Аляксей Карпюк - Вершалінскі рай

— Хто гэто думаў, каб прыбіваць мяне ўхналямі...

— Варто было, каб павісеў крыху на крыжы тым, каб ведаў іншы раз, на, на!..

Жанчына да крыві разбіла старому твар. Мужчынам давялося яшчэ раз заступацпа за Альяша.

— Тату, хадзем да нас, схаваем! — цягнула яго за рукаў Вольга.— Волесь, не стой там, дапамажы ўгаварыць іх!..

Упарты дзядзька хавацца не ішоў.

На другі дзень Альяш вярнуўся з Гродна пад аховай узброеных дубальтоўкамі малайцоў. Атрад з пяці чалавек пад камандай штрэйкбрэхера-прафесіянала, платнага правакатара і былога рэцыдывіста Станісла Судэцкага даў пару залпаў у паветра ды кінуўся разганяць сектантаў, якія ўсё яшчэ не трацілі надзеі знайсці-такі ў вёсцы прарока ды выканаць свой намер.

Прыляцеўшы ў Грыбоўшчыну, Хімка якраз пачула страляніну і нейкі час ні жывая ні мёртвая прасядзела ў хвойнічку. Адно потым пайшла распытваць, што здарылася.

Па запусцелым Вершаліне хадзіў разлютаваны Альяш у абкружэнні ўзброенай аховы, нікога не прызнаваў, а толькі пакрыкваў:

— Пастраля-аю!

Яго нельга было пазнаць.

Альяш з малайцамі зайшоў да Курзы на падворак і збялеламу солтысу аб'явіў:

— Застрэлю кожнаго шыбздзіка, бы паршывую сабаку, хто пачне зноў да мяне лезці, і нічого мне за гэто не будзе!.. Гродзенская паліцыя страляць мне дала такое право — ідзі і так усім і перадай!

Сцяпан сумеўся.

— Яшчэ ім напомні, што аднаго субчыка, што лез надто, я ўкакошыў ужэ!..

— То ён перада-асць, перада-асць, пане Клімо-овіч! — выручыла мужа, з гатоўнасцю запэўняла і ўнад падлашчвалася, як магла, Сцяпанава Нінка.

— Шчэ накажы ў Крынкі тым аратарам, што і да іх дабярусо!.. Папішчаць у мяне і за Максіма, і за Распуціна, і за іншых — за ўсіх я ім адплачу!.. Мяне шчэ сам Іаан вучыў гэтаму!..

— Схо-одзіць Сцяпан у Крынкі, ды перадаснь ім, і Распуціну скажа!..— пакорна згаджалася солтысіха.

Нейкі час Хімка з Тэкляй баяліся да старога нават падыходзіць і загаварыць да яго.

Дзядзька Клімовіч зноў ашаламіў людзей.

Надзя Чарнецкая, у якой некалі манах Серафім спатыкаўся з маладой каталічкай, апавядала, што наступнае дзіва ў іх пачалося гэтак.

— Пайшла я з кумой лён палоць, і чуемо мы з поля, што ў нашуй царкве штось усё — трэсь-трэсь!.. Трэсь-трэсь!.. «Кума,— кажу я,— бяжым і паглядзім, што гэто там робіцца!»

Прылятаемо на той узгорак — божа, няма званоў!.. Заходзімо ў царкву, а там — разгром поўны, каб вы толькі бачылі! Райскія врата вывалены! Прастол развернуты! Свечкі па царкве валяюццо, аж уся падлога жоўтая, і на сценах — ні іконкі!.. На цвіках, якімі папрыбіваны святыя рукі і ногі Хрыста, вісяць торбачкі з палуднем! Па паперці ходзяць якіясь маладыя гіцлі ў шапках, свішчуць сабе факстроты, а іншыя мужчыны гахаюць сякерамі за алтаром — штось там, не хаваючыса нават, мастакуюць у святым месцы!.. Бяда!.. А страшно так!.. «Бяжэм, кума,— кажу я зноў,— паднімаймо народ, бо і нашыя ж яшчэ бабкі, мацяркі, ды і мы самі, калі шчэ былі малыя, для царквы стараліса столькі!..» О-о, колькі раз мама клікалі нас, дочак сваіх, то каменні зносіць на падмурак, то так дапамагчы чаго!..

Кінулі мы з кумой той лён і — у вёску! Толькі дзе вы бачылі, з нашаго старання выйшаў пшык!..

А гэта Альяш выліваў сваю злосць.

Першым чынам ён наняў рабочых, фурманак, паздымаў званы, завёз у Студзянку ды патапіў у сажалцы.

Тады павыдзіраў з царквы ўсе атрыбуты, перавалок іх на хутар Вершалін і адкрыў там малельню, а людзям аб'явіў, што царкву прадае на злом.

Падвярнулася нейкая жанчына з Крынак, заплаціла, не сказаўшы ні слова, вызначаную суму, і Альяш паехаў з ёю да натарыуса, аформіў купчую і ўзяў грошы.

— Хацелі, лахудры? То маеце! — з помслівым здавальненнем пагразіўся дзядзька невядома каму, яшчэ не заўважаючы спрытнага падману.

Як толькі прарок скампраметаваў сябе канцом свету, гродзенская кансісторыя палічыла, што цяпер песня яго канчаткова спета, і вырашыла прыбрадь царкву: купчыху старому падаслалі.

Праз пару дзён Фэлюсь Станкевіч далажыў:

— Ілья Лаўрэнцьевіч, дзісь прыягджаў айцец Серафім — той малады гіцаль з белымі зубамі, каторага ты калісь выгнаў з манахамі з вёскі! Адамкнуў тваім ключом царкву, пахадзіў па ёй гаспадаром, паглядзеў, дзе іконы чапляць, і ад'ехаў. Заўтра збіраюццо паднімаць райскія врата!..

— А-а, то вы гэ-этак?! Папы ненаедныя і тут падстроілі мне фокус?! Ашуканство ўжэ і сюды пусцілі?! Ну, пачакайце ж, кудлатыя, мяне шчэ не ведаеце!.. Папомніце!