй, якія спакойна разіульвалі ўсюды, дзе ім хацелася. Сьвіньні рохкалі амаль у кожным двары, а парася, хоць і не без турботаў, можна было прыдбаць у племянной жывёлагадоўчай нямецкай гаспадарцы недалёка ад гораду. Пародных сьвіней ды кароў немцы сыстэматычна прывозілі зь Нямеччыны.

Адмысловага разгляду патрабуе пытаньне пра ўзаемадачыненьні полаў. Ведаючы значна большую, у параўнаньні з Заходняй Эўропаю, цнатлівасьць расейскай жанчыны, савецкая прапаганда, маючы намер ня толькі загадзя напалохаць насельніцтва, але й зусім настроіць яго супраць немцаў, прыпісвала апошнім ледзь не пагалоўныя гвалтаваньні. Гэта была самая бесцырымонная лухта. Выпадкі гвалтаваньня былі; але гэта было зусім ня правіла, а хутчэй выключэньне. Пра зусім малую іх колькасьць можна меркаваць з наступнага. Я прабыў у зоне нямецкай акупацыі тры гады — за ўвесь гэты час мне давялося пачуць толькі пра тры такія здарэньні. У першым выпадку ўшчэнт п’яны нямецкі салдат на чыгуначнай станцыі Вязьма ўначы валок за рукаў ужо немаладую жанчыну-ўцякачку да пустога вагона, які стаяў на запасной калейцы. Валок млява, спрабаваў ёй нешта патлумачыць, пры гэтым яны фактычна заставаліся стаяць на адным месцы. Іншыя нямецкія салдаты, што праходзілі ў гэты час міма вагонаў, стукнулі няўдатнага немца чыгунком па галаве і такім чынам вызвалілі жанчыну. Гэта я бачыў сам, седзячы ў іншым вагоне, у сьнежні 1941 году. Іншы выпадак здарыўся ў тым самым 1941 годзе, толькі трошкі раней, у самім горадзе Полацку, яшчэ да майго прыбыцьця туды. Мне пра яго распавядалі мясцовыя жыхары. Пры акалічнасьцях, якія дакладна мне невядомыя, нямецкі салдат уварваўся ў нечы чужы дом і, пагражаючы зброяй, згвалтаваў дзяўчыну. Злачынства было выяўлена і даказана. Згодна з пастановай вайсковага суду, салдата расстралялі. Пра гэта ведаў увесь горад.

Зусім іншая справа — добраахвотнае сужэнства: яно мела месца ў вялікай колькасьці. Тым ня менш, немцы са свайго боку ўвесь час скардзіліся на цяжкасьці пры ўсталяваньні сэксуальных сувязяў у Расеі ў параўнаньні зь іншымі краінамі, дзе ім даводзілася быць раней. Сувязі ўзьнікалі найчасьцей на месцы працы, дзе расейскія жанчыны служылі ў расейскіх установах ці на прадпрыемствах. Значна радзей — па месцы жыхарства немцаў, што лёгка патлумачыць. Вясковыя сэксуальныя сувязі ўзьнікалі надзвычай рэдка.

Зь ліку сэксуальных сувязяў (а яны ў глухой правінцыі былі вядомыя ўсе) да 1944 году большасьць прыпадала на жанчын, зьвязаных з партызанамі ці савецкай выведкай. Гэта былі жанчыны прышлыя ці мясцовыя камсамолкі. У гэтым дачыненьні немцы былі надзвычай наіўныя. Яны прынцыпова ня верылі, што жанчына, да таго ж маладзенькая ды прыгожая, здольная на такую працу. Шмат хто зь іх за свой давер пасьля вымушаны быў жорстка заплаціць. Бальшавікі, ведаючы слабасьць немцаў да прыгожых дзяўчат, знарок засылалі іх да немцаў. Дзяўчаты гэтыя праходзілі адмысловую падрыхтоўку ў школах выведкі НКВД. Узьдзейнічалі яны на немцаў заўсёды надзвычай пасьпяхова. У лепшым выпадку такая дзяўчына нечакана зьнікала з гораду, захапіўшы мапы, дакумэнты ды пячаткі. Для мясцовага насельніцтва было значна горш, калі такая выведніца-каханка заставалася ў горадзе і за сьпінаю свайго сябра-немца самым энэргічным чынам займалася правакацыяй. Злосная, дасканала падрыхтаваная ўлада такіх жанчын была надзвычай цяжка пераадольная, цяжэй, чым нават нямецкі эгацэнтрызм і нацыянал-сацыялістычныя правілы ды загады. Колькі добрых людзей зьнішчылі такія жанчыны, колькі антыбальшавіцкіх вёсак было спалена дзякуючы іх высілкам!