Генрых Далідовіч - Маладыя гады

Антаніна адчыніла варотцы, зайшла ў двор. Ён — дагэтуль зялёны, чысценькі — быў парыты. Аж да жоўтага пяску.

— О божа!— уздыхнула Антаніна.— Каб табе!..— i яна не знаходзіла ад злосці патрэбнага слова.— Гэтак зрыла зямлю... I як ты толькі вылезла, праклятая!

Тая, адурнелая ад волі, мітусілася па двары, лопала вялізнымі вушамі.

Антаніна паставіла на невысокую страху сянец сумку, палажыла плашч, загнала свінню ў загарадку. Убачыла, што там адарваны дзве жэрдкі.

— Ох, гэты Віктар, ох, гаспадар!— уздыхнула яна, вынесла з дрывотні сякеру, цвікі i прыбіла жэрдкі.— Колькі ўжо раз гаварыла: пакліч людзей i зацягні гэтай халеры ў лыч дрот. Зрабі новую загарадку...— ішла да сянец i гаманіла сама сабе.— Усё зрабіў! На трактары яшчэ ў саўгасе робіць, а дома дык усё звярнуў на мае плечы. Дровы, сена прывязе, скіне — ты рэж, цягай на месца. Ты скаціну глядзі... Ён — толькі на рабоце... Як у мяне не работа. Нябось скажы пра гарэлку, дык з-за яе ўсё кіне, на край свету пабяжыць...

Сёння чагосьці доўга не адмыкаўся замок на дзвярах сянец, усё пераскакваў i пераскакваў у ім ключ. Аж зрэзала пальцы i далоні, i яны зачырванеліся, пяклі агнём. Нарэшце адамкнула. Але настрой быў ужо сапсаваны.

— Зноў тое ж...— шапнула сама сабе, зморшчылася, узяла сумку, плашч i пайшла ў хату.— Відаць, я сама ўсё ж вінавата. Не трэба было мне даваць яму гэтакай патолі, усё браць на свае плечы. Я ж не толькі жанчына, але i настаўніца. I павінна паменей хадзіць у гумоўцах, мець на руках мазалі, ды i муж павінен іначай паводзіцца са мной...

Дзверы сянец не зачыніла: хацела, каб праветрылася, сышла духата, што сабралася яшчэ раніцай, калі яна высыпала ў цэбар i таўкла паранку, а потым напаўзла яшчэ i са спякотнага двара. На дзвярах у хату вісела прасцірадла — каб не ляцелі ў хату мухі. Прасцірадла ля клямкі было вымазана ў тавот. Пляміна была свежая: канечне, лэпнуў Віктар уполудзень, калі прыязджаў дадому абедаць.

Як зайшла на кухню i ўбачыла, што на кухонным стале стаяць непрыбраныя міскі, нямытая пасуда стаіць i на прыпеку (не паспела сёння раніцай памыць: завіхалася адвесці сына ў сад i хутчэй ісці ў школу), дык захацелася вышмыгнуць з хаты i больш у яе не заходзіць.

«Ну, калі ўжо скончыцца гэтая адна з дня ў дзень работа, — паскардзілася сама сабе, — ці хто калі ўжо мне паможа крыху? Кожны дзень трэба не толькі рабіць у школе, для школы, але яшчэ i дома столькі працы: палі печ, гатуй есці, мый пасуду, бялізну, глядзі гарод, скаціну... I пазалетась, летась так было, сёлета ёсць, налета будзе... Пачытай вось новыя кніжкі, пабудзь у горадзе ў тэатры, з'ездзі куды!

Каб ведала, што так будзе, дык век замуж не выходзіла б. Дурныя тыя дзяўчаты, што аж гараць выйсці замуж... Што яны вось бачаць? Адну работу! Не тое што Нэлка, сяброўка, што працуе настаўніцаю ў горадзе. Той не трэба ні сена, ні дроў, ні гародаў, ні скаціны: сетачку ўзяла, выйшла ў магазін, купіла што трэба i тут жа на газе ўсё згатавала. Халодная, гарачая вада пад рукамі... Добра ёй хваліцца, што яна кожную суботу ў цырульню ходзіць, у нядзелю — у тэатр ці ў кіно, што чытае ўсе новыя часопісы, бывае на канцэртах модных спевакоў, носіць самае моднае адзенне... Вот хай на маім месцы так выстранчыць!..»

Антаніна паставіла на кухні сваю сумку, наліла з вядра ў мядніцу вады, апусціла ў яе пасуду, уткнула штэпсель у разетку. Падалася ў лепшую палавіну хаты, села на канапу, выпрастала даўгаватыя стройныя ногі, адкінула на спінку галаву i заплюшчыла вочы.

«Каб яшчэ жылі маці, свякроў, дык, канечне, лягчэй было б. А то адна на свеце, як васілёк у жыце... Што сама зробіш, дык тое i мець будзеш».

Успомніла, што зайшла сюды ў туфлях — можа, натрэсці на ходнік пяску (сюды ні сын, ні муж у абутку не заходзілі: так яна ix навучыла), але разувацца паленавалася. Сядзела i адпачывала, адчуваючы, як у шыі нешта торгае — ці не пераціснутая каўняром жылка.

«Але гэты Міхаіл Іванавіч i прыгожы ж! — нечакана падумала.— I адкуль ён толькі ўзяўся? Ці не прыехаў адкуль? Разумны, далікатны... Вось за кім, мусіць, шчасце быць замужам!.. Праўда, толькі нейкія надта ж «пякучыя» яго вочы. Так пазірае, аж няёмка: нібы абдымае позіркам... Але што гэта я? Лезе вот усякае ў галаву! — падакарала сябе, а пасля зноў успомніла, што ўчора ўвечары паспрачалася са сваім Віктарам.— I за што? Здаецца, нi за што».

Ён вярнуўся з работы, калі яна ўжо ўхадзілася па гаспадарцы. Як амаль i кожны дзень. Потым пайшлі да суседзяў у лазню. Жанчыны памыліся раней, потым мыліся Віктар, сын з мужчынамі. Пакуль мужчыны пялёскаліся, жанчыны па кроплі выпілі. Прыйшла дадому з добрым настроем, вясёлая. Віктар, як толькі вярнуўся, гопнуўся на канапу i ўткнуўся ў тэлевізар — ішло якраз кіно пра шпіёнаў. Яна паклала малога спаць, падышла да Віктара, папрасіла яго расчасаць валасы. Ён гэта некалі вельмі любіў i ўмеў рабіць. Расчэсваў лёгка, далікатна — i яна заўсёды ад асалоды аж заплюшчвала вочы... Учора ён расчэсваў з неахвотаю i заадно пазіраў у тэлевізар. Парою грэбень заблытваўся, цягнуў валасы, што аж балела — яна моршчылася, цярпела. Але на душы было пагана: ну, чаму ён такі няўважлівы, абыякавы — ніколі не падыдзе, не прытуліцца, не скажа ласкавага слова, вось цяпер яму кіно даражэй за ўсё... Прывык, не кахае болей? А яны ж яшчэ зусім маладыя...