Ніл Гілевіч - Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

Як жыць, калі наўкола,
Куды ні кінь вачыма, -
Як наркаман на ўколах,
Трымаецца Айчына.

1997, снежань

Як калісь руплівец-прадзед,
Для сябе і для сямейкі –
Па закону і па праўдзе
Я набыў шматок зямелькі.

Божа! Свой шматок зямелькі!
Свой! Дажыў-такі! Уласны!
I хоць ён зусім маленькі –
Я пачуўся проста шчасным,

I з натхненнем і з ахвотай
Я аддаўся працы шчырай,
Каб, паліўшы ніўку потам,
Ад нуды ўцячы нішчымнай.

Каб прыбытак мець за збожжа,
Што збяру, засыплю ў клеці,
Хоць нарэшце - каб заможна
Зажылі: і сам, і дзеці...

Ды ўскрыліў мой дух заўчасна:
Не даюць мне стаць на ногі –
Ні дзяржава, ні начальства,
Ні прапойны люд убогі.

Ні даверу. Ні падтрмкі.
Ні крэдыту. Ні спрыяння.
Толькі злосць. Ды Маркса прымхі –
Для той злосці апраўдання.

Божа, дай ты ім, аслеплым,
Вочы ў рукі!.. Бо Іначай –
Хто напоўніць духам хлебным
Хату Бацькаўшчыны нашай?

1997-1998

Сыйдзіце! Сыйдзіце
З дарогі! З дарогі!
Не бачыце хіба?
Ідуць насарогі!

Асобіны ў цвёрдых,
Як панцыры, скурах –
Атрада капытных,
Разрада панурых.

На выгляд - нязграбы,
У рухах - няўклюдасць.
А ў зрэнках імглістых –
Прадонная лютасць.

Нястрымнаю сілай —
Сляпою, тупою
Ідуць па саване
Цяжэзнай ступою.

Аж жутка - як грузна,
Як грозна прастуюць!
Наскрозь прадзіравяць!
Яшчэ і здратуюць!

Таму - сцеражыся,
Бяскрыўдны, рахманы,
Насельнік саваны,
Багамі хаваны.

Пакуль ты з іх ласкі
Жывы і здаровы –
Схініся з дарогі!
Схініся з дарогі!

1998, сакавік

Пішыце дзённікі, паэты!
З бясстрашнай фігай у кішэні,
Кляйміце ганьбай прайдзісветаў,
Што так нахабна расшышэлі!

Пішыце, мілыя! I ў скрынку,
У стол хавайце іх, каб потым
Чытач-нашчадак горда ўскрыкнуў:
«Вось быў змагар! Вось быў апостал!

Як не цярпеў ён служкаў здрады,
Што край прадаць былі гатовы!
Якія гнеўныя тырады
Абрынуў ён на іх галовы!..»

Пішыце! I, каб не спазніцца
I не ўпусціць бяздарна шанцу,
Хутчэй бяжыце пакланіцца
I ў ручку цмокнуць запраданцу.

Пасля кульніце дома чарку,
I нават дзве - як пад закуску.
I гэта будзе - ад пачатку
I да канца - па-беларуску.

1997-1998

Успаміны пра Жэню?
Даруйце, але...
Я не здолею іх напісаць.

Сэрца вугаль-графіт
даастатку скрышыўся,
ад жалю размяклы.

Я хацеў бы адно –
калі дойдзе мой голас –
ёй ціха сказаць:

«Кепска, Жэнечка...
Долю здабыць Беларусі
не можам ніяк мы...»

1998, лістапад

I спытае неўзабаве
Суд высокі, грозны:
«Вы чаму другой дзяржаве
Край збывалі родны?

Хто падбіў вас, ніцых духам,
Так распараджацца
Лёсам Маці, што ў пакутах
Прагне долі-шчасця?

Хто даў права скамарохам
Руйнаваць свабоду,
Прывітаную народам
У малітвах Богу?..»

Так няўмольны суд спытае
З валанцёраў здрады.
I ніхто хай не чакае
Ад яго спагады.

1998, снежань

Гата здарыцца, напэўна,
На світанні... На світанні
Трэсне радасна і гнеўна
Гром у пойме, за сялом.
Я павінен гэты момант
Не праспаць ні ў якім разе
I пачуць на слых уласны,
Што пачаўся крыгалом.

I пабачыць, I пабачыць,
Як вада напорна хлыне,
Разняволеная ўрэшце
Ад аковаў ледзяных.
Прыгажэйшага на свеце
Я відовішча не знаю,
Чым пачагак крыгалому,
Чым свабоды першы міг.

1970.1999.

У падзямеллі векавых муроў,
Дзе ціш магільная ды морак рэдкі,
На саркафагі змёрлых каралёў
Наведнікі кладуць жывыя кветкі.

Гляджу з журбой на гэты клопат іх –
I зноў пяршыць у горле, як ад смагі.
А дзе ж магілы каралёў тваіх,
Мая краіна? Дзе іх саркафагі?