Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

Каб не бянтэжыць дзяўчыну, Міхайлаў адвёў вочы i пачаў слухаць, не пазіраючы на яе. Але ўсё роўна адчуваў: сёння яму вельмі прыемна чуць мяккі жаночы голас.

Роза перадала яму апошнія петраградскія навіны, пісьмовыя зашыфраваныя інструкцыі ЦК РСДРП (б). Пасля ён аддаў ёй тое-сёе для ЦК — зашыфраваныя дакументы са штабоў Стаўкі i Заходняга фронту. Гэта перадалі яму таварышы, якія там працавалі.

— ЦК дзякуе за добрую інфармацыю, у тым ліку i за копіі царскіх загадаў, асабістых лістоў да царыцы,— сказала пасля Роза.— ЦК, Міша, просіць, нават загадвае: з сённяшняга вечара будзьце тут у баявой гатоўнасці № 1. Можа, i заўтра-паслязаўтра прыйдзецца вам тут в ы п л ы в а ц ь н а п а в е р х н ю, сутыкнуцца лоб у лоб з генераламі i ратаваць ад ix Петраград... I яшчэ: будзьце пільнейшыя. Нашы таварышы пачалі дабірацца да архіваў петраградскай i маскоўскай ахранак. Ужо цяпер відно: так, у вашу групу зноў пранік правакатар. I, мабыць, высокапрафесійны, а таму i вельмі засакрэчаны. Заўтра-паслязаўтра павінны выявіць калі не яго сапраўднае прозвішча, дык хоць яго псеўданімы i почырк.

Сказаўшы гэта, Роза таўханула яго локцем:

— Міша, ты чуеш мяне?

— Чую, добра чую, Роза,— усміхнуўся, зноў пазіраючы ёй у цёмныя вочы.

— Нейкі ты сёння зусім не той...— яна зноў збянтэжылася.— Нібы сонны альбо надзвычай летуценны. I нейкая вельмі дзіўная ў цябе ўсмешка.

— Я, здаецца, шчаслівы... Хіба дрэнна быць шчаслівым, Роза?

— Ці не закахаўся ты, Міша, у якую-небудзь белароску? — пажартавала, але не вольна ды лёгка, а з хваляваннем. Як ні стрымлівалася, ні глушыла ў сабе пачуцці (хоць i жанчына, але рэвалюцыянерка ж!) раптоўна памаркотнела — відаць, усё ж таксама хвалявала сваё, чалавечае, асабістае. Як ні тоіцца які ўжо час, якая ні строгая ды непадступная, але, здаецца, сімпатызуе яму, як у свой час сімпатызавала i сувязная Вольга Генкіна, жорстка закатаваная шпікамі i паліцыяй.

Міхайлаў i раней адчуваў, i цяпер, як кажуць, убачыў гэтае яе пяшчотнае пачуццё да яго, даражыў ім, баяўся яе пакрыўдзіць. Кожны, хто кахае, вельмі ранімы ад грубасці. Але i не мог адказаць узаемнасцю: кахаў іншую.

— А ведаеш, тут вельмі шмат прыгожых беларосак!

Роза мігам зразумела хітры яго жарт, паднялася.

— Не будзем расслабляцца, Міша. Праўда? — праз сілу зноў усміхнулася. Зірнула на гадзіннік, схамянулася. Можа, i наўмысна.— Мне пара. Сцеражыся, Міша. Ты вельмі патрэбен партыі...

— Дзякую,— ціха прамовіў i пяшчотна паціснуў яе руку. Каб было ў калідоры святлей, дык пры адыходзе заўважыў бы, што яе прыгожыя цёмныя вочы цяпер павільгатнелі...

«Высакародны яна чалавек,— ужо ідучы па сонечным двары, падумаў.— На добры толк была б добрая жонка i надзейная сяброўка... Але сама адмовілася ад сямейнага шчасця, прысвяціла сябе нашай мужнай, можа, якраз мужчынскай справе...»

Хоць i заставалася ўжо нямнога да канца абеду, хоць i не папалуднаваў, забег яшчэ на пошту-тэлеграф і, улагодзіўшы знаёмую маладую тэлеграфістку кампліментамі, упрасіў злучыць яго з Масквой, з Розіным бацькам. Той узбуджана сказаў яму пра Петраград: «Віншую. У цэнтры i дождж, i град. Неўзабаве будзе Савет сіноптыкаў. У канцы дня нашы апавясцяць пра падвор'е».

Які ні быў загартаваны, стрыманы, ды ад такой навіны аж разгубіўся. Навіна значыла: «Віншую. У Петраградзе рэвалюцыя ідзе поўным ходам. Сёння будзе ўтвораны новы орган улады. ЦК РСДРП (б) пад вечар распаўсюдзіць свой праграмны маніфест».

Ну, хіба гэта не здорава, не радасць?! Радасць ды яшчэ якая! Сапраўды, вясна, выпакутаваная за стагоддзі! Не толькі яны, сучаснікі, але i многія пакаленні прысвяцілі сваё жыццё, а то i аддалі яго змоладу дзеля гэтых дзён.

Міхайлаў, крочачы на службу, аж прысвістваў сам сабе: душа, сэрца спявалі.

2.

Пад вечар Муху паклікалі да тэлефона. Званіў знаёмы. Як i заўсёды, ён назваўся чужым іменем, а на самай справе гэта быў падпалкоўнік Сінілаў з мінскай ахранкі.

— Васіль Іванавіч,— сказаў той хрыпла, нібы прастуджаны (на самай справе меў хворае горла. Можа, i горлавыя сухоты).— Трэба праз хвілін дваццаць сустрэцца ў Аляксандраўскім скверыку, каля лебедзя. Калі зможаце, прыхапіце з сабою мой матэрыяльчык.

— Добра,— адказаў Муха.

Ён зманіў калегам, што адлучаецца па сямейных клопатах, i неўзабаве прыйшоў ужо на сустрэчу.

Раней Сінілаў, а яшчэ раней падначаленыя яму супрацоўнікі малодшых званняў звычайна клікалі ў пэўны дом, дзе яны наймалі кватэру для такіх рандэву, але вось сёня Сінілаў запрасіў у сквер. Мусіць, меў нейкую тэрміновую патрэбу.