Генрых Далідовіч - Свой дом

Заціх, прыгладзіў далонню рэдкія валасы на патыліцы. Уздыхнуў:

— Дужацца са ^паленцамі нам вельмі цяжка. Яны ўсё болей умацоўваюцца юрыдычна, маюць немалую сілу, грошы, кіруюць падполлем, партызанамі на акупаванай зямлі і непрамую выходзяць на цэнтр — на ЦК РКП (б) і Савецкі урад. Ніякая Беларусь ім не трэба. Па-першае, замінае іхнім поглядам, мэтам, а па-другое, можа пахіснуць іхнюю вялікую ўладу... Пагэтаму, дарагія таварышы, цяпер якраз нам, камуністам-беларусам, трэба як след зразумець і ажыццяўляць нацыянальную палітыку РКП (б) і Савецкага ўрада, якія прызнаюць і нацыі былой Расейскай імперыі, і іх прыгнечанне, і іх права па самавызначэнне. Тое, што нядаўна, 29 жніўня, Савецкі ўрад спецыяльным дэкрэтам адмовіўся ад дамоў і актаў Расейскай імперыі аб падзеле Рэчы Паспалітай і прызнаў права польскага народа на самастойнасць,— яркі ўзор гэтага. Дык не марудзьма, таварышы, ладзьма тут сваю камуністычную суполку, накіроўвайма як след Белнаком, згуртоўвайма ў адзін цэнтр нашы партыйныя суполкі па ўсіх расейскіх гарадах і найперш сіламі камуністаў-беларусаў давайце яшчэ болей дабівацца Савецкай Беларусі. Цяпер, думаю, наш апошні шанец для гэтага. Болей, можа, гісторыя і не дасць нам такога зручнага выпадку. Значыць, мы павінны ўзяць на сябе альбо вялікую цяжкую місію, альбо вялікі грэх, калі ўсё праваронім у такі спрыяльны час! Я, сябры, заклікаю вае усіх быць вернымі сынамі сваіх бацькоў, роднай зямлі!

Запляскалі. Усхваляваны, але знешне непарушны Жылуновіч перачакаў, калі аціхнуць воплескі, а пасля дадаў:

— На днях, б лістапада, пачнецца VI Усерасійскі Надзвычайны з'езд Саветаў. На яго, канечне, прыбудзе і Мяснікоў. Як мы ведаем, ёй заўсёды прыязджае ў Маскву раптоўна і гэтак жа нечакана знікае, да пас, у Белнаком, дарогі не ведае і ведаць не хоча. Але з ім яшчэ раз пагаварыць трэба. Таварыш Усціловіч як член ВЦВК будзе на гэтым з'ездзе, дык павінен улучыць хвіліну і зноў паспрабаваць заклікаць таго да супрацоўніцтва.

І яшчэ, таварышы. Як і ўся Масква, мы таксама шыкуемся адсвяткаваць гадавіну Кастрычніцкай рэвалюцыі. 8 лістапада ў гонар гэтага слаўнага свята мы запрашаем вас усіх і вашых знаёмых у клуб ІІІ Інтэрнацыянала, у дом 2 па Малой Броннай, на беларускую вечарынку, дзе будзе даклад і канцэрт.

Усміхнуўся:

— Усё.

Пакланіўся і сеў.

— Ёсць пытанні? — падняўся і запытаў Клыш.

— Усё ясна, што мала што ясна...— пажартаваў Бампі.

— Дык што — пачнём спрэчкі? — зноў спытаў ва ўсіх старшыня сходу.— Хто хоча выступіць першы?

Як такіх, спрэчак сёння не было. Сказала некалькі чалавек па пару слоў, згаджаючыся з Хрэнавым і Жылуновічам, ды параілі абраць бюро секцыі, якое павінна зарэгістраваць секцыю, скласці свой статут.

— Прашу называць кандыдатаў у члены бюро секцыі,— сказаў пасля Клыш.

Пачуліся галасы:

— Жылуновіч.

— Хрэнаў.

— Лагун.

— Усціновіч.

Значыць, назвалі тых, хто найбольш штосьці зрабіў для Белнацкома. Пасля, каб усё было як след, галасавалі тайна, праз запіскі. Усе вылучаныя набралі колькі трэба было галасоў.

Затым прагаласавалі і зацвердзілі гэтае бюро секцыі, даручылі Усціловічу прасіць Прэсненскі раёнцы камітэт РКП (б) прызнаць іх і даць мандат ды пячатку.

5.

— Таварыш Мяснікоў,— голасна паклікаў Усціловіч.

Мяснікоў рэзка азірнуўся. Прысадзісты, нават ужо маяаіаваты, у новенькай вайсковай форме і хромавых бліскучых ботах, ён толькі што ў праходзе залы вітаўся за руку з купкай, мусіць, добра знаёмых дэлегатаў — два з іх, адзін нізкі, тоўсты і лысаваты, а другі сярэдняга росту, кучаравы і ў акулярах, былі гэткія яе чарнявыя, як і ён, трэці быў высокі і белабрысы, таксама ў вайсковай форме. Усе былі ўзбуджаныя. Канечне яе, ад нядаўняй прамовы на з'ездзе Леніна — бледнаваты пасля ранення, старшыня Саўнаркома РСФСР, прызнаны сябрамі і ворагамі правадыр рэвалюцыі, па-ранейшаму прамаўляў жыва і запаліла. І пра тое, дзе і ў чым ім цяжка, і пра тое, дзе і ў чым ёсць ужо немалыя ўдачы. А па-другое, сказаў незвычайную звестку — Германія рве з Масквою ўсе дыпламатычныя сувязі, лічачы, што Савецкі ўрад, савецкі пасол у Берліне Іофэ ўмешваюцца ў германскія клопаты, падбухторваюць нямецкі народ да рэвалюцыі і нібы ўвогуле варожа настроены супраць Германіі: маўляў, прайшоў, ужо які час, а забойцы іхняга пасланніка графа Мірбаха ўсё яшчэ не пакараны.

Спачатку, калі пачуў гэта, Усціловіч. аж сцяўся, як сцяліся і іншыя дэлегаты: будзе новая ўспышка вайны! Але Ленін заспакоіў: у Германіі, увогуле ў Еўропе падымае галаву рабочы клас, які не дазволіць гэтага, бо гэта значыла б не толькі перамагчы Расію, але і іх саміх, ды і германская армія ўжо дэпаралізаваная, не здольная наступаць. Таму, пафасна гаварыў Ленін, трэба пільнасць, напружыць усе сілы і быць гатовымі да апошняй рашучай бітвы.