Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

I ў гэтую ноч вочы таксама доўга не зліпаліся, хоць ты ix сшывай. Можа, i ад таго, што ўсю другую палову дня была надзвычай расхваляваная, аж, як бачыла ў люстэрку, выступілі на твары чырвоныя пляміны.

Спачатку ўзбудзіла неспадзяваная, каля самага іхняга двара, сустрэча з Янкам, пасля перанерваваў свёкар, енчачы, што аддаў «чорту лысаму столькі сена i аўса», а заадно пакалацілі, узрушылі душу свякроў i залувіца — яны пахаладнелі з нядзелі, калі яна, убачыўшы ў акне Янку, ад нечаканасці выпусціла з рук i разбіла люстэрка, а сёння, як згледзелі, што сустрэлася i гаварыла з Янкам, вярнулася ў хату расчуленая, надзьмуліся i чужаніліся. Пасля, калі прыехалі з лесу мужчыны, Анелька ўсё расказала Віцю. Той азмрочнеў i таксама насупіўся.

«Пайшлі вы ўсе к чорту! — зазлавала на сваіх цяперашніх сямейнікаў.— Я не напрошвалася да вас у хату. Дык не забароніце мне бачыцца i гаварыць з тым, з кім я хачу!»

Не могучы заснуць, ляжала ў цемнаце (цішыні не было, бо на кухні, на печы, то хроп, то енчыў у сне свёкар, то ўздыхала i стагнала свякроў) i думала пра Янку. Разумела: не мог на людзях затрымацца, быць доўга з ёю, але было крыўдна, што нічога не запытаў пра сына i не папрасіў увечар выйсці i дзе-небудзь сустрэцца. Як i не кахаліся, не знайшлі ў каханні дзіця. Хай яна цяпер грубая, непрывабная, хай цяпер не могуць кахацца, але ж пагаварылі б. Ён расказаў бы ёй пра сваё жыццё на свеце, у акопах, а яна — яму пра сваё. Пастаялі б прытуліўшыся, радуючыся, што зноў могуць быць разам. Ды, бач, ён не толькі не папрасіў спаткацца, але i не рады, што ўцалеў у віхуры...

Што — яго так уразіла, азмрочыла яе цяперашняя цяжарнасць? Зараз абыякавы да яе як да чалавека? Хоча бачыць у ёй толькі маладую жанчыну, закаханую i падатную? Але ж толькі гэтага мала для моцнага сапраўднага кахання! Ці яны, мужчыны, усе вось такія— самалюбныя i карыслівыя?! Можа, іншыя мужчыны, як i той паручнік-пастаялец, i паганыя, але ж Янка павінен быць не такі! Ён жа моцна кахаў i кахае яе! Нарэшце ёсць, моцна звязвае сэрцы i душы іхні сын! Гэта ж зусім іншае, чым у тых, хто да жаніцьбы, да замуства кахаўся, але потым разышліся-разляцеліся адно з адным нічым не звязаныя, хіба толькі аднымі ўспамінамі, адной уцехай, а то i крыўдамі.

Не, Янка не адвернецца. Як адыходзіў, дык сказаў: «Выбачай...» — i вельмі ж узрушана замыліў вуснамі.

Віця — а ён ляжаў побач, каля сцяны,— спрасоння паклаў на яе калена нагу. Гэты яго несвядомы рух так узбурыў, даў прыліў такой нядобрай злосці, што яна тут жа адштурхнула яго да сцяны.

Ад удару галавою ў край падаконніка Віця прачнуўся. Некалькі хвілін, апамятваючыся, праляжаў ціха, а потым, мірачыся, шукаючы згоды, падлашчыўся:

— Я штурхнуў цябе? Прыціснуў?

Тут жа i адхлынуў ад яе пыхкі гнеў. Стала аж няёмка, што гэтакая нястрыманая.

— Спі,— ціха прамовіла.

— А ты чаму не спіш?

— Я спала. Ды ты пабудзіў.

— Зося... Ты скажы мне...

— Ну, што? — нецярпліва запытала.

— Што ён табе сёння сказаў?

— Што ён мне можа сказаць? Павіталіся, папыталіся адно ў аднаго пра здароўе — i ўсё...

— А ён не хоча цябе забраць?

— З дзіцем? Такую? — хмыкнула.— Ды цяпер, калі навокала гэтулькі дзяўчат?!

— Але ж ты...

— Ну, што я?

— Ты не адвыкла ад яго. Ты ўсё яшчэ пра яго думаеш.

— От cпi, кажу. Не прыставай i не руш душы.

— Ты ж злуеш на мяне...

— А яшчэ што?

— Ты нават не злуеш — ненавідзіш... Як я не муж, не чалавек.

Змаўчала. Ды што магла адказаць на яго праўду?!

— Ён, ён ва ўсім вінаваты! — паскардзіўся.— Калі яго не было тут, дык ты была не злая. Вярнуўся — зноў узбунтаваў табе душу.

— Ды cпi ты, мармытун! — сыкнула. Тут жа пачула, што зноў застагнала на печы свякроў — відаць, i чула, i здагадвалася, з-за чаго яны бурчаць сярод ночы.

— Няхай бы яго не параніла, няхай бы ён злажыў там галаву!!! — сцішыў голас, але злосна засіпеў Віця. Яна аж не паверыла сама сабе, што ён, цяльпук, можа мець столькі нянавісці.

— Як табе паварочваецца язык такое гаварыць! — прысароміла.— Жадаць чалавеку смерці!

— А непрыяцелю можна i пажадаць...

— Ён ваяваў, кроў праліў, а ты...— не дагаварыла, у час стрымалася, бо хацела пакрыўдзіць: «А ты — хліпак! Hi арміі, ні мне не трэба!»

— ...а ты ўсё яшчэ, кажу, яго любіш. Як сама не свая ўсе гэтыя дні. Каб прымела, дык сама ў іхнюю хату пабегла б. Не рада, што дзіця ад мяне носіш.

— Рада...— буркнула, з горасцю ды з іроніяй. I зноў замаўчала. Ведала: скажы цяпер пяшчотнае слова, прылашчы, дык усё павернецца іначай. Ён супакоіцца, прытуліцца, будзе прасіць дараваць, прызнавацца, як кахае яе i жыць без яе не зможа. Для спакайнейшага жыцця, а то каб i схіліць яго на свой бок, варта было б схітрыць, прыкінуцца, што якраз ён ёй дарагі, але цяпер не магла ды i не хацела яшчэ гэтак па-жаночаму адмыслова мудрыць...