Дубавец Сяргей - Практыкаванні

Хто такія мужоны? Дзівак часта распавядаў нам пра ix. Яны жылі ў старым горадзе i нічога не рабілі, a толькі выхваляліся адзін перад адным шыкоўнымі сукенкамі, тонкай бялізнай i дарагою парфумай. Яны цэлымі днямі круцяцца перад люстэркам, ладзячы сабе мудрагелістыя фрызуры.

Але, акрамя Дзівака, ніхто з нас тых мужонаў не бачыў, i таму ніхто не верыў у тыя расповеды, такія яны былi дзіўныя i смешныя.

— Вы не бачылі ix таму, што яны жывуць у старым горадзе,— паўтараў Дзівак,— i ix проста немагчыма пабачыць на нашых вуліцах. Паспрабавалі б мужоны прыйсці да нас, дык нашыя рабацягі маглі б пасмяяцца з ix. А смеху мужоны не церпяць. Яны ненавідзяць жарты i ненавідзяць злосць, шчырасць i хлусню, веды i глупства, досвед i няўмельства... Яны хочуць, каб усе было пасярэдзіне. Таму яны i сталі жанамужчынамі: заплятаюць сабе косы, фарбуюць вочы i ходзяць у жаночых панчохах. Таму яны і пасяліліся ў старым горадзе, бо там жывуць самыя стрыманыя месцічы, а нашы людзі пачуваюцца сарамяжлівымі гасцямі. Але i ў старым горадзе мужона можна пабачыць толькі ў доўгай чорнай машыне, бо мужоны ніколі не ходзяць пешшу. Нарэшце ix проста немагчыма адрозніць ад звычайных жанчын у важных сукенках. Вось многія i думаюць, што мужонаў няма. Але яны есць.

Гэтак казаў Дзівак у той дзень, калі прапала сонца.

Але ніхто з нас не слухаў яго, бо настала доўгая цемра, i кожны думаў пра свае клопаты. Людзі запальвалі свечкі i насілі ix перад сабой.

Вядома, знаходзіліся i такія, што падбухторвалі народ адшукаць i вярнуць сонца. I тады невядома адкуль у нашым горадзе з'явіліся ахоўнікі. Гэта былі вялікія шэрыя пацукі з налітымі крывею вачыма. Яны важна хадзілі па вуліцах i змушалі напатканых гасіць свечкі, бо ад свечак здараюцца пажары. A калі хто з месцічаў не згаджаўся, тому закручвалі рукі i вялі невядома куды.

Разумееш, стары, што здарылася?

Мы думалі, што наш Шлісельбург — вольнае места, i што над намі, акрамя сонца, нічога няма. А тут выявілася, што i над намі есць нейкая ўлада.

Але што самае дзіўнае. Праз год людзі змірыліся, што трэба жыць пры свечках, а каб неяк ашукаць сябе, яны цяпер як ніколі ўслаўлялі сонца, прысвячалі яму песні i маліліся яму ў бажніцы.

Адзін толькі стары Пробашч не спяваў тых песень, перастаў маліцца i хадзіў па вуліцах маўклівы i сумны. Замест яго набажэнствы стаў спраўляць Курыны Конь, празваны так за тое, што пры манументальнай паставе меў баязлівы характар.

Курыны Конь ніколі не паліў свечку, быццам яму падабалася гэтая цемра. Ён казаў, што Дзівак усе хлусіць, а Пробашч здрадзіў Шлісельбургу ў цяжкую хвіліну, калі трэба заклікаць месцічаў яшчэ больш i лепш працаваць дзеля таго, каб хутчэй вярнулася да нас сонца.

Кожнага дня ахоўнікі арыштоўвалі Дзівака, бо ягоная свечка гарэла найярчэй. Астатнія людзі стараліся не зважаць на гэта. Кожны думаў: добра, што схапілі не мяне.

Але кожнага разу Дзівака адпускалі з-пад арышту, бо ен нічога не ўмеў рабіць, a толькі пісаў вершы.

Дзівак распавядаў нам, што мужонам патрэбны работнікі, а не такія валацугі, як ён. Цяпер у старым горадзе будуецца вялізны Палац мужонаў, які больш нагадвае замак. Ахоўнікі заводзілі Дзівака ў лёхі Палаца, i Дзівак бачыў там сонечныя промні.

Вось так, стары, пацвердзілася тое, што сонца скралі мужоны.

Але ізноў не верылі Дзіваку. Доўга не верылі, Аж пакуль не дачуўся пра тое Пробашч. Ён праціснуўся праз натоўп да Дзівака, каб лепей пачуць ягоныя словы.

— А сёння,— казаў Дзівак,— я бачыў самага галоўнага мужона. Яго клічуць Шабок. Ен ужо сівы дзед, але таксама ходзіць у капронавых панчохах i штодня робіць сабе андуляцыю. У яго самая шыкоўная парфума. Шабок увесь час трымае сонца пры сабе i нават іншым мужонам не дазваляе дакранацца да яго.

— Парфума,— гэта, вядома, рэч,— зашумелі тоўстыя цёткі.— Нашто ўжо нам тое сонца! Хіба мала яго ў нашых песнях!

I раптам сказаў Пробашч:

— Пачакайце. У каго сонца, у таго воля, улада i сорам. Наш горад Шлісельбург не будзе вольны, пакуль мы не вернем сонца. Цяпер мы гэтага зрабіць не можам, бо кожны сам за сябе, i ў цемры не відаць тых, хто скраў нашае сонца...

Усе змоўклі, а Курыны Конь засумняваўся:

— Вы ведаеце, што гэта немагчыма. У мужонаў занадта шмат ахоўнікаў.

— Але яны — пацукі, i больш за ўсё на свеце баяцца святла,— запярэчыў Пробашч.— I калі мы зараз злучым нашыя свечкі, досыць будзе святла, каб убачыць...

— Стойце! — спалохаўся Курыны Конь.— Нас адразу схопяць ахоўнікі!

— Яны хапаюць нас па адным,— адказаў яму Пробашч,— а цяпер нас сабралася шмат.