Аляксей Карпюк - Карані

— З лётаючай талеркі?

— Учора палякі[ 41 41 Жыхары Брэста і Гродна прымаюць праграму тэлебачання ПНР ] па целіку паказвалі, як вывалілася штось белае з яе,— сам бачыў!

— Ага! Дым такі сі-іні, сі-іні паваліў і штось як загуло-о, загуло-о!

— Га, з космасу! Ачмурэлі!

— А што, па-твойму?

— Нямецкая міна з вайны засталася!

— Бе-елая?

— А яка-ая?! Яны рознага колеру бываюць — чорныя, зялёныя, белыя, ты не ве-едаў?!

— Сядзела ў зямлі, сядзела і вылезла!

— Цяпер часта яны так вылазяць — калі ўзрывацца маюць! Пра гэта ў газетах пішуць!

— I — пра снара-ады!

— А ў Брэсце гранаты нашы мальцы ў крэпасці цэлыя скрыні знайшлі!

— I я чытаў!..

— Ух, ты-ы!..

— Гэтая — бабахне зараз!

— Не падыходзь!

Хлопчыкам Лаўрэн цярпліва растлумачыў, што яны знайшлі, чым малых вельмі расчараваў.

Затым нагнуўся ды пачаў асцярожна і памалу галавача вылузваць з грунту. Гэта было не проста. Маршчасты, як смарчок, грыб меў мо з пяць ножак, і, каб знаходка не рассыпалася, мусіў кожную ножку аддзяліць ад зямлі, падтрымліваючы яе другой рукой.

У месцах разлому грыб прыемна пах добра памытай і выкручанай бялізнай.

3

Покуль Лаўрэн пёр знаходку да горада, беднаму чалавеку аж забалелі рукі ды абрыдла адказваць на пытанні, што такое трымае аберуч. Каля свайго пад'езда ў нерашучасці спыніўся.

Куды дажджавіка валачэ?

Дурніца Кіра адразу ўзніме гвалт ды яшчэ скажа — зноў якуюсьці агіду прыпёр, як белы мурашнік, каб усіх патруціць дома. Уладзік, вядома, жонку супакоіў бы, але вернецца з рэйса аж праз пару дзён. Куды грыб да сынавага прыезду дзенеш — ні склепа, ні хлеўчыка; пра халадзільнік, з-за гэтай дурніцы, і не думай. Паўла таксама няма ў горадзе. Дый з-за вечна нафардабычанай Галіны не надта хацелася да старэйшага заходзіць.

Што з гэтым фантам рабіць?

От яшчэ не было клопату. Бо і не выкінеш на сметнік — яно ж для чагосьці расло, столькі лясных сокаў упітала! Раптам Лаўрэн спахапіўся:

«О хто смакалык па-належнаму ацэніць і знойдзе яму належнае прымяненне — Сонька Касіло! Напэўно — яна, не можа быць ніякаго сумнення!»

З дарагой знаходкай пакіраваў адразу ў заапарк.

Ён ужо нават сабе ўяўляў, як ад радасці расплываецца ў зямлячкі дабрадушны круглы твар, як пад выцвілымі брывамі загараюцца шэрыя вочкі ўдзячнасцю, а ўся яна аж замірае ад прыемнай нечаканасці ды шчасця. Нябось такі цуд таксама даўно-даўно не бачыла і не нюхала. Хай сабе баба цяпер адвядзе душу ў радасці ды пакарыстаецца дабром.

Лаўрэну адразу зрабілася прыемна, што справіць зямлячцы свята — і не абы-якое. Сонька напэўна была таго вартая. На памяць выразна ўсплыло, як аднойчы ў жытах ён яе ўсю мяў рукамі, прагна перабіраў вуснамі пацеркі на яе гарачай шыі, як яна, знямоглая, абвялая ды зламаная, ільнула да яго ўсім целам і ад жаху штосьці бязладна мармытала — не то заахвочваючы, не то праганяючы. I выразна ўспомніў, як потым да яе сватаўся.

Сядзяць яны са сватам ля стала з бутэлькай. З новай этыкеткай бутэлька — зіхаціць святлом. Маці рыхтуе закусь. Сонька стаіць перад імі ля куфра. Сват вядзе гаворку пра бусліху, якую ён, ездзячы каторы дзень, усё шукае для свайго бусла ды аніяк не знойдзе. Шчаслівая Сонька хавае вочы, машынальна цярэбіць фартух і ўсё больш і больш чырванее...

Потым з бацькамі, напэўна, рыхтавала вяселле. Але ён, абармот, нічога не кажучы, з-за няшчасных тых двухсот злотых на хату, якую унь хлопцы спляжылі як не патрэбную нікому буду, перамятнуўся неўзабаве к другой. Вядома, нічога страшнага не здарылася — усе гэтак рабілі.

I Нінка была файнай жонкай ды руплівай гаспадыняй, а ўжо дзяцей — страх як любіла. Але ж пачуццё віны ў былым жаніху жыло яшчэ і цяпер.

Нічога, усё, здаецца, даравала.

Лаўрэн раптам адчуў, як цягне яго да былой нявесты шчымлівая сумота, бы некалі — да Нінкі. I яму — старому дзеду — захацелася раптам да Сонькі, бы знядоленаму хлопчыку, які бяжыць схавацца ў фалды мацерынай спадніцы. Ад таго, што знайшлося такое прыстанішча, стала адразу весялей.

У яго нават узнікла свавольная думка.

А што, калі б запрасіць Соньку да сябе ў госці? Хіба не мае на гэта права? Напэўна, мае! Але ж тады Кіра і перапалохаецца! Пасля, выціраючы адэкалонам яе сляды, от будзе крычаць ды ўсіх палохаць заразай!

Лаўрэн уголас засмяяўся.

4

Нарэшце ён апынуўся на вуліцы Ціміразева ды зірнуў у акенца касы.

Там сядзела пышная дама з цэлым магазінам аздоб. Бурштына-выя пацеркі — буйныя, як вішні, абхапілі тоўстую і белую шыю. Адшліфаваныя жоўтыя кавалачкі застылай шляхотнай смалы матляліся з мочак вушэй. Зіхацела золата шырокіх пярсцёнкаў з бліскучымі каменьчыкамі на прыпухлых пальцах, А ёй на грудзі звісала разлапістым матылём бурштынавая брошка на жоўтым ланцужку.