Ніл Гілевіч - Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

У зале той, бітком набітай, цеснай,
Іх тонкі, мяккі, мілагучны скрып
Здаваўся музыкай мне паднябеснай,
I я ўзлятала з ёй увысь без крыл,

I тут жа падала дадолу ніцма,
Спалохаўшыся мрояння свайго:
«Дурніца я, нікчэмная дурніца,
Не вартая і позірку яго!..»

I больш не мроіла... Хоць вочы пухлі
Ад слёз - ад першых слёз маёй вясны.

Я нават помню, як скрыпелі туфлі,
Калі праходзілі Вы ўздоўж сцяны.

2001

Спаткаў мастака я,
кашмарнымі змучаны снамі,
I стаў яму плакацца:
«Што ж гэта сталася з намі?
Нядобрае нешта!
Не так мы жывем, беларусы!..»
А ён мне і кажа,
усмешкай рассунуўшы вусы:
«Пагляньце, як хораша
сонца ўзыходзіць над паркам!
Як хмаркі палашць!
Як неба залоціцца ярка!
А тыя, што нашай свабодзе
магілу капаюць, -
Нізрынуцца ў яміну самі
і ў ганьбе сканаюць!..»
Праз месяцаў колькі
мы стрэліся зноў на праспекце,
I зноў я гатоў быў
упасці ў няпрошаны скепсіс.
А ён мне і кажа,
спыніўшы мяне на паўслове:
«Пагляньце на гэныя клёны
ў агністай абнове!
Пагляньце, які туманок
устае над ракою!
А тыя!.. - махнуў ён
з відочнай пагардай рукою, -
Папомніце: схлынуць і згінуць
брыда і звырода,
Што прагнуць забрудзіць
святьші і гонар народа!..»

А сёння... I сёння
настрой у мяне быў сірочы,
I я, не хаваючы смутку,
зірнуў яму ў вочы,
А ён усміхнуўся
і жальбы не даў мне разводзіць.
«Вы гляньце, вы гляньце,
якія жанчыны парходзяць!
Якія красуні!
З такімі мы права не маем
Ні хныкаць, ні хліпаць -
адно мілавацца наўзаем!
А ўсе запраданцы і юды,
прапахлыя псінай,
Павесяцца ўсе на балоце -
на ўсохлых асінах!..»
Руку мне націснуў на ростань
і знік у натоўпе.
I дзіўнае дзіва -
я іншым пачуўся настолькі,
Што ўжо і не скрушна,
і ўжо я рэальнасці рады,
Стаю і любуюся,
нібы з ягонай парады,
Як сонца садзіцца за дахі, -
няспешна, бы ў стоме,
Як казачна ў парку
зліваюцца цені ў сутонне,
Як бела-ружовыя хмаркі
ў рацэ карагодзяць,
Як вабна, як гожа і годна
жанчыны праходзяць!..
Ну хай сабе міма,
ну хай на спатканне з другімі —
Малюся, каб Божая воля
трывала над імі,
I веру, што годнасці іх
сатане не адолець,
Што ласку яны
запраданцам і юдам не дораць.

2001, кастрычнік

Мадэльны «натрыёт і дэмакрат»
Лютуе, што на беларускай ніве
Паэт займае месца надта шмат:
«Ату яго! Лупі яму па грыве!»

За што не церпіць творцу ягамосць?
А ўсё за тое: позіркам паэта
Той бачыць юду кожнага - наскрозь,
I кожны юда адчувае гэта.

2001, лістапад

Паэзію аспрэчыць немагчыма.
Тым больш - адпрэчыць ад душы сваёй.
I нават адвярнуўшыся, плячьша
Адчуеш: дастае! I праўда ў ёй!

I як бы ні хлусіў сабе, і як бы
Ні суцішаў сябе: «Ат, што той верш!» -
Паэзія бярэ цябе за жабры
Пытаннем страшным: для чаго жывеш?

2001, лістапад

Голас пазнала і дотык рукі.
А воч не адплюшчыла - сілы няма.
«Мусіць, усё...Адслужыла я вам...» -
Ледзь прашапталі бяскроўныя вусны.
«Не! - закрычаў я ад роспачы нема. –
Толькі не гэга! Не ! Толькі не гэта!
Толькі не гэта, не гэта, не гэта!.. –
Тахкае ў скронях, стукоча ў грудзях. –
Ты не пакінеш мяне, не пакінеш
Безабароннага ў роднай краіне,
Бездапаможнага, як дзіцяня.
Глянь, як, пачуўшы тваё «адслужыла»,
Сташна злякаўся, спалохаўся я, -
Так, што ажно пацямнела ў вачах,
Так, што магу і цябс апярэдзіць –
Грымнуцца тут жа, і ўражаны ўрач,
Пульс перастаўшы лічыць небараку,
Скажа, не гоячы расчараваня:
«Дзіўна! Паэт, а зваліўся ад страху,
Што застанецца адзін, без яе.
Божа, які слабачына! А ў вершах –
Ледзь не героем сябе выдае...»

2001

Белабрысы,
Гадоў дзесяці, магчыма,
З вялікімі
Зеленавата-шэрымі вачыма,
З тварыкам жоўтым, бы з воску,
Хлапчук абгрызае костку.

Ён прыбег, галодны, са школы
I сам, самастойна абедае.
Маці на працы.
Прыйдзе а шостай дзесьці.
Ды што за бяда? Ён ведае:
Суп на пліце,
Трэба тодькі пагрэць - і есці.
Для яго гэта звыклыя рэчы -
I ў краму схадзіць,
I сябе абслужыць на кухні.
Калі суп быў высербаны дарэшты,
Ён узяўся за харч наступны -
За знойдзеную ў каструлі галамянку -
Ладную голую каравячую костку.
Гэта маці заўчора
Купіла касцей цалафанку.
Нейкі дзядзька прадаў па-боску.
Нават можна сказаць -
Аддаў іх амаль задарма,
Калі зразумеў, што яна
Гэтыя з духам мясным прысмакі
Купляе не для сабакі.