Генрых Далідовіч - Свой дом

— Згодны? — Аўторак абвёў усіх позіркам. Ніхто не запярэчыў і нікога іншага не вылучыў.

«Відаць, у падпольным камітэце будуць рады, што якраз я магу трапіць на такую высокую пасаду ў БНР»,— падумаў у гэтую хвіліну сам сабе Васілевіч.

Пасля рашылі параіць сходу ці з'езду па пасады народных сакратароў: скарбу — Заходаў, асветы — Шуляка, кантролю — Пячэрнага, вайсковых спраў — Еўзікава, сябрам народнага сакратара — Жытніка, маскоўскім консулам — Бурбіса.

— Што ж, спадары,— пазіраючы на ўнесеных у спіс, яшчэ болей палагоднеў Аўторак,— віншую вас, кандыдатаў у першыя беларускія дзяржаўныя мужы! Руплівасці, спору вам усім у нашай высакароднай рабоце і шчаслівага лёсу вам усім! Іншых нашых паплечнікаў шчыра прашу: памагайце нам, не кідайце нас адных на волю лёсу, бо мы без вас, без вялікай і моцнай падпоры не шмат даб'ёмся. Тым болей што час, канечне, зробіць і свае папраўкі, той, хто варты, таксама будзе ва ўрадзе...

Заспакоіў, улагодзіў усіх, а пасля павёў рэй далей:

— Яшчэ. Думаю, цяпер у нас самыя бліжэйшыя чатыры задачы: першая — апублікаваць у друку нашу Другую Устаўную Грамату, тлумачыць ідэю БНР люду, усім тутэйшым палітычным партыям, Мінскай губеранскай земскай управе, Гарадской думе, каб яны не толькі не сустрэлі нас у штыкі, а падтрымалі, другая — як след далажыць пра ўсё немцам, каб яны не напужаліся і ўспрынялі ўсё спакойна, трэцяя — камусьці з'ездзіць у Кіеў і папрасіць украінскіх калегаў, каб яны аб'явілі па радыё пра нашу БНР і ад свайго імя папрасілі ўсю Еўропу прызнаць нас, чацвёртая — даручыць нашаму паважанаму спадару Бурбісу прарвацца ў Маскву, перамовіцца з Белнацкомам і са Сталіным, расказаць ім усё і запэўніць, што БНР не думае адрывацца ад Расіі, яна толькі змушана ў гэтай сітуацыі сама падбаць пра беларускі народ і яго будучыню... Так?

Усе выслухалі ўважліва, спакойна, але што да Бурбіса — маладжавага, у чорным касцюме, белай кашулі са стаячым каўнерыкам і пры гальштуку,— то, перавёўшы позіркі на яго, усміхнуліся: той пакручваў сваёй прадаўгаватай галавой з зачасанымі на бакі цёмнымі валасамі, адмыслова ўсміхаўся.

— Не ведаю, спадары, як я споўню такі далікатны наказ! — прызнаўся.— Чарвякоў і Гартны, можа, прымуць ды паслухаюць, а вось Сталін... Ці захоча ён нават бачыць мяне?!

— Трэба, мусова трэба, дзядзька Алесь, трапіць і да Сталіна,— прыязна папрасіў Аўторак.— Прыміце на сябе яго каўказскую запальчывасць, гнеў, захоўвайце нашу, беларускую, вытрымку і развагу. І, галоўнае, супакойце яго.

— Паспрабую,— пацеппуў плячыма Бурбіс.— Але перасцерагаю: не ўскладайце вялікіх надзей на маю місію... Думаю, Сталіну не вельмі спадабаецца, што мы дабіваемся сваёй дзяржаўнасці пры немцах... Нават больш — ён аб'явіць нас здраднікамі і нямецкаю марыянеткай...

— Вось вы і патлумачце яму ўсё як след. Больш падкрэслівайце той момант, што мы дбаем пра сябе якраз у такую незвычайную, заблытаную і цяжкую сітуацыю.

— Паспрабую,— паўтарыў тое, што сказаў раней, Бурбіс.

— І яшчэ, спадары, ёсць адна далікатная рэч,— зірнуў на ўсіх Аўторак.— Як нам быць з нашымі віленцамі?

Зрабіў паўзу, уважліва вывучаў, што ў каго ў вачах, але ўсе маўчалі.

— Сказаць шчыра, я добра не ведаю, што і як яны робяць. Адны кажуць: яны — заадно з немцамі. Другія — не, яны толькі загульваюць з акупантамі і дабіваюцца адраджэння Беларуска-літоўскага гаспадарства. Трэція — што яны і не заадно, і не загульваюць, а робяць якраз тое, што трэба... Дык што — можа, паклічам іх сюды, пагаворым, каб ведаць: знацца з імі, спадзявацца на помач ці, наадварот, адмахнуцца ад іх?

— Пабачыцца і пагаварыць не зашкодзіць,— прамовіў Бурбіс.— Яны, асабліва Ланкійскія, пачынальнікі ж нашага руху.

— Але цяпер са сваёй нямецкай арыентацыяй могуць зганьбіць яго,— забурчаў Баравік.

— Па-першае, Тарас, цяпер не Вільня, а Мінск — цэнтр нашага руху,— спакойна адказаў Бурбіс.— Па-другое, не яны, а мы на чале яго. Дык калі што якое, мы можам і паправіць іх. А па-трэцяе, ты даеш адсячы сваю галаву, што яны толькі нямецкія прыслужнікі?

Баравік змаўчаў.

— Дык, значыць, клічам іх сюды? — запытаў Аўторак.

Згадзіліся.

Пазней, калі пачалі разыходзіцца незадоўга да каменданцкай гадзіны, да Лашковіча і Васілевіча прымкнуў Аўторак — у доўгім, лічы, да пят, старым паліто, у шырокім капелюшы, высокі і масіўны, нібы мядзведзь. Нават рослы Лашкевіч быў побач з ім за хлапчука. Васілевіч — зусім за падшывальца.

— Я лічыў: вы, Сямён, гарачы, дзёрзкі чалавек, нават вялікі блытанік,— паклаў руку на плечы, прыхіліў яго да сябе Аўторак.— Аж вы — разважлівы і кемны.