Генрых Далідовіч - Маладыя гады

Абліваўся цёплаю вадою, фыркаў. Гарэзнічаў, як дзіця.

Антаніна толькі паківала галавою, гледзячы на ўсё гэта. Вынесла i падала ручнік.

— Ну, як прайшла праверка ў школе?— Віктар нібы працверазіўся. Стаяў i выціраўся.

— А ты яшчэ помніш пра гэта?— сказала яна пакепваючы.— Дзіва! Мне здаецца, ты даўно ўжо забыўся, што ў цябе ёсць дом, сын, жонка. А пра маю работу — пагатоў... Каб помніў, што ў жонкі сёння такі важны дзень, што сёння ацэньвалі яе працу, дык i намнога раней прыехаў бы, папытаўся б. А так табе другое важней, другое ў галаве... Што там мая работа! Не ішла, не ехала. А вот бутэлька, сябрукі — вот дзе самае важнае!..

— Выйшла так, жонка, — усміхнуўся ён.— Завёз адному ў Асавок дровы — вот i пачаставалі. I не хацеў у хату заходзіць, дык угаварылі ўсё роўна.

— У цябе «так» кожны божы дзень выходзіць...— махнула яна рукою.— I людзі гэта ўжо ўсе ведаюць, i мне яно ўжо абрыдла... Жонка — настаўніца, а муж у яе — горкі п'яніца...

— Ну, хіба я п'яніца?..— бараніўся Віктар i, надзеўшы майку, спрабаваў падысці i прытуліць яе, але яна адышлася.— На рабоце раблю? Раблю. Грошы дадому прыношу? Прыношу. I не менш, а больш за цябе. Дома начую? Начую. Ну, вот выходзіць так, што кожны дзень чарка надараецца. Завязеш некаму нешта... Не будзеш жа грошы браць — брыдка: трактар жа не свой, a дзяржаўны. Вот i клічуць людзі ў хату... Цяпер трактарысты ды шафёры — самыя паважаныя людзі...

— Я табе, паважаны чалавек, вот яшчэ што скажу, — строга прамовіла Антаніна.— Трактар — напраўду дзяржаўная машына. Адрабіў — стаўляй i марш дадому.

— Дык жа людзі просяць то тое прывезці, то тое...

— Людзі няхай выпісваюць...

— Выпіша, заплаціць у кантору грошы. А прывязеш, у хату ўсё роўна запросяць.

— Не ідзі, май волю i адмовіцца, — сказала Антаніна.— Хіба ж можна так кожны дзень? I сабе здароўе падрываеш, i сям'і кепска. Ды ў каторы раз ужо табе гавару: рана ці позна, але пры такой сваёй рабоце ці трактар паб'еш, ці на некага наедзеш. Сам жа гаварыў не раз: руль п'янага не любіць... Хваліўся, што пакуль едзеш, дык едзеш. А як прыпыніў трактар — дык i вываліўся з кабіны. Вывалішся калі пад кола...

— Ну не трэба, любка, больш не буду, — пачаў прасіцца Віктар.— Усё, у астатні раз сёння было. Больш не будзе.

— Не веру я табе ўжо, — адказала Антаніна.— Але мне гэта надакучыла, а ты сам знелюбеў. Як i не муж ты мне ўсё роўна. А раз чалавек знелюбее — дык ад яго сыходзяць. Глядзі, Віктар, каб i ў нас гэтак не выйшла. Прападзеш адзін... А я хоць спакойная буду, не буду нервавацца... Ты не пасміхайся, — сказала яна, бачачы, што ён не верыць яе словам, думае, што яна толькі страшыць.— Цярплю, цярплю, але магу i не выцерпець.

— Ну, Антаніна... Тося...

— Ідзі спаць, — адагнала, — прачнешся заўтра, дык каб помніў мае гэтыя словы. Бо больш не буду многа гаварыць. Вазьму рашуся — i ўсё... Жыві адзін, калі не хочаш ca мною добра жыць.

...Спаць Антаніна легла позна, як праверыла сшыткі і напісала рабочыя планы. З нейкаю самотаю зірнула на кіпку новых кніг i часопісаў, што ўжо з тыдзень ляжалі на стале нечапаныя, i, адчуваючы, як зліпаюцца павекі, пайшла ў спальню.

«Трэба хоць у нядзелю пачытаць, — падумала сабе.— А то гэтак зусім адвярнуся ад чытання, не буду ведаць нічога новага. I дзецям тады нічога новага не скажу. Заняпаду як настаўніца».

Распранулася, лягла ля Віктара, адкаціўшы яго да сцяны. Ён цяжка дыхаў, стагнаў. Растрывожыў яе. Перабіў сон. I яна колькі разоў падымалася, слухала, як ён дыхае, зноў клалася — i не магла заснуць.

«Ох, Віктар, Віктар! — яна аж ківала сама сабе галавою.— A некалі ж, як мы яшчэ хадзілі, а пасля i пажаніліся, зусім жа інакшы быў...»

4...

...У той няблізкі ўжо дзень, у які, можа, гэтак стромка павярнуўся яе лес, Антаніна вярталася са школы шчаслівая. вясёлая.

Ішлі з Надзяю. Абедзве дзесяцікласніцы, высокія, стройныя. Надзя толькі, праўда, была надта ж тоненькая, нейкая кволая, а яна, Антаніна, ужо i тады была паўнаватая, дужая на целе. Абедзве ў рудых сукенках i белых фартухах, без хустак, у аднолькавых туфлях.

Ішлі i вялі ў руках веласіпеды: у Антанініным веласіпедзе раптоўна пасярод дарогі ад Галінавіч, дзе была сярэдняя школа, да Вішнёўкі парваўся ланцуг.

Красавала сасна, i шчодра пахла соладдзю i маладою смалою. Павейваў малады майскі вецер, разносіў свежы пах яшчэ клейкай лістоты — вясна толькі ўбіралася ў сілу. Пахла сырасцю ад халаднаватай яшчэ зямлі, добра не падсохлага леташняга апалага лісця i яшчэ сырых камлёў, на якіх была тоўстая, набрынялая ад вільгаці кара. I вакол стаяў нейкі хвалюючы вясенні шум — шэпт ветрыка i маладога лісця. Шэпт зямлі, што, прачнуўшыся, набірала сілу, давала рост усяму жывому.