Ніл Гілевіч - Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

1999

У краіне,
дзе волю дыктуюць
фантом і абсурд,
смерць людзей на Нямізе -
кашмар нечуваны і страшны:
ачмурэлы ад піва і спёкі
шматтысячны гурт
затаптаў на прыступках
паўсотні дзяўчатак няшчасных.

Так ад бомбаў,
ад куль і снарадаў
мужчыны не пруць,
як ад летняга ліўня з градзінкамі
«рыцары» пёрлі -
па касцях, па вачах,
і па сэрцы тваім, Беларусь,
і па крыку - жахлівым, апошнім,
застрэлым у горле...

Гэта сталася
ў дзень памінання,
на Тройцу якраз,
побач з храмам адным
і амаль пад сцяною другога.
I выходзіць, што п'яны,
кашчунны, дурны свістапляс
угнявіў і дзядоў на тым свеце
і Духа святога.

Ну кажыце, кажыце, айцы,
што тут Бог ні прычым,
што не боская гэта адплата
за грэх святатацтва.
Проста збег нечаканых абставін.
Але - не прычын.
Вінаватых няма,
не павінна было гэта стацца...

Будуць модлы гучаць,
будуць бомкаць журботна званы,
будуць слёзы буяць,
будуць кветкі цвісці на магілах.
Ацалелым жывым
будуць сніцца кашмарныя сны.
Будзе доўжыцца суджаны лёс -
лёс у Бога нямілых.

1999,1 чэрвеня

Не ў ладах мой бог з ісламскім небам –
I ад крыўды ледзь я не стагну:
Цэлы дзень заносіць мокрым снегам
Экзатычны горад Істанбул.

Над Басфорам, над Ая-Сафіяй,
Над Султан-капе, куды ні глянь –
Бы нагнаная чужой стыхіяй,
Непаўднёвая вісіць імгла.

Тым не менш, хаджу па вулках вузкіх –
З думаю: а ці не ўгледжу след,
Дзе краса рабыняў беларускіх
Завядала, як ад сцюжы цвет.

I злятала - ціха, як пялёсткі
З белых яблыняў, - на чорны брук,
На Басфора стомленыя ўснлёскі,
У базарны тлум, у гразь і бруд.

Божа! Для чаго за свет няблізкі
Гналі іх у гэты край чужы –
Ад сяліб, дзе родныя калыскі,
Ад магіл, дзе родныя крыжы?

I за што так, Госпадзе прамілы,
Жорстка пакараны я табой,
Што ў любым кутку любой краіны
Мне сціскае сэрца памяць-боль?

Памяць аб бясконцых нашых муках —
З самых даўніх дат і праз вякі...
Снег... Залётны снег на вузкіх вулках –
Халепны, раскваклы, хлюпаткі.

1999, травень

Востры дождж сячэ, і вецер свішча –
Сцюжны, бы з паўночных халадзін, -
З-за чаго на палубу не выйсці,
У кают-кампаніі сядзім.

Каб было не сумна - гід знаёмы
Звыкла прысуседзіўся да нас,
I я ў пяты раз, а мо і ў сёмы
Пра султана слухаю расказ.

У султана густ быў страшна тонкі,
I таму загад даў ягамосць:
Падшукаць яму жанчыну ў жонкі –
Найтаўсцейшую з усіх, што ёсць.

I ганцы, каб хэнць здаволіць гэту,
Дзесь знайшлі, як сказана было,
Маладую пышную кабету
На сто восемдзесят пяць кіло.

I султан шчаслівы быў без меры,
I ад бліжніх шчасця не хаваў,
Вар'яцеў ажно і ачмурэлы
Двойчы ў дзень Басфор нераплываў.

О Басфор! Славутая пратока!
Зараз я расстануся з табой.
Пакланюся - і на дно глыбока
Апушчу піястр апошні свой.

Каб аднойчы зноў сюды прымчацца
І пачуць, зайздроснікам на зло,
Як султан жаніўся на турчанцы
У сто восемдзесят пяць кіло.

1999, травень

Там, дзе шэрых скалаў табуны
З берага сышлі ў ваду - няйначай
Астудзіцца ад імглы гарачай, -
Моўчкі мора слухаюць яны.
Ён і з ёю. Удваіх. Адны.

Хто яны - гадаць дарма... Але –
Што іх змусіла ўвесь вечар божы
Тут сядзець - на гэтым мулкім ложы?
Што трымае іх пры зор святле
На пляскатай, як чарэнь, скале?
А тым часам з-за адлеглых гор
Наплывалі, сунуліся хмары
I прыбоя нарасталі ўдары;
Пацямнела, зніклі гронкі зор,
Здраднай цішай набухаў прастор.

Навальніцу абяцала ноч.
А яны - як бы таго й чакалі,
Што вось-вось маланка жыхне ў хвалі
I асвеціць нросьбу ў зрэнках воч:
«Не суроч, нячысты, не суроч!..»

Гулка гахаў у скалу прыбой,
Аж здавалася — аберне скора,
Пырскаў пырсісамі, як быццам мора
Бласлаўляла іх часінай той
I свянціла боскаю вадой.

I яны прымалі божы дар –
Iзлучалі вусны пацалунку,
Так адчайна - нібы ў паратунку,
Нібы мог чарговай хвалі ўдар
Скінуць, змыць іх і панесці ўдаль.