Сяргей Грахоўскі - Дзве аповесці

— Не бабскі гэта струмант,— усміхнулася Паранька.— Не трэба, я ўжо назбіралася трохі.

Аляксей ляжаў на саломе, падклаўшы пад галаву рукі i зажмурыўшыся ад сонца. Пачуўшы размову жанчын, ён падняўся, падышоў да ix i падаў Веры блішчасты сцізорык з касцянымі тронкамі. Яна ўсё пакроіла на тры роўныя часткі i. падала Параньцы i Аляксею.

— Дзякуй, Вера Рыгораўна, я ўжо наабедаўся, ды i нічога не абагуліў у ваш калгас,— адказаў ён з натуральнаю ўсмешкаю на сухім, засмаленым сонцам твары.

Вера зірнула на яго ласкавым паглядам, ад якога не адвернешся i не адыдзеш.

— Не ламайся, Аляксей, бяры шаньгі. Міша i на тваю долю паклаў,— адсунулася Паранька, даючы месца паміж сабою i Вераю.

Ён сеў насупраць, узяў шаньгу i кавалачак бурага, з зелянцою, памідора. Елі моўчкі. Аляксей час ад часу паглядаў, як далікатна адкусвала Вера шэрую шаньгу, заўважыў, якія ў яе тонкія i ласкавыя рукі, а пагляд задуменны i адсутны, утароплены ў палявую далеч. «Пра што яна думае? Што ўспамінае?» — хацелася дазнацца Аляксею. Але праўду кажуць: «Чужая душа — цёмны лес», тым болей — душа прыгожай i разумнай дзяўчыны.

Пад сціртаю саломы Аксення голасна заспявала:

У прыпеўках гучаў сум i боль спакутаванай жаночай душы. Галасы перапляталіся суладна, гучалі надрыўна i звонка. Але над усімі верхаводзіў высокі i моцны Аксеннін голас. Яна спявала без напружання, лёгка i натуральна, з тонкім адчуваннем сэнсу i настрою кожнага слова — то ўзнімаючы яго ў самы зеніт, то пераходзячы на шэпт.

Гэтая ніколі не чутая прыпеўка ўразіла Веру не столькі мелодыяй i простымі, часам не вельмі ўдалымі словамі, колькі шчымлівым болем выканання. Песня, нібы падбітая ластаўка, то ўзлятала ў вышыню, то прыпадала да самай зямлі.

Закончыла Аксення вясёлымі прыпеўкамі, устала, прытупнула на мяккай саломе.

— Канчай загараць, мужыкі! Заводзь сваю шарманку, Гошка! — гарэзна крыкнула яна.— Каб кончыць ды хутчэй дадому.

Зноў загудзела малатарня, зашастала салома; як град, пасыпалася з веялкі пшаніца. Вера адчула, што ныюць плечы i рукі, на твар асядае едкі пыл.

Сцірту дамалацілі, калі сонца павісла над лесам. Жанкі адразу заспяшаліся дадому: пераняць i падаіць карову, занесці сырадой на малаканку, зварыць вячэру, пакарміць дзяцей i парсюка. Хто не мае ні сям'і, ні гаспадаркі, засталіся затарваць намалочанае збожжа. Вера з дырэктарам трымалі мяхі, Аляксей спрытна насыпаў ix вялікім шуфлем.

Калі скончылі работу, сонца яшчэ кідала доўгія цені i вісела вялікім чырвоным кругам над вяршалінамі далёкага лесу. Вера збольшага ацерабілася ад пылу i падышла да Аляксея.

— А дзе тут Тара, Аляксей Іванавіч?

— Онь за тымі кустамі. Я якраз іду туды паглядзець, ці не распутаўся наш конь. А то заутра яго да паўдня не зловіш.

— Абавязкова праверце,— параіў дырэктар, — Заўтра зранку трэба прывезці вазы са два гліны. У калідоры ўмажам кацёл, каб на зіму была гарачая вада мыць падлогі. А вы хіба не стаміліся, Вера Рыгораўна? Ішлі б дадому.

— Стамілася i прапылілася. Хачу трохі апаласнуцца ў рэчцы. Бо тут мелка,— яна кіўнула на імклівую Біязінку,— i вада ледзяная. Бывайце здаровы, Анатоль Паўлавіч! — Перакінула на руку целагрэйку i легка пайшла па цвёрдай, зарослай запыленым трыпутнікам i рамонкамі сцежцы.

Аляксей яшчэ пагаварыў з дырэктарам пра гаспадарчыя справы i пайшоў следам. Нагнаўшы, спытаў, каб не маўчаць:

— Не баіцеся прастудзіцца? Бо тут гэта небяспечна. Бальніца толькі ў Тарску, а наш фельчар Ніна Пятроўна ўсе хваробы лечыць выключна вітамінамі: ад грыпу — жоўценькія, ад жывата — ружовенькія, ад галавы — зялёныя.

— Я загартаваная. Дома купалася з мая да самых замаразкаў... А вы часам бываеце злосны.

— Але пра Ніну Пятроўну гавару не ад злосці, а хутчэй ад спачування хворым i ёй. Веды ў яе, відаць, слабенькія, вопыту яшчэ не набыла. A вітаміны — надзейны сродак ад любой хваробы: калі не памогуць, дык i не нашкодзяць.

— Цікава, што вы скажаце пра мяне, калі давядзецца пачуць урок?

— Магу сказаць цяпер,— ён усміхнуўся i хітравата прыплюшчыў вочы.— Сказаць?

— Што вы можаце сказаць, нічога не ведаючы пра маю работу?

— Ведаю, што з вас выйдзе сапраўдны педагог, калі хопіць дабраты, цярплівасці i натхнення. Дзеці вас палюбілі з першага ўрока, паверылі вам, чакаюць вашага слова. Цяпер самае важнае — не патушыць ix веру, не расчараваць, не сарвацца. Такі «цяжкі» хлапчук, як Віця Тартынскі, хваліць вас. За што? За павагу да яго асобы. А кожнае дзіця — асоба, чалавек. Асабліва чулыя да дабраты дзеці вайны. Вы гэта заўважылі на першым уроку. Так?