Генрых Далідовіч - Свой дом

«Значыць, ёсць у Мінску i тыя, хто не толькі не лічыць немцаў за дабрадзеяў, але i шкодзіць ім...» — цёпла падумаў Нямкевіч.

Лашковіч так нічога i не прамовіў; Васілевіч жа ўздыхнуў:

— Не, Максім. Не будзе той ідыліі, пра якую вы гаварылі на днях на банкеце ў «Еўропе»...

Далей да свайго «ўрадавага» будынка яны кльшалі ўжо моўчкі, прыгнечаныя ўбачаным. Ясна, што i ім, i немцам трэба цягнікі, электрычнасць, харч, але i гэтак жа ясна, што не набудзеш вялікай славы сярод сваіх жа людзей, калі будзеш папікаць ix за тое, што яны шкодзяць. Гэтая шкадлівасць — барацьба. I святая. Па праве заняволеных.

Задуменна ўвайшлі ў прыбраны i вымыты ўжо дом, падняліся ў «міністэрскі» кабінет — у вялікі пакой са сталамі літараю «Т» з крэсламі абапал сталоў i сцен, з новымі фіранкамі на вокнах. «Міністры», іхнія прыхільнікі Народнага сакратарыята сустрэлі ix, найперш Васілевіча i Нямкевіча, спакойна — уволю адчыталі «за савецкія грахі» пазаўчора.

Яны прыселі з краю. Прамаўляў якраз Янка Аўторак — ён сядзеў за галоўным сталом. Не ў шынялі, як гэта было ў першыя дні, a ў мундзіры. Пакой, як i ўвесь дом, быў ужо добра ацеплены.

— Дык зачытваю, спадары, ліст,— павёў рэй далей Аўторак, падносячы блізка да твару белы аркушык.— «Паважаны ягамосць Доўбар-Мусніцкі! Як усе ведаюць, у ноч на 20 лютага г. г. Мінск спешна пакінулі Саветы. Мы ў гэты час выходзілі з падполля i толькі пачыналі кіраваць Мінскам. Хаос, неразбярыху, што былі зусім невялікі час, спажылі мінская польская вайсковая арганізацыя i польская міліцыя, а таксама войскі вашай перадавой часці, што ўступілі ў Мінск 20 лютага. Яны ўзялі за здабычу вялікія сумы грошай, з вайсковых сейфаў i ўстаноў, у тым ліку 12 мільёнаў рублёў з Мінскай паштовай канторы. Паколькі на нас цяпер кладзецца клопат i пра мінскіх, i пра ўсіх насельнікаў краю, просім вярнуць гэтыя 12 мільёнаў рублёў у Народны сакратарыят Беларусі».

— Чаму — толькі 12 мільёнаў? — падаў голас хмурны Шуляк.— Упраўляючы справамі, Заяц, добра падлічыў: доўбарчыкі прысвоілі болей 20 мільёнаў!

— Будзьма рэалістамі, спадары,— сказаў Аўторак.— Запатрабуем менш — дык аддадуць. Запатрабуем усё — не вернуць ні капейкі. Скажуць: мы нічога не бралі...

— На ix скоса пазірае нямецкае камандаванне. Папросім Фолькенгейма — дык ён націсне.

— Давайце будзем абачлівыя,— прамовіў Аўторак.— Хто за тое, каб паслаць Доўбар-Мусніцкаму якраз гэты ліст?

Галасавалі толькі тыя, хто сядзеў цяпер за стадом літараю «Т» — хто меў «партфель». Амаль усе былі «за».

— Далей...— прамовіў Аўторак, але не дагаварыў, зірнуў на дзверы.

За ім павярнулі галовы i амаль усе: сюды зусім нечакана зайшлі госці. Немцы. Высокі, рабаціністы паручнік Шранк, нізкі i тоўсты фельдфебель у масіўных акулярах i з тоўстым сшыткам-гросбухам пад пахаю, два ўзброеныя салдаты i высокі ды худы Сінілаў у форме падпалкоўніка царскай ахранкі. Ён, гэты Сінілаў, на днях перабег ад ix да немцаў i стаў намеснікам іхняга гарадскога паліцмайстра.

Ш р а н к (адзін наблізіўся да сталоў, абвёў усіх халодным позіркам. Аўторку. Не павітаўшыся). Вашы ўсе тут?

А ў т о р а к (падымаючыся з-за свайго стала). Амаль, пан паручнік. Вы маеце да нас які-небудзь клопат?

Ш р а н к (ухмыльнуўшыся). Маю. I вельмі вялікі.

А ў т о р а к (думаючы, што зноў будзе нейкая прэтэнзія з-за непаладкаў у горадзе). Мы слухаем вас, пан паручнік.

Ш р a н к (строга). Я мушу, панове, сказаць вам не вельмі прыемнае, але мусовае. Мы павінны забараніць у горадзе ўсякую палітычную дзейнасць. Само па сабе зразумела, вашу — таксама.

А ў т о р а к (бялеючы, але квола ўсміхаючыся). Вы — добры гумарыст, пан Шранк!

Ш р а н к (непарушна). Я не жартую. Я прыйшоў рэквізаваць рэзідэнцыю для патрэб нямецкай арміі.

А ў т о р а к (разгублена). А мы?

Ш р а н к. Я ж кажу: вы павінны спыніць сваю палітычную дзейнасць.

А ў т о р а к (белы ўжо як палатно). Хто так рашыў? Генерал Фінкельштэйн? Фолькенгейм? Берлін?

Ш р а н к. Хто так рашыў, я не ведаю. Такі загад мне перадаў наш гораданачальнік.

Б а р а в i к (гнеўна). Вы-зва-лі-це-лі!!!

Шуляк. Гуманісты i зычліўцы!

Н я д о л я (у тон апошнім). Заступнікі прыгнечаных i прыніжаных!

А ў т op а к (стрымана, лаяльна). Панове, не варта гарачыцца. Давайце пазвонім самому камандуючаму Усходнім фронтам, пагаворым з ім. Можа, выявіцца якая-небудзь прыкрая памылка. Быць не можа, каб забараняўся якраз наш палітычны pyx!

Ш р а н к. Не, панове. Памылкі няма. Ваенная сітуацыя, акты сабатажу ў горадзе змушаюць нас узяць усю ўладу ў горадзе ў свае рукі. Пад знешняй пакорлівасцю, панове, вы ўсё ж непакорлівыя...