Галіна Каржанеўская - Не можа быць

АНЁЛ. А мароз сапраўды бярэцца, да касцей прабірае.

Сцеражыся, чалавеча!

МУЖ. Перабраў крыху, сам бачу. Ну і што? Я рабацяга, мяне начальства паважае. А што выпіць люблю – такой бяды… Прасплюся – і такі самы.

СМЕРЦЬ (вызіраючы, Чорціку). Мой кандыдат.

ЧОРЦІК. Любім мы на гатовенькае прыперціся.

СМЕРЦЬ. Бачу, што стараешся. Прэмію квартальную выпішу.

ЧОРЦІК. Каторы раз абяцаеш: “Прэмію... Прэмію...”

СМЕРЦЬ. Т-сс… Цішэй! (Паднімае касу.) Яны ўсе мае – тыя, што меры не знаюць. Дзе гарэліца, там і бяда. Там муж на жонку, сын на бацьку, брат на брата паднімаецца.

ЧОРЦІК. Сам ведаю. Многа каго перасварыў, у турму пасадзіў, на той свет адправіў. А ад цябе нават “дзякуй” не дачакаешся, не тое што прэміі. Звольнюся к чорту! У водпуск пайду! Ці на пенсію!

СМЕРЦЬ (смяецца). На пенсію… Ха-ха-ха! Да пенсіі яшчэ дажыць трэба… Я вунь колькі касой махаю – і як маладзенькая. (Паўза.) Глядзі, наш, няйначай, скора дуба дасць.

Муж абхапіў ліхтар, потым аб’ехаў. Спрабуе спяваць: “Ой, мароз, мароз…” Нерухома ляжыць. Нідзе ні душы, толькі завывае вецер.

СМЕРЦЬ (Чорціку). Хадзем, мы сваю справу зрабілі.

(Абняўшыся, знікаюць.)

Прыляцеў Анёл, мітусіцца, спрабуе падняць чалавека, а потым кідаецца да жонкі. Тая накідвае цёплую хусту і бяжыць на вуліцу.

ЖОНКА. Родны мой! Я так і ведала, што з табою штось кепскае здарылася. Сэрцам адчувала… (Паднімае Мужа.) Цяпер усё добра будзе. Я з табою. (Вядзе за сабой.)

Верхні ярус. Муж сядзіць у крэсле з забінтаванымі рукамі.

Жонка корміць яго, як малога.

ЖОНКА. З’еш яшчэ дранічка. Смачненькія… Вось і цудоўна. А зараз з сыночкам пагуляй. (Садзіць дзіця Мужу на калені, Анёл забаўляе таго бразготкай.)

ЧОРЦІК (выглядваючы). Кідай ты яго, дурніца! Навошта табе гэты калека?

ЖОНКА. Акыш, паганы! (Праганяе таго ручніком.)

СМЕРЦЬ (знізу). Упусціла!.. Правароніла!.. (Рве валасы на галаве.)

АНЁЛ (дэкламуе).

Урачыстая мелодыя К. Орфа з балета “Карміна Бурана”.

Дзейныя асобы :

ЛІСКА РЫЖЫКАВА

ЗАЙ БЯЛЕВІЧ

На палянцы восеньскага лесу мы бачым (у разрэзе) лазовы дамок З а я Б я л е в і ч а. Гаспадар у добрым гуморы рассеўся ў крэсле і чытае газету «Навіны лесу».

ЗАЙ. Ну, што ў нас новенькага? Так… Мядзведзя выбралі спікерам ляснога парламенту… Даўно пара. Вавёрка стала эстраднай зоркай і развялася з мужам… Ліса шукае працу. (Углядаецца.) Не можа быць. Ліса? Хоча быць нянькай для куранят?! Ваўка, інспектара ДАІ, арыштавалі за хабар. Ну, калі іх за гэта арыштоўваць, то мы застанемся без…

Нягучны стук у дзверы (яны адсоўваюцца ўверх, як вароты ў гаражы).

Гэта Л і с к а Р ы ж ы к а в а – з тых, што ў стане вечнай маладосці.

Госці нібыта… (Вызірае ў акно.) О не, рыжую я не ўпушчу…

ЛІСКА. Адчыні, калі ласка. Я ж ведаю, што ты дома. Маю адну дужа дзелавую прапанову.

ЗАЙ. Ведаю я, Рыжыкава, твае прапановы. Усё роўна абдурыш.

ЛІСКА. Як кепска ты пра мяне думаеш. А мы з табой у адным класе вучыліся, за адной партай сядзелі…

ЗАЙ. Ну, сядзелі, ну і што? Бо ты на першай парце круцілася, вось цябе на галёрку і пасадзілі. Да мяне. І ты ўвесь час у мяне спісвала.

ЛІСКА (убок). І пяцёрачкі атрымлівала! (Заю.) Такая восень золкая… Зноў дождж пачынаецца, футрачка мая намокне… (Абтрасаецца.) А з мокрай футрай я падобна на бяздомную кошку.

ЗАЙ. Прабач, Рыжыкава, але я не вінаваты, што ты ніяк жытла сабе не збудуеш. Дарэчы, дзе ты падзела грошы, заробленыя на конкурсах прыгажосці? Ты ж на адным другое месца заняла, наколькі мне вядома.

ЛІСКА. Ой, калі гэта было?! Ты б яшчэ мінулагодні снег успомніў.

ЗАЙ. Дарэчы, пра снег. Я адну рэч заўважыў: прыходзіш ты да мяне выключна з наступленнем халадоў.

ЛІСКА. Гэта проста жорстка – напамінаць мне пра зіму.

(Шморгае носам.) Дазволь хоць нос пагрэць, Бялевіч.

ЗАЙ. Угаварыла. Але толькі нос, дамовіліся?

Зай крыху паднімае дзверы. Ліса прасунула галаву ў праём і закрыла вочы ад асалоды.

ЛІСКА. Ах, як у цябе хораша, як утульна… Мой нос табе дужа ўдзячны. Добрая ў цябе душа, Бялевіч!

ЗАЙ. Сам ведаю, што добрая.

Уключае прыёмнік, гучыць лірычная мелодыя.

ЛІСКА. А памятаеш, як мы на экскурсію ў пушчу ездзілі ды заблудзіліся там з табою?

ЗАЙ. Зубра спалохаліся…

ЛІСКА. Ты быў проста героем: стаў грудзьмі на маю абарону. Дай я табе за гэта лапу пацісну. (Трасе Заю лапу.) А лапу мне пагрэць можна? Адну толькі. Левую ці правую – выбірай.