Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

«Што іменна цяпер адбываецца ў Петраградзе? — перасіліўшы клопат пра сваю асобу, падумаў Міхайлаў, спакойна ідучы па асфальтаваным тратуары.— Рух набраў моц ці захліпнуўся?»

Пра тое, што ў Петраградзе бунт можа выплеснуць у штосьці большае, сказаў яшчэ пазаўчора сувязны, пасланец з Петраграда. Учора, вярнуўшыся з баранавіцкай паездкі, ён не вытрываў i звязаўся з Масквой, з Кацеліным, дык той на яго намёкі пра петраградскія падзеі адказаў: «Сапраўды, там сёння— дождж. Чакаем заўтра-паслязаўтра новага прагнозу». Значыць, узброеная ўспышка пачалася, але наперадзе невядомасць. Вось бы цяпер туды ды з баявой дружынаю! Не на жыццё, а на смерць біўся б! Але няможна ні на дзень пакінуць край, бо даручылі быць i рабіць усё, што трэба, якраз тут.

Нібы выпадкова, на Захараўскай вуліцы, паблізу польскага банка, ён раптоўна павярнуўся i пайшоў насустрач шпіку. Той, сутыкнуўшыся позіркам з яго, мусіць, у гэтую хвіліну пранізлівымі вачыма разгубіўся: запыніў крок, вырачыў вялікія зрэнкі, зашморгаў невялікімі рыжаватымі вусікамі, што Міхайлаву аж закарцела ўсміхнуцца: «Эх ты, ахоўнічак! A самавалоданне-то нікчэмнае!»,— але не стаў спрыяць таму апамятвацца, хутка закрочыў, мінуў, бачачы, што неўзабаве паверне на вузкую i кароткую Багадзельную вуліцу i на ёй альбо на блізкай Прэабражэнскай юркне ў які-небудзь двор. Хацеў ці не хацеў, але, не раз ужо ўцякаючы ад вось такіх спадарожнікаў, азнаёміўся з характарам мінскіх, прылеглых да цэнтральнай Захараўскай, вуліц, многія з якіх былі прыдатныя для падпольшчыкаў — нядоўгія, выгінастыя, з цёмнымі пад'ездамі, з дварамі i рознымі пабудовамі.

Нечаканасць зрабіла сваё: шпік адстаў, а пасля, як убачыў ён ужо з-за сцяны пад'езда, замітусіўся па Прэабражэнскай вуліцы, варочаючы туды-сюды галавою.

Міхайлаў, прыхінуўшыся да муру, пастаяў колькі хвілін. Паблізу, у двары, у сонечным зацішку, брала сваё вясна: снег тут асеў, пазярніўся i счарнеў, a паблізу чорнай скрыні, куды, мусіць, выкідалі смецце, сабралася вада. Яе абступіў галубіны гурт. Япы пілі, мыліся талаю вадой. Пасярод лужынкі блішчэла сонца, калыхалася, а то i плавала, калі птушкі заходзілі ў ваду з нагамі.

Палюбаваўся гэтым гарадскім вясновым малюначкам i рушыў далей. Неўзабаве перайшоў перакідны драўляны мосцік на гістарычнай, але, як кажуць, на пачатку гэтага стагоддзя чамусьці абмялелай Нямізе, што цякла ручаём, лічы, пасярод вуліцы. Апынуўся непадалёку невысокай вабнай Петрапаўлаўскай царквы, дзе яны, падпольшчыкі, часта сустракаліся, але сёння тут не затрымаўся, адразу падаўся да блізкага двухпавярховага, з чырвонай цэглы i пад чарапіцаю дома — на канспіратыўную кватэру, пра якую ведаў толькі ён адзін.

На другім паверсе, як i было дамоўлена, спачатку паглядзеў у калідорнае акно, ці не зайшоў «хвост» за ім у двор, а пасля костачкаю пальца пастукаў пяць разоў у драўляныя дзверы. Тут жа ix i адчынілі. За парогам — як i трэба, Роза Кацеліна. Дачка яго старэйшага сябрука-масквіча, высакаватая, чарнявая дзяўчына ў чорнай спадніцы i белым пінжачку, у вабнай чорнай шапачцы з белаю ружай. Роза прыязджала ў Мінск ужо не раз, так што яны былі не толькі добра знаёмыя, але i таварышы. Не трэба было ні пароля гаварыць, ні тайных знакаў паказваць.

— I на дварэ хораша, i ты маладая ды прыгожая! — усміхнуўся, як толькі зачыніў за сабой дзверы.

— Дык любаванне хараством затрымала цябе аж на тры хвіліны? — аджартавала i яна, падаючы маленькую руку для сяброўскага поціску.

— Вясна, Роза, вясна ва ўсім вінаватая...

— Ясна,— прамовіла яна i з цемнаватага калідора павяла яго ў светлую гасцёўню, дзе вісела электрычная люстра, стаяла грувасткая, з чырвонага дрэва камода, а на ёй высіўся бронзавы сямісвечнік — гаспадар дома быў мінскі ювелір Лазар Рабіновіч.

Калі селі амаль побач на канапе, Міхайлаў заўважыў: сёння Роза нашмат бялейшая, чым была на тым тыдні. Няўжо i яна хворая на неадчэпную для рэвалюцыянераў хваробу — сухоты, што прылепліваюцца ад нягод, нястач, турмаў? Яна ж яшчэ зусім маладая — гадоў дваццаць пяць ёй, не больш. Вучылася ва універсітэце, незамужняя.

Роза збянтэжылася, нават крышачку запунсавела, што ён так пільна яе разглядае.

— У цябе сапраўды вясновы настрой, Міша,— усміхнулася.

— A хіба гэта кепска, Роза? — адказаў таксама з усмешкаю.

— Добра, Міша. I тое, што настрой бадзёры, i тое, што ідзе вясна. Як кажуць, вясна, выпакутаваная за стагоддзі... Але, на жаль, мусім адкінуць лірыку, будзем зямнымі рэалістамі. Праз пару гадзін я павінна знікаць з гэтага старажытнага Мінска.