Аляксей Талстой - Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны

— Я гатоў!

Артамон павярнуў убок нос і прыўзняў верхнюю губу над белымі зубамі.

— Пакліч каго-небудзь, Артамон! — сказала дзяўчынка. — Трэба зняць небараку Бураціна, перанесці ў дом і запрасіць доктара…

— Гатоў!

Артамон ад гатоўнасці так закруціўся, што сыры пясок паляцеў з-пад яго задніх лап…

Ён кінуўся да мурашніка, брэхам пабудзіў усё насельніцтва і паслаў чатырыста мурашак — перагрызці вяроўку, на якой вісеў Бураціна.

Чатырыста сур'ёзных мурашак папаўзлі адна за адной па вузенькай сцяжынцы, залезлі на дуб і перагрызлі вяроўку.

Артамон падхапіў пярэднімі лапамі Бураціна і занёс яго ў дом… Паклаўшы Бураціна на ложак, сабачым галопам памчаўся ў лясны зараснік і адразу ж прывёў адтуль славутага доктара Саву, фельчарыцу Жабу і народнага лекара Багамола, падобнага на сухі сучок.

Сава прыклала вуха да грудзей Бураціна.

— Пацыент хутчэй мёртвы, чым жывы, — прашаптала яна і адвярнула галаву назад на сто восемдзесят градусаў.

Жаба доўга ціскала вільготнай лапай Бураціна. У роздуме глядзела вытрашчанымі вачыма адразу ў розныя бакі.

Прачаўкала вялікім ротам:

— Пацыент хутчэй жывы, чым мёртвы…

Народны лекар Багамол сухімі, як травінкі, рукамі пачаў кратаць Бураціна.

— Адно з двух, — прашапацеў ён, — або пацыент жывы, або ён памёр. Калі ён жывы — ён застанецца жывым або ён не застанецца жывым. Калі ён мёртвы — яго можна ажывіць або нельга ажывіць.

— Шшшарлатанства, — сказала Сава, узмахнула мяккімі крыламі і паляцела на цёмныя вышкі.

У Жабы ад злосці надзьмуліся ўсе бародаўкі.

— Якое брррыдкае невуцтва! — квакнула яна і, шлёпаючы жыватом, паскакала ў сыры склеп.

Лекар Багамол на ўсякі выпадак прыкінуўся высахлым сучком і вываліўся за акенца.

Дзяўчынка пляснула прыгожанькімі рукамі:

— Ну як жа мне яго лячыць, грамадзяне?

— Рыцынай, — квакнула Жаба з-пад падлогі.

— Рыцынай! — пагардліва зарагатала Сава на вышках.

— Або рыцынай, або не рыцынай, — праскрыгатаў за акном Багамол.

Тады падрапаны, у сіняках, няшчасны Бураціна прастагнаў:

— Не трэба рыцыны, я вельмі добра сябе адчуваю.

Дзяўчынка з блакітнымі валасамі клапатліва нахілілася над ім.

— Бураціна, прашу цябе — зажмурся, заткні нос і выпі.

— Не хачу, не хачу, не хачу!..

— Я табе дам драбок цукру!..

У той жа момант па коўдры на ложак узлезла белая мыш, яна трымала драбок цукру.

— Ты яго атрымаеш, калі будзеш мяне слухацца, — сказала дзяўчынка.

— Адзін цууууукар дайце…

— Ды зразумей жа, — калі не вып'еш лекаў, ты можаш памерці…

— Лепш памру, чым піць рыцыну…

Тады дзяўчынка сказала строга, дарослым голасам:

— Заткні нос і глядзі ў столь… Раз, два, тры.

Яна ўліла рыцыну ў рот Бураціна, адразу ж сунула яму драбок цукру і пацалавала.

— Вось і ўсё…

Высакародны Артамон, які любіў усё, што добра канчалася, схапіў зубамі свой хвост, круціўся пад акном, як віхор з тысячы лап, тысячы вушэй, тысячы бліскучых вачэй.

Назаўтра раніцай Бураціна прачнуўся вясёлы і здаровы, нібы нічога не здарылася.

Дзяўчынка з блакітнымі валасамі чакала яго ў садзе, седзячы за маленькім сталом, застаўленым лялечнай пасудай.

Яе твар быў свежа вымыты, на кірпатым носіку і шчоках — кветкавы пылок.

Чакаючы Бураціна, яна з прыкрасцю адмахвалася ад надакучлівых матылькоў:

— Ды ну вас, сапраўды…

Акінула вачыма драўлянага хлапчука з галавы да ног, зморшчылася. Загадала яму сесці за стол і наліла ў маленькі кубачак какавы.

Бураціна сеў за стол, заклаў пад сябе нагу. Міндальныя пірожныя ён запіхваў у рот цалкам і глытаў не жуючы.

У вазу з варэннем залез проста пальцамі і з асалодай іх аблізваў.

Калі дзяўчынка адвярнулася, каб кінуць некалькі крошак пажылому жужалю, ён схапіў кафейнік і выпіў усю какаву праз носік.

Папярхнуўся, разліў какаву на абрус.

Тады дзяўчынка сказала яму строга:

— Выцягніце з-пад сябе нагу і апусціце яе пад стол. Не ежце рукамі, для гэтага ёсць лыжкі і відэльцы.

Ад абурэння яна міргала вейкамі.

— Хто вас выхоўвае, скажыце, калі ласка?

— Калі тата Карла выхоўвае, а калі ніхто.

— Цяпер я займуся вашым выхаваннем, будзьце спакойны.

«Вось дык уліп!» — падумаў Бураціна.

На траве вакол дома ганяўся пудзель Артамон за маленькімі птушачкамі. Калі яны садзіліся на дрэвы, ён задзіраў галаву, падскакваў і брахаў з падвываннем.

«Здорава птушак ганяе», — з зайздрасцю падумаў Бураціна.