Аляксей Карпюк - Белая Дама - Аповесці

«Ты што, стайня згарэла?!» — жахнуўся ваяр.

«Ага».

«Я-ак?!»

«Быў вецер. Іскры сыпанулі з палаца і запалілі».

«То і палац гарэў?»

«Але».

«Мо і згарэў?»

«Ляснуў, пане, адно печы абсмоленыя тырчаць». «Не можа быць!» «Так, пане». «Якім чынам?»

«Ад пакойніцы. Ваша пані ляжала ў велькім пакоі, а вакол яе гарэлі свечкі. Ноччу псаломшчык заснуў каля яе з псалтыром у руках, а вокны былі адчыненыя. Вецер дзьмухнуў ды запаліў фіранку. Ад свечкі. Усё і пайшло тады...»

«То і жонка мая памерла?!» — усхапіўся з саломы рыцар.

«А так, прошу пана. Нарабілася там да халеры. Але ў мяне адна навіна — ножык зламаўся».

Мужчыны стрымана пасмяяліся.

Ад гэтай свецкай балбатні, ад напамінанняў пра родныя мясціны Кацярына прачнулася ад замрачэння канчаткова.

Астатніх дзвюх лодак яны так і не спаткалі. Нават страцілі надзею ўбачыць іх, таму перасталі выглядаць.

Кацярыне далі паесці, і яна аджыла яшчэ больш. Пачала нават захапляцца відам мора, бытта ўпершыню яго ўбачыўшы. Зрэшты, так яно было і на самай справе. Бо зараз глядзела на мора вольным чалавекам.

Яно здалося казачным. Кацярына, хоць у яе для гэтага не было таленту, пастаралася мора для сына апісаць. Зрабіла гэта пры дапамозе трапнай паралелі.

Калі яшчэ ткала арабу дываны, трапілася ёй стараславян-ская кніжка, прынесеная ў ясыр балгаркай. У пятніцу, сумую-чы без работы, з Ганнай яны вычыталі ў ёй парады для майстроў парцэляны.

Нейкі кітаец цвярдзіў у кніжцы гэтак:

«Посуд такі павінен быць сінім, як неба пасля дажджу у праменнях хмарак. Павінен быць бліскучым, як люстэрка. А яшчэ павінен быць гладкім ды зіхатлівым, як спакойнае возера ў сонечны дзень».

Захаплялася з лодкі цудосамі мора і падумала: дакладна такое, бы апісаная кітайцам парцэляна!

А яшчэ Кацярынай валодала радасная ўпэўненасць: калі ўцяклі ад самага страшнага, то шанцаваць павінна ж і далей, бо, відаць, такая воля Бога. Цалкам, мажліва, менавіта Усявышняму і Царыцы Нябеснай было даспадобы зрабіць ўсё так, а не іначай. Тым больш што Гасподзь усё можа.

Ты толькі прыглядзіся да яго тварэнняў.

У безгранічнай шчодрасці сваёй ён жа не толькі паправодзіў рэчкі цераз вечны горад Рым альбо Кацярыніну Гародню, а паклапаціўся нават для гараджан пра гатовыя зімнія дарогі па льду,— мясціны, дзе можна дабыць і рыбу для харчавання.

Прамудры Усявышні пусціў яшчэ рэчкі і рэчачкі цячы ды бруіцца цераз кожную вёску, вёсачку і асаду, каб людзі мелі дзе быдла паіць, калёсы мачыць ды кашулю памыць, а каб не мыліся ў іх і чэрці ды не брудзілі вады, каля кожнай малой і вялікай рэчкі паставіў вартаўніком анёла — не падпускаць рагатых нават да берага блізка.

Затое не даў многа рэк туды, дзе пяскі ды скалы, бо там ад гарачыні вада толькі марнавалася б.

А людзей ён выдзеліў ад жывёлы і кожнаму чалавеку даў не чатыры нагі, а толькі дзве, столькі ж і вачэй, рук і вушэй, бо інакш — нас засмяялі б.

Колькі паскудны д'ябал прыдумаў хвароб на людзей, столькі ж усясільны Гасподзь, дзякуй яму ад усяго люду, цераз знахарак ды дактароў адкрыў і лякарства, каб тыя хваробы перамагчы.

А сонейку нашаму, якое пад канец летняга дня да таго стоміцца, што вісіць на небасхіле, бы замуленая барацінка, усемагутны ды мудры Гасподзь дае ноччу адпачынак. Таму раніцой свяціла гулліва ды пад звон жаўручкоў пырскае нам вясёлую радасць праменняў зноў, бы той здаровенькі хлопчык, каторага маці толькі што выцягнула з ложка да снядання.

Вось чаму мы ўсе да яго молімся і к яму прыпадаем.

А над усё Кацярына была шчаслівай, што імі верхаводзіў Стэфан ды не даваў яе нікому ў крыўду.

На лодцы

Разбілі іх магнітныя скалы. Сяк-так выбраліся яны з салёнай каламуці, і Кацярыніны рыцары, покуль сушылася вопратка, горача памаліліся, на каленях падзякавалі Усявыш-няму за цудоўнае ўратаванне. Кожны кляўся пакласці дарагую ахвяру ў Дом Божы, будучы ўпэўнены — самае страшнае мінула.

Адаспаўшыся на абодва бакі ды адагрзўшыся на сонцы, голыя да пояса рыцары — усе ў карычневых шрамах і шрамінах ад шабельных парэзаў, ад слядоў пік і гротаў, з далікатнымі зборачкамі ружовенькай, як у дзіцяці, скуры там, куды да цела воя дабраўся грэчаскі агонь, з дзіркамі ў вушах, праз якія прадзявалі вяроўкі, калі палонных гналі на праданне,— бавілі час успамінамі. Завялі размову вакол ваенных прыгод. Слухала іх, I ў беднай Кацярыны аж мароз па скуры праходзіў, а сэрца поўнілася спачуваннем — чаго толькі людзі не перажылі!

Землякі не толькі парабіліся бадзёрымі, але і мудрымі. Чаму так бывае, Кацярына не ведала, толькі не адзін раз заўважала,— мудрасць найбольш прабіваецца ў мужчын побач з цяжкімі хвілінамі акурат там, дзе яна ўпадала ў паніку ды рабіла глупствы.