Генрых Далідовіч - Маладыя гады

— Давай, Тося, сходзім у шчаўе, — перамяніўшы гутарку, сказала Надзя, абцягваючы сукенку i закрываючы вострыя калені.— Бульба старая ўжо, нясмачная, прэсная. Хочацца нечага кісленькага.

— Кісленькага, можа, i па другой прычыне хочацца...—усміхнулася Антаніна, выцягнула босыя ногі. Здаецца, i Надзя з зайздрасцю зірнула i аж затрымала позірк: якія ж яны стройныя, поўненькія! — Сама ж ведаеш, бывае такая пара...

— Ну цябе з тваёю парою! — з жартам махнула рукою Надзя.— Каб усё было, што бог даваў, дык поўная хата ўжо была б...

— Я, каб ведала, што будзе дзяўчынка, дык асмелілася б яшчэ...— прызналася Антаніна.— Пасядзела б з год дома, падгадавала. Як ні цяжка дзяцей падымаць на ногі, але, як гавораць старыя людзі, адно дзіця — гэта яшчэ не дзіця, двое дзяцей — вот тады дзіця. Больш двух не хачу. Хопіць. Табе, канечне, лягчэй: ты ж не адна, а са свякроўю жывеш...

— Маю двое, дык i я больш не хачу. Хопіць, — сказала Надзя.— Цяпер i ў вёсцы ніхто не хоча дужа дзяцей мець. Адно, два, ну яшчэ трое так-сяк можна, а больш не. Усё жыццё на ix пойдзе... Дык пойдзем у шчаўе? А то во гаворым абы пра што.

— Позна ўжо, Надзечка. Другім ужо разам, — адмовілася Антаніна.— Трэба вячэру згатаваць, накарміць сваіх, а потым садзіцца ды сшыткі правяраць. Гэта ты пакінула на рабоце свае лічыльнікі, схавала паперы, дык i вольная. А я не. Мне яшчэ i дома трэба рабіць школьную работу.

— A некалі ж i я хацела быць настаўніцаю...— усміхнулася Надзя.— Ты вот паступіла, а я не. Ох i паперажывала я тады, уплакала! А цяпер дык i рада, што не ў школе раблю: дома двое, дык не магу справіцца з імі, а там жа на дзвесце! Ды i ў тэхнікуме сваім вучылася ж не пяць гадоў, як ты ў інстытуце, а менш. Цяпер к дзевяці на работу, у пяць з работы. I пасля работы, як ты кажаш, вольная.

— Мне дык школа падабаецца, i з дзецьмі я ладжу, але...— i Антаніна не дагаварыла, зірнула на вароты: ішоў дадому Віктар.

Глядзела i маўчала, адчуваючы, як сэрца абліваецца крыўдаю i злосцю. Аж раптоўна закалола ў скроні ды забалела галава.

«Нервы...— падумала яна.— I гэта Віктар вінаваты».

Віктар — высокі мужчына з шырокімі плячыма, у камбінезоне — нёс на шыі шасцігадовага сына, Сяргейку.

Трымаў малога за калені, прыціскаючы ix сабе да грудзей. Сын баяўся сядзець: бацька хістаўся.

Надзя зірнула на Віктара i нічога не сказала: i ёй усё гэта было не ў навіну. Маўчала i Антаніна. Здаецца, яшчэ ніколі не было такой нялюбасці да Віктара, як цяпер.

«Ну, чаму ён такі?— аж забалела сэрца.— Чаму кожны дзень прыходзіць во гэтакі дадому? Сябрукі спакушаюць ці сам ужо ўцягнуўся, не можа без гэтай атруты? Некалі, яшчэ нават год-два назад, быў сімпатычны, стройны, акуратны мужчына, а цяпер... Не пагаліўся, брудны...»

— Добры вечар, каляжанкі!— падышоўшы да ix, гарэзна прывітаўся Віктар, ссадзіў малога на зямлю, хіснуўся, сеў між імі, абняў за плечы.— Эх, вы мае бабкі!— а пасля адну i другую цмокнуў у шчокі.— Люблю я вас!

Надзя засаромелася, вырвалася i адсунулася. Антаніна, гэтаксама нічога не гаворачы, са злосцю скінула яго руку, адсунулася.

— Не нараўлюся, — як пакрыўдзіўся Віктар, адваліўся спіною да сцяны.— Ну, ладна. Хадзі ты да мяне, сынок.

Але сын не пайшоў да яго. Падышоў да Антаніны.

— Кашулька брудная, каленькі збіў...— паўшчувала яго Антаніна.

Сын маўчаў.

— Ну, я пайду, работы дома многа, — прамовіла Надзя i падалася з двара.

— Скідай сандалікі, сынок, памыйся, — сказала Антаніна, як не бачачы паблізу мужа.— Пап’еш малачка — i спаць. Каб заўтра раней устаў, каб мама не пазнілася на работу.

Якраз вярнулася з нашы карова. Антаніна ўпусціла яе ў двор, дала загадзя ўжатай травы.

— Ну, выцірайся, сынок, — сказала яна, калі падаіла ўжо карову i ішла ў хату амаль з поўным вядром малака.

Сын падняўся з ночваў, пачаў выцірацца. Тут жа, на двары: было вельмі цёпла, як у астуджанай лазні.

Віктар, прываліўшыся да сцяны, ужо хроп.

Антаніна працадзіла малако, потым памагла апрануцца сыну. Як не хацела, але падышла i да мужа, раскатурхала.

Віктар, прачнуўшыся, доўга не мог апамятацца, сядзеў, цёр далонямі твар. Потым з неахвотаю падняўся i пацягнуўся ў хату.

— Не ідзі такі, — загадала яму Антаніна, — скінь свой камбінезон, памыйся.

— Мне i так добра, — агрызаўся той, ідучы i хістаючыся, абапіраючыся аб сцяну.

— Дык мне блага, — загневалася Антаніна i зноў загадала:— Мыйся!

Віктар сеў долу, скінуў запыленыя кірзачы, сапхнуў з сябе вымазаны ў тавот, прапахлы керасінам камбінезон, потым скінуў i майку. Падняўся, ледзь устояўшы на нагах, падаўся да рукамыйніка.