Аляксей Талстой - Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны

Бураціна кінуўся ўправа — гразка. Улева — гразка… А ззаду зноў затрашчала сучча…

— Трымай, трымай яго!..

Разбойнікі падбягалі ўжо, яны высока падскаквалі з мокрай травы, каб убачыць Бураціна.

— Вось ён.

Яму заставалася толькі кінуцца ў ваду. У гэты час ён убачыў белага лебедзя, які спаў каля берага, засунуўшы галаву пад крыло.

Бураціна кінуўся ў азярцо, даў нырца і схапіў лебедзя за лапы.

— Го-го, — загагатаў лебедзь, прачынаючыся, — што за непрыстойныя жарты! Пакіньце мае лапы ў спакоі!

Лебедзь распасцёр вялізныя крылы, і ў той час, калі разбойнікі ўжо хапалі Бураціна за ногі, што тырчалі з вады, лебедзь паважна паляцеў цераз возера.

На тым беразе Бураціна выпусціў яго лапы, пляснуўся, усхапіўся і па мохавых купінах, праз чарот кінуўся бегчы проста да вялікага месяца — над узгоркамі.

Ад стомленасці Бураціна ледзь перастаўляў ногі, як муха восенню на падаконніку.

Раптам праз галінкі арэшніку ён убачыў прыгожую палянку і пасярод яе — маленькі, асветлены месяцам домік на чатыры акенцы. На аканіцах намаляваны сонца, месяц і зоркі.

Навокал раслі вялікія блакітныя кветкі.

Дарожкі пасыпаны чыстым пясочкам. З фантана біў тоненькі струмень вады, у ім падскакваў паласаты мячык.

Бураціна рачком узлез на ганак. Пастукаў у дзверы. У доміку было ціха. Ён пастукаў гучней, — мабыць, там моцна спалі.

У гэты час з лесу зноў выскачылі разбойнікі. Яны пераплылі возера, вада лілася з іх ручаямі. Убачыўшы Бураціна, нізенькі разбойнік агідна зашыпеў па-кацінаму, высокі заяхкаў па-лісінаму…

Бураціна грукаў у дзверы рукамі і нагамі:

— Памажыце, памажыце, людзі добрыя!..

Тады ў акенца высунулася кучаравая прыгожанькая дзяўчынка з прыгожанькім кірпатым носікам. Вочы ў яе былі заплюшчаны.

— Дзяўчынка, адчыніце дзверы, за мною гоняцца разбойнікі!

— Ах, якое глупства! — сказала дзяўчынка, пазяхаючы прыгожанькім ротам. — Я хачу спаць, я не магу расплюшчыць вачэй…

Яна ўзняла рукі, сонна пацягнулася і знікла ў акне.

Бураціна ў роспачы ўпаў носам у пясок і прыкінуўся мёртвым.

Разбойнікі падбеглі да яго:

— Ага, цяпер ад нас не ўцячэш!..

Цяжка ўявіць, чаго толькі яны не выраблялі, каб прымусіць Бураціна разявіць рот.

Калі б у час пагоні яны не згубілі нажа і пісталета, — на гэтым месцы і можна было б скончыць расказ пра няшчаснага Бураціна.

Нарэшце разбойнікі вырашылі яго павесіць уніз галавой. Прывязалі да ног вяроўку, і Бураціна павіснуў на дубовай галіне… Яны селі пад дубам, выцягнуўшы мокрыя хвасты, і чакалі, калі ў яго вываляцца з рота залатыя манеты…

На світанні ўзняўся вецер, зашумелі на дубе лісты. Бураціна гойдаўся, як дзеравячка. Разбойнікам надакучыла сядзець на мокрых хвастах…

— Павісі, дружа, да вечара, — сказалі яны злавесна і пайшлі шукаць якую-небудзь прыдарожную харчэўню.

За галінамі дуба, дзе вісеў Бураціна, пачынала світаць.

Трава на палянцы зрабілася шызай, блакітныя кветкі пакрыліся кропелькамі расы.

Дзяўчынка з кучаравымі блакітнымі валасамі зноў высунулася ў акенца, працерла і шырока расплюшчыла заспаныя прыгожанькія вочы.

Гэтая дзяўчынка была самай прыгожай лялькай з тэатра лялек сіньёра Карабаса Барабаса.

Не маючы сілы цярпець грубыя выхадкі гаспадара, яна ўцякла з тэатра і пасялілася ў адзінокім доміку на шызай палянцы.

Звяры, птушкі і некаторыя з казюлек вельмі палюбілі яе, — мабыць, таму, што яна была выхаваная і лагодная дзяўчынка.

Звяры прыносілі ёй усё, што патрэбна для жыцця.

Крот прыносіў спажыўныя карэнні.

Мышы — цукар, сыр і кавалачкі каўбасы.

Высакародны сабака — пудзель Артамон — прыносіў булкі.

Сарока крала для яе на рынку шакаладныя цукеркі ў сярэбраных паперках.

Жабы прыносілі ў арэхавых шкарлупінах ліманад.

Коршак — смажаную дзічыну.

Хрушчы — розныя ягады.

Матылькі — пылок з кветак — пудрыцца.

Вусені — пасту для чысткі зубоў і змазвання рыпучых дзвярэй.

Ластаўкі знішчалі паблізу дома восаў і камароў…

Дык вось, расплюшчыўшы вочы, дзяўчынка з блакітнымі валасамі адразу ж убачыла Бураціна, які вісеў уніз галавой.

Яна прыклала далоні да шчок і крыкнула:

— Ах, ах, ах!

Пад акном, матляючы вушамі, з'явіўся высакародны пудзель Артамон. Ён толькі што абстрыг сабе заднюю палавіну тулава, што рабіў кожны дзень. Кучаравая поўсць на пярэдняй палавіне тулава была расчасана, кутасік на канцы хваста перавязаны чорным бантам. На пярэдняй лапе — сярэбраны гадзіннік.