Віктар Казько - Хроніка дзетдомаўскага саду

— Хто там, заходзь. Не замкнута.

Дзверы нясмела расчыніліся, і толькі на чвэрць, каб усунуць галаву. Але ў шчыліну, што ўтварылася ў дзвярах, ніхто не паказаў і галавы, толькі на небе, чорным, як пашча сабакі, відаць былі зіхатлівыя зоркі. Неба тое здалося яму чорным спачатку таму, што чорнымі былі яго думкі, а потым неба стала зыркім і шматколерным. I Уладзік зразумеў, хто знаходзіцца за дзвярыма пад тым небам, рука яго мімаволі пацягнулася да заявы, каб схаваць яе, і таксама мімаволі стрымалася ад гэтага. Нялёгка далося яму і тое, што ён уседзеў на месцы, не кінуўся да дзвярэй. А ўжо ж усхапіўся, узляцеў разам з крэслам, сталом і нават, здаецца, клубам, злавіў сябе на ўзлёце, прыладзіў зноў крэсла да сябе і сябе да яго, але ўскудлачаныя валасы так і засталіся дыбара, як у раз'юшанага бабра на загрыўку. I сам ён быў падобны ў тую хвіліну на бабра, змрочна-засяроджанага, стомлена-недаверлівага. Ён ведаў, хто там, за дзвярыма. Ён ведаў, што Светка павінна прыйсці сёння ў клуб, таму яшчэ вечарам прынёс з хаты свае пласцінкі. А калі Светка не прыйшла на танцы, застаўся ў клубе. Застаўся зусім не таму, што яму так неадкладна трэ было пісаць тую заяву, і не дзеля таго, каб скласці план. Дзеля Светкі, каб яна сама прыйшла да яго і ўбачыла заяву, каб яны сустрэліся не каля ганка яе хаты, дзе, зноў жа ён ведаў, адчуваў, чакала яго ўвесь вечар. Там, на ганку, уначы нельга было паказаць ёй заяву.

А Уладзіку карцела, каб Светка прачытала заяву, і як яна вырашыць, так тое і будзе. Хацеў, чакаў, але да сустрэчы з ёю быў не гатовы, і таму, калі яна ўсё ж наважылася зайсці ў клуб, ён з'едліва, памятаючы ўсе іх ранейшыя сустрэчы, спытаў яе:

— Што там, на вуліцы, зноў дождж?

— Чаму абавязкова дождж?

I ў голасе Светкі Уладзік упершыню адчуў нешта жывое, прыкрасць адчуў, няцямлівасць.

— Чаму абавязкова дождж? — перапытала яна яго, пацягнулася да заявы, што па-сірочы бялела на краёчку стала, бы толькі з-за гэтай заявы, з-за гэтага аркуша паперы і пялася сюды.

— А таму, што так ужо не па-людску неяк ідзе ўсё ў нас,— адказаў ёй Уладзік.— Калі на вуліцы дождж, калі ўсе па хатах, калі сабакі і тыя ў будку, мы з табой на вуліцу.

— Людзі ўжо нанава святло запалілі, кароў пачалі даіць, а ты ўсё яшчэ ў клубе,— сказала Светка, як і не чула сама таго, пра што гаворыць, што гаворыць ён, Уладзік, прабягаючы вачыма ці не па трэцім разе заяву, пэўна, і не разумеючы, што яна чытае. Але паступова яна, здаецца, усё ж учыталася, уцяміла, што трымае ў руках, уцяміла, але гаворкі не перамяніла. I абое яны вялі тую гаворку аб нечым староннім і не вельмі значным.

— Дзед Калістрат ужо дзве гадзіны назад прайшоў каля маёй хаты,— гаварыла Светка.— Рака ўжо супакоілася, рыба адгуляла і пайшла адпачываць, спіць ужо і рыба.

— А мне ўжо няма калі і класціся,— хутка прыйдзе аўтобус.

— У горад збіраешся?

— Трэба. Да сельсавета, а там і ў горад.

— I мне трэ было б у горад.— Светка зазірнула яму ў вочы, яна, здавалася, і забылася пра заяву, хаця ўсё яшчэ трымала яе ў руцэ. Уладзік таксама зазірнуў ёй увочы.

— То паехалі разам,— сказаў ён.

— Разам? — перапытала Светка, нібы Уладзік прапаноўваў ёй немаведама што. Перапытала і ўспомніла пра заяву, склала яе ўдвая, прайшлася пазногцем. Пазногці яе былі акуратныя і роўныя, бы Светчыны рукі і не ведалі хатняй працы. Уладзік загледзеўся на гэтыя яе пазногці і апамятаўся, калі Светка ўжо надарвала заяву, пацягнуўся да Светкі, змёўшы на падлогу касцяшкі даміно. Яна адскочыла ад яго. Ён перакуліў стол разам з касцяшкамі даміно, што яшчэ засталіся на ім, разам з шашкамі, шахматамі. Схапіў Светку, прыціснуў, рукі іх сышліся на заяве і замерлі. I ў цішы, што панавала ў клубе, бясконца доўга каціліся па падлозе шашкі.

— Ты сур'ёзна? Ты з-за мяне напісаў гэту заяву? — абвяла ў руках Уладзіка Светка.

— Сур'ёзна... Дзеля цябе.

— Я пе пра тое, што сур'ёзна дзеля мяне. А пра тое, наколькі гэта сур'ёзна. Ці не дражніш ты мяне. Ты сур'ёзна рашыў з'ехаць?

— Гэта павінна ты рашыць,— сказаў Уладзік.

— Пусці,— загадала яму Светка. Ён паслухмяна расціснуў рукі. Але ў гэтай яго паслухмянасці было і нейкае ўтрапенне, хапатлівасць. Так хапатліва і няспрытна расціскаюць рукі, калі трымаюць імі вялікую рыбіну. Трымаюць і ведаюць, што яе не ўтрымаць, што трэба перахапіцца. I Уладзік адпусціў Светку падобна толькі дзеля таго, каб перахапіцца, цалкам ужо ўсведамляючы, што перахапіцца не ўдасца. Не ўтрымаў адзін раз, другога разу ўжо не выпадзе такога. I Светка сапраўды адвяла яго рукі, калі ён зноў пацягнуўся да яе. Адвяла і загадала: