Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах

Упарты мітрапаліт Нікан хіба лепш зрабіў, што супраціў-ляўся Аляксею Міхайлавічу?.. Цар-бацюшка ўсё роўна яго зламаў і свабоду царквы разбурыў. Дзвесце гадоў потым праваслаўе не магло падняцца на ногі...

Савецкая Расія вось-вось рассыплецца. Перад намі тады стануць грандыёзныя задачы, якіх не спатыкала аўтакефаль-ная царква з часоў Кірыла і Мефодзія! Трэба дачакацца святога дня ўваскрасення праваслаўя поўнымі сілы і энергіі! У імя гэтага я не маю права рызыкаваць ядром добра сыгранага апарата дзеля ўратавання адзінкі, нават — мне блізкай і дарагой! Прабач, Сяргей Іванавіч, але і ты на маім месцы зрабіў бы гэтаксама. Тым больш што твае ворагі сведкаў падрыхтавалі надзейных!

— Што праўда, то праўда, падрыхтава-алі!.. — усміхнуўся госць з горкім сарказмам. Зусім зламаны Антоній праз хвіліну ўзмаліўся:—Што за езуіцтва, Аляксей Мікалаевіч!.. Які з мяне гомасексуаліст, падумай толькі, што за абсурд!.. Я — стары чалавек!..

— Разумею цябе, дарагі! Прысядзь, калі ласка!.. О! Сюды і слухай!.. Цярпі, скора настане наш час. У Расіі страшэнны голад — духоўны і маральны. Там стаміліся, нас чакаючы! Калі цябе стануць зноў у Піцеры насіць на руках, павер, не будзе мець значэння, што палякі табе аднойчы падставілі ножку і быў ты некалькі месяцаў ў загоне! Наадварот, тваёй біяграфіі такая дэталь надасць пікантнасці!..

Гаспадар і сам апусціўся на мітрапаліцкае крэсла ды ўгаворваў ужо сябра, нібы паслухмянага пакорлівага школьніка:

— Покуль што, Сяргей Іванавіч, паедзеш у Пачаева. Хацеў цябе паслаць у Журовіцкі манастыр на адпачынак. Там вельмі рамантычнае месца, цудоўная манастырская пасека, чаплі гняздзяцца над возерам ля сабора... Эдэмскі куточак!.. Але віленскі «біскуп» еў бы цябе поедам і там, а ты чалавек гарачы, клюнеш на правакацыю раз-два. Пабудзь далей ад граха. Пасядзі покуль што ў Пачаеве, зводдаль ад Ялбжыхоўскага, ці-шэй вады, ніжэй травы, я ж буду пра цябе заўсёды памятаць і маліцца... Што зробіш, кожная ўлада даецца нам ад усявышняга!..— уздыхнуў мітрапаліт, думаючы ўжо пра другое.

...Цяпер архірэем Гродзенскай епархіі стаў айцец Савва. Новы епіскап пачаў раз'язджаць на тым самым «хрыстлеры» з тонкімі, нібы аблітымі смятанай, спіцамі, але дарогу ў Грыбоўшчыну свайму шафёру загадаў назаўсёды забыць.

4

Акордам да легенды пра разгром духавенства альяшоўца-мі прагучала ў нашай хаце апавяданне Хімкі.

Цётка з'явілаея ў Страшаве, каб даведацца, ці не прыйшло ад дзяцей пісьмо. Збегліся суседкі, засыпалі Хімку пытаннямі, адно гаварыць яна не вельмі спяшалася. Поўная шчодрай дабраты, унутранага здавальнення і радасці, наша цётка сядзела на лаве з заціснутай моцна ў кулаку ўсё той жа карункавай хусцінкай ды таямніча ўсміхалася.

Хімку ўвогуле нельга было пазнаць! Некуды падзяваліся згорбленасць і гатоўнасць усім паслужыць. Яна сядзела з пачуццём уласнай годнасці, твар і рукі зрабіліся ў яе белымі, нібы ўвесь свой век жыла яна ў горадзе і ў дастатку. Нават адзенне на ёй было ахайнае і адпрасаванае.

— А-а, паявіласа-такі? — увайшоў у хату бацька.— Ну, здраствуй!.. То і ты, кажуць, праславіласа ў вайне з кудламі?! — не без гонару заўважыў ён, дараваўшы ўжо сястры нават тое, што яна вазіла прэзідэнту кужаль.— Малайчы-ына!.. Я з панамі ваюю, а ты — з папамі ды архірэямі! Ото ж узяліса мы з табой парадкі наводзіць! А-а, і не ведаў, і не думаў, што такая ты ў нас нарадзіласа заядлая!

— Якая ўжэ е,— сціпла развяла рукі сястра.

Адпусціўшы Хімцы пару шпілек за тое, што яна вось ужо цэлы год прымушае брата абрабляць яе землю, робіць яго сваім арандатарам, бацька пахваліў зноў:

— Так кудлатых разагнаць, такую ганьбу на іх наклікаць, хто б падумаў!.. Ведаеш, на вёсцы пра гэто цяпер толькі і гавораць! А-а, малайчыны!

Бацька прайшоўся сюды-туды па хаце. Вакол сядзелі бабы, і мужчынская годнасць не дазваляла з сястрой уступаць у інтымную размову — адклаў на пасля.

— Інцярэсно, а што далей думаеце вы рабіць? — зацікавіўся ён.— Папы ў спакоі не пакіну-уць вас!

— На ўсё воля божая.

— Ну, ну, надзейса на яго! Зрэшты, кажуць, у вас там цудаў многа бывае?

— Чаму не, здараюццо.

— То звадзіла б туды і мяне, паказала б! Дальбо, столькі пражыу на свеце, вайну праваяваў, а ніводнага шчэ не бачыў!

— Каб заслужыць цуд, трэ быць чыстым і дастойным. А ты? Калі свой лоб перажагнаў? Як мама цябе лупцавалі!.. Да споведзі і да прычасця калі хадзіў? Перад жаніцьбай, бо бацюшко шлюбу не даў бы!.. Ты ні ва што не верыш, нічого і не ўбачыш, нават каб туды і прыйшоў! Думаеш — не? Бачыла, прыходзяць туды такія!..