Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

Праўда, i ў Мінску не прыйдзецца спачываць на лаўрах бальшавікам. I не толькі з-за рэакцыйнасці Часовага ўрада, але i з-за тутэйшай перагрупіроўкі сіл. Да слова, трэба трымаць вуха востра з эсэрамі, якія нядаўна на другім сялянскім з'ездзе Мінскай i Віленскай губерній не толькі павялі рэй, але i захапілі ўладу ў губерайскім Выканкоме, а таксама трэба болей асцерагацца i Цэнтральнай рады.

Як яму сказалі перад самым ад'ездам, сёння закончылася першая сесія гэтай Рады. Хоць i сёння гучала ўсё тая слязлівая песня пра няшчасную долю, былі галасы за краявую аўтаномію, але сёння радцы зрабілі i хітры ход: яны падакляравалі перадаць зямлю сялянам бясплатна. Ды i ўражвае, што на сесіі засядалі пасланцы 23 партый i суполак, якія апаясваюць каля 25 тысяч чалавек. А гэта — ужо сіла. I не малая. I рана-позна яна можа рашуча пайсці i наступаць... Гавораць, нават Несцераў, цяперашні старшыня губеранскага сялянскага Выканкома, не на жарт перапужаўся, баючыся, што сяляне могуць пайсці за Лашковічам.

Адыходзячыся, Фрунзе азірнуўся. Хацеў добра запомніць будынак Савета, дзе ён, як кажуць, дняваў i начаваў. Зморшчыўся — ад гарачыні, а можа, i не толькі ад жнівеньскай спёкі.

— Што апусціў голаў, сокал? — штурхнуў локцем Мяснікоў.

— Не хочацца пакідаць Мінск. Усё ж меў я тут нямала ўдач.

— Яшчэ б! Якраз тут насаюзіўся з такой дзяўчынай!

— Ну-ну! Прашу не заглядацца на маю жонку! Ведаю: на прыгожых ты звыш меры ласы!

Як часта бывае, у такія вось хвіліны, калі трэба развітвацца, лепш за ўсё зручны жартаўлівы, гарэзны тон.

Праўда, ужо на пероне, каля вагона, Фрунзе, напаследак паціскаючы Мяснікову руку, пажадаў i заадно паспачуваў:

— Ну, Алёша, трымайся i трымай! Цяжкую ношку табе пакідаю.

— А табе, думаеш, т а м будзе лягчэй?

— Не, лягчэй не будзе,— згадзіўся Фрунзе.— Т а м чакае смяртэльная бітва... Але... Давай будзем яшчэ гаварыць пра мясцовае, мінскае. Паўтару, звярні, Алёша, асаблівую ўвагу на Лашковіча. Па-першае, ён набірае вагу, па-другое, цяпер трэба i яго спажыць для нашага ўмацавання i...

— Я яго, каб мог...— перапыніў Мяснікоў.— Псіх i заядлы нацыяналіст!

— Не трэба гарачыцца, Алёша,— папрасіў ужо Фрунзе.

— А ён? «Трэба абараніць бацькаўшчыну ад заразы з цэнтра!»

— Ён таксама гарачыцца. Такое легка дыскрэдытаваць...— сказаў Фрунзе.— Але пакуль што паназірай, што ён будзе рабіць, калі трэба, дык няхай Савет i будзе больш манеўровы... А тыдзень i ноч рыхтуй нашу канферэнцыю, каб ужо ў верасні ўтварыць Паўночна-Заходнюю абласную арганізацыю РСДРП (б). Будзе моцная наша абласная арганізацыя — многае пойдзе якраз па-нашаму... Заадно пільна сачыце за Карнілавым. Гэты Кавеньяк прыляцеў сюды, у Стаўку, невыпадкова... Ён i яго апекуны, кадэты, задумваюць штосьці зламыснае...

Мяснікоў выслухаў гэта як належнае.

— I яшчэ, Алёша. Сцеражыся ўспышак эмоцый i гневу, крайнасцей. На жаль, мы тут не заўсёды былі на вышыні...

— Ёсць!—усміхнуўся Мяснікоў i падміргнуў Соні: — Скажыце, Соф'я Аляксееўна, ён i вас так выхоўвае? Не зусім верыць?

— Не буду! — тут жа «здаўся» Фрунзе, адчуваючы, што ўжо залішне дае наказы: Мяснікоў i сам добра ведае, што i як тут рабіць.

4.

У гэты прыезд Алесь спаў дома не зусім моцна. Уночы трывожылі розныя неспакойныя, нават жахлівыя сны, а пад раніцу, як таго ні хацелі, пабудзілі бацькі: маці падхапілася даіць i выпраўляць на пашу карову, а бацька, затупаўшы ўслед за гаспадыняю, міжволі закашляў. Праўда, як чуў Алесь, пляменнік Ясік i брат Янка вунь у спальні смачна пасопліваюць, не зважаюць ні на рып дзвярэй, ні на тупат, на сабачы брэх на дварэ.

Маці, нібы здагадаўшыся, што ён ужо не спіць, адразу ж са двара ціхенька зайшла ў валенках сюды, у белы пакой, у яго «кабінет», несучы кубак белага пеністага сырадою.

— Выпі, Алеська,—усміхнулася, пазіраючы з любасцю, як на малое дзіця: — Свежае млечка — добра на здароўе.

— Дзякую, мама,— усміхнуўся i, прыпадняўшыся, з ахвотаю выпіў цёплае, з адмысловым водарным пахам малако, сапраўды адчуваючы прыліў бадзёрасці ды сілы.

Прыслухаўся: здаецца, пачуў далёкую песню.

— Зося з дзяўчатамі з поля ідзе,— сказала маці i, маршчыністая, прыгорбленая, аж выпрасталася, засвяцілася i памаладзела. Канечне ж, у прадчуванні блізкага жніва, першага спечанага праснака.— Поле п а к р ы л i ўжо.

Якія яны, сяляне, падумаў ён, малайцы — не, не тое слова гэтае «малайцы»,— якія яны мудрыя, добрыя, калі не толькі льюць пот, не бачаць сваю працу як прымус, а найперш апяваюць яе, заахвочваюць да яе сваіх дзяцей. Яны складаюць свой гімн рабоце, ведаючы, што на ёй трымаецца ўвесь свет.