Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

Фрунзе паімкнуўся да яго.

— Пакажы! Дай хоць зірнуць, як цяпер выглядае наша «Правда»!

— Ну, а чым ты тут можаш пахваліцца? — запытаў Магілеўскі, распакоўваючы адну з пасылак.

— Ды не спалі ў шапку,— адказаў ён, пільна пазіраючы на спрытныя рукі Магілеўскага.— Па-першае, урэшце змусілі франтавое армейскае начальства прызнаць салдацкія камітэты (адпаведна, паступіцца ўладай, падумаць, каб пераўтварыць хоць тое-сёе i ў арміі). Генералы ўбачылі: нельга не дапусціць палітыку ў армію, у акопах расце браджэнне, рух супраць вайны, i фронт можа выйсці з-пад ix кантролю, дык, сціснуўшы зубы, згадзіліся склікаць Франтавы з'езд i перагаварыць пра цякучы момант. Па-другое, мы выбілі ў армейскіх вярхоў спробу павесці будучы з'езд за сабою. Яны дамагаліся, каб было роўнае прадстаўніцтва афіцэраў i салдат — I і І. Мы ўламалі Саюз афіцэраў на іншы, больш справядлівы рахунак: на пяць салдат — адзін афіцэр. Хоць сярод салдат моцныя эсэраўскія настроі але можна, як лічаць у Савеце, «организовать фронт для закрепления революции, для углубления ее».

— Што ж, гэта — вялікая перамога! — згадзіўся Магілеўскі, дастаючы ўжо кіпу газет.— Ды яшчэ над генераламі!

— Пачынаем рыхтаваць i яшчэ адзін, сялянскі, з'езд. Мінскай i Віленскай губерній. Тут таксама будзе барацьба...

— Калі Ленін задае такі смелы тон, хоча бальшавізаваць ход падзей, то, канечне, сутычкі будуць немінучыя. З усімі. У тым ліку i сярод нас саміх,— сказаў Магілеўскі, выпрастаўся i падаў верхні экземпляр газеты Фрунзе. Усміхнуўся: — На, дарагі, першы нумар новай «Правды», будзь яе першым новым мінскім чытачом...

2.

З газеты «Минский голос»

ад 6 красавіка 1917 года

Мінскі камітэт Усерасійскага сялянскага саюза, абмеркаваўшы пытанне пра дзейнасць так званага «беларускага нацыянальнага з'езда» i выбранага на ім «Беларускага нацыянальнага камітэта», адзінадушна пастанавіў наступнае:

1) «Беларускі нацыянальны камітэт» ні ў якім разе не можа быць прызнаны выказнікам думак усяго беларускага народа i не мае ніякага права гаварыць ад яго імя, бо беларускі народ у асобе сваіх працоўных класаў — сялян i рабочых — у рабоце «нацыянальнага з'езда» ніякага ўдзелу не прымаў.

2) «Беларускі нацыянальны камітэт», з'яўляючыся па складзе сваім арганізацыяй маёмасных слаёў беларускага народа і асабліва памеснага землеўладання, а па характары сваіх выступленняў чыста нацыяналістычным, пагражае інтарэсам сялян i рабочых імкненнем адарваць ix, на глебе ўзмоцнена падаграваемага нацыяналізму, ад працоўных мае усёй Расіі i падпарадкаваць ідэйнаму кіраўніцтву памешчыкаў.

3) Мінскі камітэт Усерасійскага сялянскага саюза, які стаіць на варце інтарэсаў сялянства, будзе весці з гэтымі спробамі бязлітасную барацьбу, бо дзейнасць «Беларускага нацыянальнага камітэта», калі будзе мець поспех, немінуча павінна прывесці да варожасці сярод працоўнага народа i гэтым перашкодзіць яму дабіцца карэннага змянення яго эканамічнага i палітычнага становішча.

4) Гэтую пастанову апублікаваць у газетах i давесці пра яе да ведама Часовага ўрада, а таксама Петраградскага, Маскоўскага i Мінскага Саветаў рабочых i салдацкіх дэпутатаў»[ 11 11 Пераклад на беларускую мову аўтара твора. ]

3.

Лашковіч пабываў у роднай вёсцы i прывёз адтуль маці.

Яна праплакала амаль усю дарогу — відаць, ад таго, што пакідае Нёман, дарагія сэрцу i душы вёскі, лугі i лес, знаёмых людзей, у тым ліку i панкоў, яе крыўдзіцеляў. Ён як мог супакойваў старую, аднак яго разумныя суцешвальныя словы, само па сабе зразумела, былі слабейшыя за матчыныя пачуцці, за яе горыч развітання з тым добрым i нядобрым, з чым яна пражыла ўсё сваё жыццё.

У Мінску Лашковіч выйшаў з вагона першы. Знёс хатуль, падаў руку i памог сысці маці — маленькай, тоненькай, у валенках, старым кажушку i хустцы-канаплянцы, здаецца, зусім разгубленай перад незнаемым горадам.

Калі шукаў вачыма вагон, неспадзявана на Петраградскай згледзеў сярэдняга росту Васілевіча, Нямкевіча i высокага, рыжага, у расхлістаным плашчы Шуляка.

Сустрэліся.

— Знаёмцеся, хлопцы: мая мама. Ганна Васілёва,— усміхнуўся лагодны Лашковіч.— А гэта, мама, мае сябры.

Тыя адзін за адным павіншавалі яе з прыездам, паціснулі i пацалавалі руку, ад чаго бедная кабета засаромелася.

— Не палохае, цётка Ганна, наш Менск? — запытаў Васілевіч.

— Надта ж людзей шмат! — адказала тая, з русымі бровамі, з невялікімі невядомага колеру, выцвілымі вачыма, амаль бяззубая.— Hi ў нашай Мікалаеўшчыне, ні ў Стоўбцах гэтулькі люду нямашака.