Генрых Далідовіч - Свой дом

Затым гэтак жа ціхенька, на дыбачках мяккіх тапачак падкраўся да пісьмовага стала, сеў і, напружваючыся ў ранішняй шэрані, абмацаў аловак. Ледзь-ледзь бачыў напісаныя ўчора радкі, але, прыцэліўшыся, пачаў хуценька запісваць тое, што прасілася па паперу цяпер.

— Запалі хоць свечку,— нечакана пачуў Надзеін голас. Як ні асцерагаўся, а бач, усё роўна пабудзіў яе.

Борздка азірнуўся: яна па-ранейшаму ляяеала пад коўдраю каля сцяны, толькі яе рука была па падушцы, дзе нядаўна адпачывала яго галава. Прыціснуў палец да вуснаў: ціха, не пабудзі суседзяў! Махнуў рукою: спі яшчэ.

— Пабярог бы свае вочы...— уздыхнула і замаўчала, ведаючы, што ён ад стала ўжо не адыдзе.

Заснула. Можа, і на гадзіну. Падхапілася, калі заварушыліся, загаманілі за паркалёваю шырмаю Чарвяковы.

Неўзабаве кабеты затупалі па кватэры, а Жылуновіч і Чарвякоў, папіўшы гарбаты, падаліся ў горад, да плошчы Рэвалюцыі.

Раніца была халодная — у прыродзе ўжо адбыўся пералом цяпла і холаду; паветра, зямля астылі, усцюдзеньваліся, чакаючы блізкай зімы. Яна ўжо і спрабавала ўлегчыся ў апошнія дні: налятаў, пранізваў да касцей паўночны вецер, падаў яшчэ цяжкі вадзяністы снег, выбельваў вуліцы, дрэвы, падворкі, то раптам усё заціхала, нечакана выблісквала нізкае сонца, але не здольвала хутка расслязіць белае покрыва, і яно ляжала нават пры яго скупым цяпле, пакуль не размываў дождж.

Але цяпер Масква не зважала на холад: па вуліцах з усіх яе канцоў цягнуліся ў цэнтр калоны рабочых і салдат. З музыкай, песнямі, з чырвонымі палотнішчамі і з гэткага ж колеру стужкамі на грудзях паліто, куртак, шынялёў. Хто ішоў у ботах, хто ў чаравіках ці туфлях, а хто ў валёнках і бурках, а то і абгортках, але ўсе былі бадзёрыя, нават узнёслыя.

— Хіба павернецца язык сказаць, што просты люд не рады рэвалюцыі? — паказаў рукою па людскую раку Чарвякоў.— Толькі ненавіснікі ці зайздроснікі могуць сіпець, што «народ супраць кастрычніцкага перавароту...».

— Эй, господин в шляпе! — нечакана з салдацкай калоны выгукнуў малады рыжы вайсковец.— Выше ногу, шире шаг!

Жылуновіч усміхнуўся, памахаў яму рукой і наўмысна вышэй падняў адну, а пасля другую нагу.

— Молодец! — нацешыўся салдат, таксама памахаў рукою.

— Ну што — зноў атрымаў за сваё еўрапейства? — пажартаваў Чарвякоў.

Жылуновіч сёння пі кропелькі не пакрыўдзіўся за недавер і кпіны з-за свайго адзення, моўчкі з усім згадзіўся, адчуваючы, як ад музыкі нібы самі нясуць ногі, урачысты святочны настрой на душы, і яна, спакутаваная, прагне ў гэтыя хвіліны велічнага.

Да Крамля было ў я; о не падступіцца — толькі, падняўшыся на дыбачкі, можна было ўбачыць перад сабою мора з вайсковых фуражак, розных шапак, капелюшоў і далёка, каля Крамлёўскай сцяны, купку людзей са сцягамі і вянкамі.

— Ленин! Ленин! — перадалося па агромністым натоўпе.— Идет от Сенатской башни.

Люд затаіў дыханні, быццам па камандзе дружна — хвалямі, нібы жыта ў вецер,— пачаў падымацца, абапіраючыся на плечы пярэдніх. Жылуновіч і Чарвякоў таксама, як маглі, выцягнуліся, сталі на дыбкі, ухапілі вачыма: сапраўды, вунь уздоўж высознай чырвонай сцяны ідзе невысокі чалавек у чорным паліто і чорнай шапцы, але тут жа іх, найперш яго, Жылуновіча, засланілі вышэйшыя.

Усе, як маглі, трымаліся на дыбках, намагаючыся ўбачыць ужо пры жыцці легендарнага чалавека, а неўзабаве пайшло-перадалося па натоўпе:

— Ленин говорит речь.

Натоўп замёр, слухаў, але сюды, на жаль, даляталі толькі абрыўкі прамовы. Ды яна была і кароткая. Пасля гэтага зноў з вуснаў у вусны:

— Ленин разрезает красную лепту.

— Открывает памятник Марксу и Энгельсу.

Неўзабаве новая звестка:

— Открывает мемориальную доску в память погибших революционеров.

Пасля копшай прамовы натоўп узрываўся воплескамі, а затым грымнуў гучны аркестр. А як толькі музыка сціхла, пачуўся шматгалосы хор:

Пасля, калі песня закончылася, люд зноў горача запляскаў, узбуджана загуў, недзе далёка пачуліся адрывістыя гучныя каманды — і ўсе пачалі цясніцца назад. Адступілі разам з імі і Жылуновіч ды Чарвякоў, вызваляючы месца для ваеннага парада і шэсця рабочай Масквы.

Назаўтра Жылуновіч і Чарвякоў з сем'ямі прыйшлі на Малую Бронную ў клуб III Інтэрнацыянала. Хоць заявіліся за паўгадзіны да вечарыны, але ўжо цяжка было зайсці ў залу. Люд запоўніў не толькі яе, але і ўсе праходы.