Генрых Далідовіч - Свой дом

1. Беларусь у рубяжох рассялення і лічэбнай перавагі беларускага народу абвяшчаецца Народнай Рэспублікай.

2. Асноўныя законы Беларускае Народнае Рэспублікі зацвердзіць Устаноўчы Сойм Беларусі, скліканы на асновах агульнага, роўнага, простага, патаемнага і прапарцыянальнага выбарчага права, не зважаючы на род, народнасць і рэлігію.

3. Да часу, пакуль збярэцца Устаноўчы Сойм Беларусі, заканадаўчая ўлада ў Беларускай Народнай Рэспубліцы належыць Радзе Усебеларускага з'езду, дапоўненай прадстаўнікамі меншасцей Беларусі.

4. Спаўняючая і адміністрацыйная ўлада ў Беларускай Народнай Рэспубліцы належыць Народна-

му Сакратарыяту Беларусі, які назначаецца Радаю з'езду і перад ёю трымае адказ.

5. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі абвяшчаецца свабода слова, друку, сходаў, забастовак, хаўрусаў, безумоўная свабода сумлення, незачэпнасць асобы і памяшкання.

6. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі ўсе народы маюць права на нацыянальна-пэрсанальную аўтаномію, абвяшчаецца роўнае права ўсіх моваў Беларусі.

7. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі права прыватнае ўласнасці на зямлю касуецца. Зямля перадаецца без выкупу тым, што самі на ёй працуюць. Лясы, азёры і нутро зямлі абвяшчаюцца ўласнасцю Беларускае Народнае Рэспублікі.

8. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі ўстанаўляецца найбольш 8-гадзінавы рабочы дзень.

Абвяшчаючы ўсе гэтыя правы і вольнасці грамадзян і народаў Беларускае Народнае Рэспублікі, мы, Спаўнялыіы Камітэт Рады З'езду, абавязуемся пільнаваць законнага парадку жыцця ў Рэспубліцы, сцерагчы інтарэсы ўсіх грамадзян і народаў Рэспублікі і захаваць правы і вольнасць працоўнага люду. А так сама даложым усіх сілаў, каб склікаць у найбліжэйшы час Устаноўчы Сойм Беларусі.

Усіх верных сыноў Беларускае зямлі клічам памагчы нам у цяжкай і адказнай нашай працы.

Спаўняючы Камітэт Рады 1-га Усебеларускага З'езду. Выдана ў Менску-Беларускім 9 сакавіка 1918».

— Выбачайце, спадары,— калі Лашковіч скончыў чытаць, першы сказаў Аўторак.— Забягу паперад. Мне здаецца: такой канкрэтнай і справядлівай праграмы, такой увагі да пародных клопатаў, да ўсіх нацыянальнасцей краю мы яшчэ ад нікога не чулі. Калі і пасля гэтага паш люд не падтрымае, дазволіць зганьбіць нас, то ён не варты, каб быць народам, мець сваю дзяржаву!

— Праграма папраўдзе дзелавая і гуманная,— упершыню за апошнія дні згадзіўся з Аўторкам, з Лашковічам Баравік.— Асабіста я цалкам за яе.

— Ёсць іншыя думкі? — павесялела запытаў Аўторак.

— Не,— сказаў Бурбіс, і яго слова, слова ветэрана руху, прагучала ўпушальна для ўсіх. Асабліва для навічкоў.

— Будзем галасаваць? — усміхнуўся Аўторак.

— Дзеля чаго? — прамовіў Баравік.— Усе ж згодныя.

— Тады — далей,— сказаў Аўторак, і ў ім, аскеце, нібы абудзіўся просты зямны чалавек, які ўмее і радавацца.— Калі будзе дзяржава, яе праграма, то трэба і ўрад, хто ўсё гэта трымаў бы на сваіх плячах. Давайце спачатку прыкінем, хто іменна з нас і на якую пасаду можа ўвайсці ў яго. Калі пасля, можа, і на з'ездзе, нашы саюзнікі пачнуць дабівацца крэсел і для сябе, то, можа, прыйдзецца ўносіць і карэктывы. Згодны?

— Згодны,— разам, у адзін голас, сказалі Васілевіч і Лашковіч.

— Добра,— прамовіў Аўторак.— Цяпер давайце пяройдзем на персаналіі. Каму мы дадзім права на заканадаўчую ўладу, права прэзідэнта рэспублікі?

— Табе,— першы забег усім наперад змрачнаваты, у вайсковай форме Заходка.

— Аўторак,— выгукнуў Еўзікаў.

— Іншыя думкі ёсць?— задаволена, але бясстрасна запытаў Аўторак.

Астатнія маўчалі; здаецца, моўчкі згаджаліся, што якраз ён цяпер іхні лідэр.

Калі прагаласавалі за яго, кандыдат у прэзідэнты БНР спачатку падзякаваў «за такі вялікі давер», а

пасля ўжо трохі іншым, «прэзідэнцкім», голасам папытаў:

— Ну, а каму дадзім выканаўчую ўладу, уладу старшыні ўрада і заадно народнага сакратара замежных спраў? Можа, спадара Баравіка?

— Я адмаўляюся,— тут жа кінуў Баравік.— Па той прычыне, якую я нядаўна называў...

— Ты, здаецца, намерыўся адысці ад нашага руху альбо раскалоць яго...— мякка, але на самай справе едка ўпікнуў Аўторак.

— Як хочаш, так і думай,— агрызнуўся той,— Я ж застаюся пры сваёй думцы.

— Не, дарагі,— нечакана накінуўся на яго Лашкевіч.— Для кожнага палітычнага дзеяча любой партыі ёсць яшчэ і такое святое ды строгае паняцце, як дысцыпліна. Зоймешся дурыкамі — хутка прыструнім...— Зрабіў паўзу, але, бачачы, што Баравік зацяўся, маўчыць, дадаў спакайней: — Але ладна. Раз адмаўляешся ад вялікага даверу, не мойваю: набыць раўнавагі ў такой цяжкай для нас сітуацыі, то змушаць не будзем. Параім іншага, болей ураўнаважанага.— І ўжо да ўсіх: — Я, спадары, хачу папрасіць: давайце не будзем адштурхоўваць тых, хто тут адраджаў наш рух адразу пасля лютаўскай рэвалюцыі, хто даваў новае жыццё БСГ — самай перадавой і боездольнай нашай партыі. Карацей, я раю на вышэйназваную пасаду аднаго з найбольш вядомых нашых дзеячаў Сымона Васілевіча.