Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

Выпадкова напаткаў там Соньку Касілу з Масалян. Вы яе, хлопцы, павінны добро ведаць — што за стэльмахам Нічыпарам была замужам. Цяпер у звярынцы прыбірае ў клетках. От, пагаварылі з ёю пра жызню пару хвіляў, вёскі нашыя ўспомнілі, даўніну, пра мужыка мне расказала — як хавала яго...

Доўга я твае выбрыкі цярпець буду?— занадта строга накрычала незадаволеная Кіра на сына.— Не плёхайся ў кефіры, а хлябай, гэта табе не лужа!

Мужчыны паступова прыходзілі ў сябе.

Тут много нашых служыць у горадзе,— асцярожна, яшчэ з недаверам растлумачыў Уладзік.

Зноў мінавала хвіліна цягучага маўчання. Асмнлелы хлопчык пацікавіўся:

Тата, малако робіць карова. А кефір ад якога звера робіцца, ад каня?

I такое пытанне малога пестуна ў сям'і сярэдняга Маркевіча выклікала звычайна бурлівае захапленне. Потым яго перадавалі сваякам і знаёмым. Цяпер жа на Ігаравы словы ніхто не адрэагаваў. Мужчыны ўсё яшчэ былі ўстрывожаныя навіной, бо ўбачылі ў ёй якісьці выклік сабе і пагрозу. Абодва зараз вырашалі — верыць таму, што сказаў бацька, ці не верыць, магло такое быць ці — не.

Адна Кіра заставалася гэтаксама непарушнай у сваёй злосці:

Не балбачы за сталом, а — еш!

Ну, бацьку, ведаеш — крыўдуй на мяне не крыўдуй, а я табе скажу чыстую праўду: у твае гады думаць пра жаніцьбу — пазнавато крыху! — на ўсялякі выпадак заявіў Павел.

Уладзік падхапіў:

У семдзесят пяць гадоў? Нават перад людзьмі смешно! Гэто з'егджаны каленчаты вал адшліфаваў на станку, уставіў туды само пад машыну, і аўтобус зноў будзе егдзіць — ніхто табе нават і слова не скажа, ніхто і не заўважыць!

Паўлу братава параўнанне надта спадабалася. Ён дапоўніў:

Ха, падганяць на станку! Нават чатыры разы такі фокус з ім робяць! Аж чатыры! Першы раз вал шліфуюць пад допуск ноль-ноль-пяць! Затым — ноль-дваццаць пяць! Потым — ноль-пяць! I яшчэ апршні раз — ноль-семдзесят пяць!

О, і Павел тое самае скажа табе! А ты ж — не вал каленчаты! Дый чым табе, бацьку, кепско так? Ці ж мы цябе, скажы, паклаўшы руку на сэрца, да работы якой ганяем, ці мо ў цябе грошы адымаем, як іншыя? Не, бо грошай, дзякуй богу, хапае покуль што і маіх! Як у нашай вёсцы казалі, хапае і на семя і на емя, маем шчэ і вынесці. Да чаго-небудзь цябе прымушаем? Здзекуемса? Не! Так чаго табе трэбо? Жыві тут і ў вус не дуй!

I Кіра — чалавек залаты! — падказаў Павел. — Я не раз думаў: каб, барані бог, гэтак на маю жонку... Галіна мая і слухаць не хоча, каб цябе нават на адзін дзень забраць да нас, хоць кватэра — бы ў таго пана Вішпінга і, як сам ведаеш, толькі для нас дваіх ды сабакі! А гэтая твая нявестка, паглядзіш, столькі часу абмывае і прыбірае за табой! I згатуе, і накорміць, і даглядзіць, і церпіць старого чалавека!

Але ці вы ведаеце, абодва братца, што мне гэтае прыбіранне каштуе, якімі нервамі мне дастаецца, як з мяне ўсе жылы цягне? — злосна ад пліты бліснула шкельцамі акуляраў у пазалочанай аправе жонка Уладзіка.

Сыны, відаць, добра памяталі мацерыны скаргі на масалянскую саперніцу, бо аніяк не маглі супакоіцца. Лаўрэн жа не мог і слова ўставіць, толькі ўзіраўся на іх з дакорам.

Ладно, бабо, ты памаўчы — не да цябе п'юць! — асадзіў Уладзік жонку і зноў звярнуўся да бацькі.

Хамут, тату, вешаць на шыю няма чаго. Дый сам ты надто ведаеш добро, табе гаворым адно для парадку. I крыўдаваць за гэто на нас не трэ.

2

Адным словам, старому дасталося. Толькі ўнучка не пераставала глядзець на дзеда з захапленнем. А яе ўпартаму браціку ўсё не цярпелася даведацца:

Тата, а кефір ад якога звера, а? Ад каня, тата, кефір, праўда?

Малому і на гэты раз ніхто не адказаў. Адно сястра пастукала сябе кулаком па скроні ды брату кінула:

Зусім ужэ — о!

Зірнуўшы з папрокам на ўнука, Лаўрэн вінавата, як хлопчык, які нарабіў шкоды, прабурчаў:

А вы яго толькі слухайце!.. Э-эх, шчэ і вы, бачу, бы малыя! Будзеце шчэ галэпуса такого...

Ён упікнуў сыноў жаласлівымі вачыма і дрыжачым ад жалю голасам пасарамаціў:

Ці ж мне жані-іцца, хлопцы? Ці ж мне такое наўме?! I што вы сабе прыду-умалі?!. Як магло вам такое ў галаву прыйсці?!. Як вы можаце пра такое нават і... Гэто ж трэ-эбо, каб аж да такого!.. Ды я, хлопцы, нікому нават... Я ні да каго нават ніколі... Мне і мысляў такіх нават...

Гэта не дапамагло, і таму ён змоўк.

Сыны па інерцыі яшчэ пару хвілін бацьку ўгаворвалі, сцвярджалі, што ў любым выпадку жаніцца яму аніяк нельга. На Ігара даўно ніхто не звяртаў увагі. I ў хлопчыка, спешчанага празмерным захапленнем дарослых, абудзілася крыўда. У малога азвалася нават бязлітасная агрэсіўнасць, уласцівая яго ўзросту, якая часамі прабіваецца ў дзецях і так нас палохае. Пры гэтым ён фантазію меў буйную, як і жаданне звярнуць на сябе ўвагу, а быў яшчэ зусім няздольны зразумець, што можа атрымацца.