Генрых Далідовіч - Свой дом

Вось пераказ гутаркі, што далей адбылася:

А ў т о р а к (праз перакладчыка Еўзікава). Мы паведамляем нямецкаму камандаванню, што з вашай міласцівай згоды ажыццяўляем сваё законнае права на нашу дзяржаўнасць.

Фінкельштэйн (з ухмылкай). Вы, панове, па-свойму, вельмі ж па-славянску разумееце сваё права займацца такімі незвычайнымі рэчамі, папярэдне не раячыся з намі... Ці вы лічыце: нас зусім не цікавіць, што тут робіцца, і мы зусім не дбаем пра сваю бяспеку?!

А ў т о р а к (абачліва). Па-першае, пан генерал, наша акцыя не нясе пагрозы нямецкай арміі. Па-дру-

roe, БНР утвараюць усе буйнейшыя тутэйшыя палітычныя партыі і нацыянальнасці краю.

Фінкельштэйн. Усе? І фракцыя пана Скуранога?

А ў т о р а к. Не. Пан Скураны адмовіўся супольнічаць з намі.

Фінкельштэйн. Значыць, ваша акцыя — не агульнанароднае волевыяўленне.

А ў т о р а к. Пан Скураны не прадстаўляе наш народ, пан генерал. Ён — найперш выказнік яго маёмаснага слоя. Мы ўтвараем сваю дзяржаву без буржуазіі і не для яе. Для ўсяго працоўнага народа.

Фінкельштэйн. Дык вы — бальшавіцкія паслядоўнікі, ваша дзяржава — маскоўская марыянетка...

А ў т о р а к. Не. Уся кааліцыя, што ўтварае БНР, рашуча супраць бальшавікоў.

Фінкельштэйн. І Расіі?

А ў т о р а к замяўся.

Фінкельштэйн (ці то ўсцешана, ці то зларадна). Вось-вось! Маўчыце! А раз вы не супраць Расіі, якая, як вы кажаце, прыгнятала вас, значыць вы не за Германію!

А ў т о р а к. Мы не супраць Германіі.

Фінкельштэйн. Але — і не за! Вось тут (тыцнуў указальным пальцам на іхнюю паперьіну) нідзе няма нават слоўца пра вашы адносіны да нашай арміі, да нашай краіны. Ці не красамоўна, панове?

А ў т о р а к (зірнуўны на Еўзікава і мяне: чуеце-чуеце?! А пасля трошкі з блазенскай усмешкай гаспадару пакоя). Пап генерал без дай прычыны нападае па нас...

Фінкельштэйн (узбуджана). Як гэта — без дай прычыны? Пакажыце-пакажыце, дзе тут (пастукаў пальцам па паперыне) не толькі цёплыя словы,

але ўвогуле хоць адно слова пра Германію? Ці, можа, паміж радкоў?

А ў т о р а к. Іменна так, пан генерал. Паміж радкоў.

Фінкельштэйн. Пазбаўце, панове, нас, вайскоўцаў, ад палітычных красвордаў! Нам трэба поўная яснасць: вы — за ці супраць нас?

А ў т о р а к (стрымана). Як і казалі вам ужо, мы дзякуем вам за вызваленне і дазвол нам самім рашаць свой лёс, але мы не можам вось так, як вы гаворыце, ясна абнародаваць: мы — з Германіяй! Пасля гэтага бальшавікі ў Смаленску і ў Маскве, наш Белнацком пачнуць такі лямант, што будзе пякельна горача і нам, і вам. Цяпер, пан генерал, найбольш разумна не ўсё афішыраваць. Нашы з вамі ўзаемаадносіны ў тым ліку.

Фінкельштэйн. А нам, панове, здаецца, што вы ведзіцё з намі прыкладна такую ж гульню, якую вялі і вядуць вашы калегі ў Вільні. На словах яны лаяльныя, а на справе робяць усё толькі для сябе.

А ў т о р а к. На жаль, мы мала ведаем, што і як робяць нашы землякі ў Вільні. Мы будзем рады, калі вы дазволіце ім прыехаць сюды і пагаварыць з намі. А што да Германіі, то, паўтараю, пан генерал, мы публічна не выступаем супраць яе. Як і дамовіліся, надаём ваш прыход сюды як вызваленчую місію. Але вы, выбачайце, зусім глухія да нашых інтарэсаў.

Фінкельштэйн. Ладна, я маю паўнамоцтва сказаць вам: што ж, мы можам пайсці і насустрач вам. Але толькі...

А ў т о р а к (пасля некаторага маўчання з абодвух бакоў) Што «толькі», пан генерал?

Фінкельштэйн. Вы павінны паводзіцца вельмі гібка, як і вашы суседзі — украінцы і літоўцы.

А ў т о р а к. Кажу ж, мы не маем сувязі са светам, дык шмат чаго не ведаем.

Фінкельштэйн (хітра ўсміхаючыся). Умова наша простая: вы аб'яўляеце сваю дзяржаву і аддзяляецеся ад Расіі. Тады, не парушаючы дагавор, Германія можа прызнаць вас. Не як частку Расіі, а як незалежную дзяржаву. Нават больш — прызнаўшы вашу дзяржаву, мы маглі б ужо разам дабівацца, каб далучыць да яе і астатнія вашы землі, што цяпер пад Расіяю.

А ў т о р а к пачакаў, што той скажа яшчэ.

Фінкельштэйн (напорыста). Калі вы пойдзеце на такі акт, тады афіцыйна ад імя свайго ўрада звернецеся да нашага кайзера, каб Германія прызнала вас. Каб уся Еўропа ўбачыла: не мы лепім паслухмяную марыянетку, а вы самі, спажываючы сваё права і спрыяльныя ўмовы, будуеце сваю дзяржаўнасць. Без такога вашага звароту не можа быць ніякай гутаркі пра наша прызнанне, пра нашу помач.

А ў т о р а к слухаў, не перапыняў.

Фінкельштэйн (разгаварыўшыся). Ну, а пасля, калі ўсё адбудзецца, нашы ўрады па высокім узроўні пагавораць пра ўсе эканамічпа-культурныя аспекты будучага саюза. А пагаварыць ёсць пра што прамысловай Германіі і аграрнай Беларусі, дзе высокі дух працавітасці і гаспадарства.