Генрых Далідовіч - Міланькі

— Добрая дзяўчына! — згадзілася жонка.— Як ніхто, яна мне падабаецца. Разумная, сур'ёзная, стала пагаворыць з табою...

— Слухай,— ледзь не ўсклікнуў ён, чытаючы ліст з райвыканкома,— райсабес кліча афармляць пенсію...

— Дык і ідзі,— сказала яна.— Васілец; давядзе рускую мову ў восьмым...

— Давядзе, канечне, і няблага... — згадзіўся ён.— Але як жа я цяпер на пенсію?..

— Не цяпер, дык вясною ці восенню пойдзеш,— сказала жонка.— Прыйшла пара...

— Пара гэтая праклятая то прыйшла... — сумна згадзіўся ён.— Але цяпер не магу, нават нікому не пакажу гэтага ліста, а ў райсабес адпішу, што буду афармляцца вясною... Сам давяду, закончу сваю працу. Я ж іх, гэтых васьмікласнікаў, з пятага класа вучыў... Сам хачу і выпусціць іх... Як жа прыпыняцца на паўдарозе?..

— Глядзі сам. Як чуешся... — сказала жонка, саступіла са стожка, пачала бяліць печ стоячы.— Цябе ўжо не перайначыш...

Ён усміхнуўся, радуючыся, што жонка яго разумее, паглядзеў, як яна хацела не мокрымі і белымі ад мелу пальцамі, а далонню паправіць валасы, захінуць іх пад хустку, а тады падняўся, падышоў да яе і запіхнуў валасы за вушы, пад хустку.

— Дзякую,— усміхнулася яна.

Алесь Трахімавіч усміхнуўся, бачачы ў жончыных вачах не жаль да яго, а павагу, трывогу, а гэтаксама і каханне. Яны моўчкі, пазіраючы адно аднаму ў вочы, паўсміхаліся. Каб некалі, як былі маладзейшыя, то абавязкова пацалаваліся б, але зараз пасаромеліся гэтага, толькі прыхіліліся на нейкую хвіліну галовамі...

Вечарам, як толькі на дварэ па-зімняму рана сшарэла, а пасля і ўцямнелася, зайшлі Ларыса Іванаўна і Павел Мікалаевіч.

Алесь Трахімавіч, які дасюль памагаў жонцы парадкаваць у хаце, а пасля абабраў чыгунок бульбы, абрадаваўся маладым, паважаным гасцям, затаптаўся — уключыўшы ў хаце святло і памагаючы тым распранацца і вешаць адзенне — ахватней, як сам у гэтую хвіліну памаладзеў, пазіраючы на сваіх гасцей — з квітнеючым здароўем, вясёлых і з чырвонымі ад халоднага ветру шчокамі. Ён сёння адразу ж яшчэ болей заўважыў сваім «старым» вокам, што маладыя ўжо не саромеюцца так, як некалі, адно аднаго на людзях, сваіх позіркаў, што нехта ведае пра іх тайну, пра іх каханне, а ў іх словах, паводзінах ды позірках адчуваецца ўжо сталасць і нават блізкая сваяцкасць, сваяцкасць мужа і жонкі.

Яны, Усціновіч і Васілец, адразу ж прыбеглі і пазаўчора, як толькі ён вярнуўся з бальніцы. З хваляваннем і трывогаю пыталіся ў яго пра здароўе, а ён, стараючыся супакоіць іх і не звяртаць вялікую ўвагу на сваю хваробу, пажартаваў, што рыпучае дрэва доўга жыве, адразу ж запытаў у іх пра школу — якія веды і ацэнкі за першую чвэрць у восьмым класе па рускай мове, як яны цяпер чытаюць і знаюць рускую літаратуру, як увогуле паспяховасць па школе.

— Значыць, і сёлета шмат мы нечага недарабілі... — уздыхнуў ён.— Шмат нечага новага і цікавага не адкрылі дзецям...

— Самыя высокія веды і ацэнкі па мове і літаратуры і сёлета ў восьмым класе, дзе вы вучыце, і ў тых класах, у якіх вы вучылі летась,— сказала Ларыса Іванаўна, папраўляючы на галаве шапачку, счышчаючы з сукенкі пылінкі. Сёлета яна, здаецца, стала яшчэ больш стройная і па-жаноцку больш прывабная, з мяккімі рысамі твару і са спакойнымі рухамі.

Яго ніколі не радавалі толькі свае поспехі ці нечыя няўдачы, бо хацелася, каб усе дзеці бралі для сябе ўсё, што можна ўзяць у школе, разумнелі.

— Трэба шукаць прычын, трэба думаць, дзе мы чаго недарабілі,— сказаў Алесь Трахімавіч.— Хоць я чуў, што Павел Мікалаевіч добра сёлета пачаў працаваць, нават падзяку ад Івана Сямёнавіча атрымаў... І гэта поспехі ўжо!..

Васілец сарамліва ўсміхнуўся: «Якія там поспехі!»

— Але самі ўбачылі, як усё гэта нялёгка і радасна...— сказаў Алесь Трахімавіч.— Прыходзіць чарга ўжо і вам заяўляць пра сябе... Адны адыходзяць — другія прыходзяць. Але жыццё не спыняецца, ідзе толькі паперад. Ідзе таму, што жывяць яго вось гэтыя новыя сілы... Так што ўжо вы — будучыня школы...— і ён зноў лагодна, ад душы, усміхнуўся маладым, хоць сам падумаў, што жыццё чалавечае, а можа, і сама прырода, не толькі вельмі здзіўляе (у дзяцінстве), вучыць (у юнацтве), забірае ўсе сілы, паказвае ўсе свае чары і цяжкасці (у маладосці і да старасці), але і жорсткае (калі возьме ўсё ад цябе, высушыць, то тады адкідае цябе ўбок, клапоціцца пра сваю будучыню — пра самых маленькіх, якіх даводзіць да старасці, і зноў ды зноў хоча амаладзіцца) .

Вось таму Алесь Трахімавіч, столькі пажыўшы і шмат чаго ўбачыўшы, калі пазіраў першага верасня на маленькіх першакласнікаў, і радаваўся, што яны многа чаго ўведаюць, і шкадаваў іх...