Генрых Далідовіч - Міланькі

Падняў галаву, зірнуў на свой і жончын партрэты. Задумаўся.

«Прыглядаюся ўжо каторы месяц да сваіх маладых — як яны жывуць, працуюць, пра што думаюць,— і не магу разабрацца... Няма чаго таіцца: пашанцавала нашай нявестцы, Маі Сцяпанаўне, як нікому з маладых тутэйшых настаўнікаў. Трапіла яна замуж не толькі ў разумную, інтэлігентную сям'ю, але іменна ў настаўніцкую сям'ю. Гэта, як я век лічу, вельмі важна — настаўніцы выйсці замуж за настаўніка, ды калі яшчэ бацькі мужа — таксама настаўнікі... Усе будуць адно аднаго разумець, адно аднаму памагаць. Ды яшчэ я — дырэктар школы!

Прыйшла Мая Сцяпанаўна да нас з адным маленькім чамаданчыкам, але трапіла на ўсё гатовае — у вялікі, яшчэ новы дом, на добрую гаспадарку, вялізны сад. Усё ж у нас ёсць сваё — бульба, сала, малако, гародніна. Ды і мы з жонкаю сабралі за гэтыя гады ладную капейку, хоць сёння можам легкавік купіць і яшчэ такі-сякі запас мець...

Нявестцы, канечне, пашанцавала, а вось нам, сыну, бацькам? Мая Сцяпанаўна ў школе працуе і цяпер, як і раней, добра: работу сваю ведае, любіць, разумее маленькіх дзетак, умее з імі паладзіць. З Васілём, здаецца, таксама жывуць душа ў душу. А вось з намі... Здаецца, ад нас, бацькоў, яна стараецца адчужаніцца сама і адчужаніць ад нас і Васіля... Усё ж хацелася, каб яна ўвайшла ў нашу сям'ю як свой чалавек, каб усе нашы хатнія, гаспадарчыя, клопаты былі і яе клопатамі. Але яна не ўваходзіць у нашы клопаты, нават стараецца ўсяк уцячы ад іх. Маўляў, вы, старыя, гаспадары, вы і думайце, самі працуйце, я толькі ваша нявестка, як які часовы тут жыхар!.. Яна не імкнецца раней падняцца і памагчы свякрові паліць у печы, варыць есці, хадзіць у хлеў да каровы і свіней, лазіць у падвал па бульбу. Спачатку мы думалі: саромеецца. Ведама, маладая, прыйшла ў чужы дом. Няхай прывыкае. Цяпер, здаецца, і не хоча гэтай работы, не разумее: Вольга Піліпаўна таксама ж настаўніца і ёй трэба не толькі ля дому гаспадарыць, але і трэба час планы напісаць, сшыткі праверыць, кнігу якую прачытаць... Ды і шмат, мабыць, значыць і тое, што другія нявесткі пажывуць, прывыкнуць ды і пачынаюць пакрысе свёкра і свякроў называць татам і мамай... Мая Сцяпанаўна ж толькі так да нас: Іван Сямёнавіч, Вольга Піліпаўна. І ў школе, і дома. Вось і цяпер нявестка і сын замкнуліся ў сваім пакойчыку, чакаюць вячэры, якую гатуе Вольга Піліпаўна... Паядуць, прыбяруцца і шмыгнуць у вёску, да Ліліі Іосіфаўны ці да Таццяны Сяргееўны, будуць там весяліцца, гуляць да апоўначы...

Я маўчу, чакаю, што ўсё іначай, як трэба наладзіцца, а вось Вольга Піліпаўна злуецца: як ніколі дагэтуль, моцна ляскае на кухні пасудаю... Відаць, трэба неяк з імі далікатна пагаварыць. Можа, і не з Маяй Сцяпанаўнай, а з сынам. Ён усё ж сын, лепш зразумее. І лепш здолее пагаварыць з жонкаю. Няхай усё ж не адчуваюць сябе тут кватарантамі...»

Прыслухаўся: здаецца, загаманіла жонка.

— Вот выгарыць зараз, а ні паленца ў хаце няма...— напраўду гаварыла яна.

Ён зноў прыслухаўся — павінен выйсці са свайго пакойчыка сын і прынесці дроў. Але дзверы пакойчыка не адчыняліся.

Тады Іван Сямёнавіч падняўся сам. Абуў валёнкі, накінуў на плечы фуфайку і падаўся на двор — да дрывотні.

Прынёс цэлы абярэмак сухіх дроў (каб хапіла і назаўтра), апусціў яго каля печы. Потым узяў паленцы тры, кінуў — адно за адным — на жар. Паленцы адразу абхапіліся агнём.

Пасвятлела на кухні. Жонка моўчкі сядзела на невялікім столачку і абірала бульбу.

Ён строс у вілачнік з грудзей кару і трухолле, зняў і павесіў тут, на кухні, на цвічку для гаспадарскай работы фуфайку, узяў кубак, адпіхнуў ім у вядры драбочкі лёду і зачэрпаў празрыстай вады. Выпіў яе, адчуўшы, як зашчымелі зубы. Пасля прысеў на столаку, зірнуў на жонку і ўбачыў, што тая хутка і неяк нервова зразае лупіну, выкалупвае дзюбкай нажа гнілінкі, варушыць танкаватымі вуснамі. Ён ужо ведаў: яна хоча нешта сказаць, і сказаць балючае для сябе.

«Пастарэла зусім... — падумаў ён.— Маршчын столькі, акуляры во на нос пачапіла, каб бачыць, як абіраць... Галава кожнага дня баліць... Трэба неяк лячыць, бо сама яна мала думае пра сябе: то школьная праца, то дамашняя, то дзеці...»

— Мне ж гэтаксама яшчэ трэба сшыткі праверыць, планы напісаць, каб заўтра са спакойнаю душою ісці ў школу...— не ўздымаючы галавы і не пазіраючы на яго, сказала яна.— А я буду яшчэ вунь колькі таптацца ля печы, пасля прыбіраць... Вось палягчала мне: раней траіх глядзела, цяпер чатырох...

Жонка гаварыла голасна, і яму стала непрыемна, што гэта чуюць і яны, маладыя, што ад гэтай гамонкі з'явяцца непрыемныя думкі, няшчырасць, недагаворанасць.