Грахоўскі Сяргей - Ранні снег

Вера збянтэжылася:

— Хіба ж можна чапаць без дазволу? Гэта ж ліха ведае што! Нясіце ўсё назад!

— Каб папаліў? Ён жа i летась, i пазалетась паліў. Не-е, не панясём, — цвёрда адказаў Віця.

— Тады я сама панясу.

— Не трэба, Вера Рыгораўна. Спаліць, от пабачыце, спаліць. Вы толькі пагаварыце з ім.

Вера накінула паліто i пабегла ў дзіцячы дом. На гародзе дагаралі нейкія рызманы, пабітыя табурэткі, каля ix з кійком стаяў той самы прадстаўнік райфа, якога бачыла Вера, як толькі прыехаў. Ён махаў рукою i крычаў Васілю Сцяпанавічу, нібы той недачуваў:

— Я не падпішу акт, пакуль усё, усё да ніткі не прынясуць назад. Гэта ж, гэта ж... бандытызм, калі хочаце. Саранча. Ну i выхаванне!

Васіль Сцяпанавіч толькі паціскаў плячамі:

— Не разумею, навошта ім спатрэбіліся гэтыя транты. Нашлю прыбіральшчыц, каб усё прынеслі.

Убачыўшы Веру, упаўнаважаны зласліва ўсміхнуўся:

— Можа, прадстаўнік школы растлумачыць, як яны выхоўваюць дзяцей i навошта ім спатрэбілася спісанае «вешчдавольсцьвіе».

Вера далікатна павіталася i спакойна адказала:

— Калі вас цікавіць, як мы з Васілём Сцяпанавічам выхоўваем дзяцей, калі ласка, прыходзьце на заняткі да нас. А навошта спатрэбілася спісаная старызна, я вам растлумачу.

I Вера расказала, як дзеці захапіліся тэатрам, як ім хочацца паказаць цікавы спектакль, як яны стараюцца нешта добрае зрабіць, a рабіць няма з чаго.

— Я спачатку сама не зразумела, навошта яны ўсё гэта прыцягнулі, а цяпер бачу, што без гэтага рыззя нам не абысціся. Калі ласка, не забірайце, пакіньце яго нам. Ну, спаліце, з попелу ніякай карысці, а дзецям i дарослым будзе радасць паглядзець цікавы спектакль. Першы ў сяле.

— Не магу. Ёсць інструкцыя. У параграфе чацвёртым гаворыцца: «Усё спісанае «вешчдавольсцьвіе», пасуду i мэблю знішчаць у прысутнасці прадстаўнікоў фінансавых органаў». А чаму, ведаеце? Каб гаспадарнікі не ашуквалі дзяржаву. Вось, напрыклад, мы спісалі i не спалілі, а яны гэтую старызну — назад у кладоўку. Новенькае — налева, a рэвізіі зноў тыя ж транты падсуиуць. I ўсё ў ажуры — колькаець сыходзіцца. Так? Бачыце, як усё проста.

Вера ўсміхнулася:

— Спісанага ў дзіцячым доме няма. Лічыце, што яно знішчана. У інструкцыі сказана знішчыць, а не абавязкова спаліць. Мы яго знішчым. Сёння ж пры вас парэжам, перакроім i пачнём шыць царскія i баярскія касцюмы. Не пазбаўляйце дзяцей святочнай радасці. Вельмі прашу вас.

— Як, Васіль Сцяпанавіч? — палагаднеў прадстаўнік.— Будзем лічыць, што ўсё спалена. Нарушаю інструкцыю... але ў парадку выключэння толькі для вас... ну, i для падняцця культуры сяла, вядома.

Вера горача падзякавала.

— Бачыце, як усё добра ўтрэслася,— усміхнуўся Кеменеў.— Вера Рыгораўна за добрую справу ўзялася — самых крутагаловых нібы падмянілі. Раней гарцалі, як з ланцуга сарваныя, а цяпер усе нечым занятыя. Калі што трэба будзе, Вера Рыгораўна, кажыце, паможам. У нас ёсць добры сталяр i швачка неблагая. Так што смялей звяртайцеся.

Каля школы Веру чакалі хлапчукі.

— Ну як? Не забяруць? — пытаўся Віця.

— Не забяруць. Угаварыла.

Вера пахваліла хлопцаў i пайшла ў настаўніцкую, а там ужо кіпела Наталля Іванаўна:

— Школу ператварылі ў звалку каравак. Чаго добрага, яшчэ вошы распаўзуцца. Дзеці бандытамі растуць...

— Ты, Наталля, гавары, ды не загаварвайся,— ускінулася расчырванелая Варвара Іванаўна,— дзе ты бачыла тых вошай у дзіцячым доме? Там чысцей, як у цябе на ложку...

Пачуўшы такое ад лепшай сяброўкі, у завуча на імгненне адняло мову, але яна знайшлася:

— Усё свайго Кеменева аберагаеш, хварэеш за дзіцячы дом!

— За справядлівасць хварэю. Вось як!

— Тава-ры-шы, як не сорамна? Дзеці пачуюць,— падняўся дырэктар,— i наогул непрыстойна сварыцца ў школе. Давайце дамовімся: прынцыповыя пытанні

вырашаць на педсавеце, а хто хоча сварыцца, няхай сварыцца дома,— i павярнуўся да Веры:

— Скажыце, калі ласка, Вера Рыгораўна...

— Гэта i ёсць прынцыповае пытанне,— стукнула кулаком па стальніцы Наталля Іванаўна, але дырэктар не звярнуў на яе ўвагі.

— Скажыце, калі ласка, Вера Рыгораўна, навошта яны нанеслі гэтых старых... н-у-у, рэчаў?

Вера расказала ўсё, як было. Анатоль Паўлавіч слухаў i смяяўся.

— Вельмі смешна,— буркнула Наталля Іванаўна i гукнула тэхнічку.

Тая заслухалася Веру, ускочыла. Званок скаціўся з прыпола.

— A ліхачка! Празявала, варона,— і, трасучы званком, выбегла з настаўніцкай.

Работа ў кладоўцы адразу закіпела.

Аляксей з Тартынскім з газет рабілі выкрайкі самых незвычайных касцюмаў, дзетдомаўскія дзяўчынкі ў вольны час шылі ix, хлопцы выстругвалі мячы i стражніцкія сякеры, гліняныя балванкі абклейвалі кавалачкамі паперы са старых сшыткаў, газет, шпалераў, i выходзілі рыцарскія шлемы. Такім жа спосабам ляпілі тулава Змея, кароны i дзівосныя гербы з арламі.