Уладзімір Сауліч - Сабака з залатым зубам

Фяўроння Захараўна. Што яшчэ за «страце»?

Маёр Козлікаў. Смерці.

Фяўроння Захараўна. Чыёй?

Маёр Козлікаў. Маёй! (Раптам паказвае кукішам на тэлефон.) А во ім!

Фяўроння Захараўна. Ну не, Каранат. Ці я, ці… (Ківае на Кацярыну Карпаўну.) Выбірай!

Маёр Козлікаў (разгублена) . А што я магу зрабіць? Здохнуць?

Фяўроння Захараўна. І здохні, калі хочаш, каб яшчэ любіла цябе. (Бярэ сабаку і выбягае з ім у другі пакой.)

За Фяўронняй Захараўнайпадаецца і Лада.

Маёр Козлікаў (ледзь не ў роспачы) . Во, мля, «здохні»! Гэта мне, маёру міліцыі, галоўнаму начальніку медвыцвярэзніка — здохнуць?.. (Выпівае, разжальвае сам сябе.) «Здохні», як жывёліна. Нават слова лепшага не знайшла. Сказала б: расстанься з жыццём, памры, на крайні выпадак, а то… (Змахвае слязу са шчакі.) А выйсця няма, брат Козлікаў. (Бярэ тэлефонны шнур і абкручвае ім шыю.) Эх, ці яна мяне будзе любіць мёртвага, ці не любіць жывога! (У трубцы піпікае, па твары Козлікава прабягае здагадка.) А чаму б і не? Чаму б мне зараз не «памерці»?.. (Набірае нумар тэлефона.) Загс?.. Здароў быў, сват! Маёр Козлікаў. Выручай, братка! Дай самы пусцяк. Патрэбна неадкладна даведка аб смерці!.. Не-не, аб маёй уласнай смерці… Ды не жартую. Не да гэтага. Ды не збіраюся я паміраць. Слухай, сват. Мне сёння трэба здаць матку ў дом састарэлых, а без гэтай праклятай паперы не даюць семафора, бюракраты!.. Усёк? Ага, пішы! Дыктую. Каранат Каранатавіч Козлікаў ва ўзросце… загнуўся, значыць… Ну, памёр, памёр… Ад гарэлкі, пішы… З мяне — магарыч! (Кладзе трубку, налівае ў шклянку самагонкі.)

Ціха заходзіць сяржант Дзюба. Маёр Козлікаў не заўважае яго, падымае шклянку.

За ўласную смерць!

Сяржант Дзюба (амаль шэптам) . Таварыш маёр, дазвольце далажыць?

Маёр Козлікаўскаланаецца. Шклянка падае з рук.

Маёр Козлікаў (накідваецца на сяржанта Дзюбу) . У, мля… Куды сунешся з нямытым рылам?!

Сяржант Дзюба. Вінаваты, таварыш маёр. Надзвычайная сітуацыя. Дазвольце далажыць?

Маёр Козлікаў. Не дазваляю. Пайшоў вон!

Сяржант Дзюба (казырае) . Ёсць вон! (Адступае спіной да дзвярэй і знікае за імі.)

Маёр Козлікаў налівае па новай. З кута чуваць манатонны голас Кацярыны Карпаўны.

Кацярына Карпаўна (моліцца) . Божачка, скажы мне, дурной, што гэта з людзьмі парабілася? Цкуюць адзін аднаго, душаць, б'юць, зусім звар'яцелі… Што гэта, Божачка?

Маёр Козлікаў. Канчай, матка!

Кацярына Карпаўна. Божачка, як жыць далей?

Маёр Козлікаў. У доме састарэлых будзеш жыць далей. Збірайся, матка!

Кацярына Карпаўна (разгублена) . Прама цяпер?

Маёр Козлікаў. Цяпер.

Кацярына Карпаўна. Як жа так, сынок, цяпер? Гэта ж не ў краму, не на фэст, можа, заўтра?

Маёр Козлікаў. Ніякіх заўтра. Сёння, матка! І толькі сёння! (Адчыняе дзверы шафы.)

Кацярына Карпаўна (працягвае рукі) . Я сама! Сама я, сынок!.. (Пачынае зборы.)

Маёр Козлікаў уключае вясёлую музыку, але слухаць яе доўга не даводзіцца. У пакой з плачам, лямантам улятае Фяўроння Захараўна. На руках у яе сабака. Твар у Фяўронні Захараўны белы ад маскі з кефіру.

Фяўроння Захараўна (істэрычна) . Ой, лю-дзі, ратуйце! Па-мі-ра-ю-ю!

Маёр Козлікаў (спалохана) . Фяўронюшка, ты што?! Ты чаго?..

Фяўроння Захараўна. Ой, блага…

Маёр Козлікаў (набірае ў рот самагонкі і пырскае на Фяўронню Захараўну) . Ты — з-за маткі?.. Матку я апрыходваю!

Фяўроння Захараўна. Ой, не-е… (Галосіць яшчэ мацней.)

Маёр Козлікаў (бездапаможна азіраецца) . З Ладай што?

Фяўроння Захараўна. Не-е… (Ірве валасы на галаве.)

Маёр Козлікаў (губляе цярпенне, трасе Фяў-ронню Захараўну за плечы) . Гавары!

Фяўроння Захараўна моўчкі паказвае на сабаку.

Цюцька?! Што цюцька?

Фяўроння Захараўна (слёзна) . З-з-зуб…

Маёр Козлікаў. А-а, цябе зубамі пакусаў цюцька? (Растапырвае пальцы.) Ды я яго раздаўлю, як мошку, мля!

Фяўроння Захараўна. Ой, не!

Маёр Козлікаў. Я яго раз і назаўсёды адвучу кусацца.

Фяўроння Захараўна (заікаючыся) . Ён не можа ку-ку-сацца. Ён шчарбаты.