Генрых Далідовіч - Маладыя гады

— На настаўнікаў, канечне, грэх абы-што гаварыць: гэта святыя людзі...— сказаў Міхаіл Іванавіч, моршчачыся i пазіраючы на спякотнае сонца — мусіць, i ён прасіў у неба дажджу.— Але ёсць i сярод гэтых святых людзей лайдакі, абыякавыя да ўсяго людзі. Ёсць жа ўрокадацелі, працуюць яны дзесяць, пятнаццаць гадоў i з году ў год дзяўбуць адно i тое ж, нічога не чытаюць новага. Пасядзіш на ўроку такога «энтузіяста» — дык потым з месяц не можаш апамятацца. I як радасць — свежы, творчы ўрок... Як во сёння ваш...

Антаніна змоўкла. Ад радасці: было ж вельмі ўсцешна, што ў яе ўдаўся сёння ўрок. I ад няёмкасці: усё ж некага з настаўнікаў-калег лаялі, а яе хвалілі.

Яны хутка выйшлі з кустоў i пайшлі па дарозе да блізкага мастка. За ім адразу была Вішнёўка.

Заслона пры мосце была апушчана, i з правага боку сабралася шмат вады. Выглядала яна цёмнаю, нячыстаю — мусіць, не магла адстаяцца за ноч: да позняга вечара яе каламуцілі дзеці, купаліся. Праўда, некалі, як была старая рэчка, колькі ні купайся, вада ўсё роўна была чыстая-чыстая. Ці, можа, гэта толькі здавалася, як не раз здаецца, што ў юнацтве ўсё было лепей, прыгажэй, весялей...

Вуліцай, што тут называлі Казой, яны ля платоў падаліся да канторы — ля яе насупраць прыпыняўся раённы аўтобус. Праўда, як падышлі да павароткі, Антаніна падумала, што ёй не варта ісці з Міхаілам Іванавічам туды: хоць ён i госць, начальнік, але канторскія жанчыны адразу прыкмецяць, што яна падводзіла, будуць пасміхацца.

— Праз хвіліны дзве i падыдзе, — прамовіла яна, прыпынілася, раз-другі зірнула туды, дзе звычайна стаіць аўтобус.

Прыпыніўся i Міхаіл Іванавіч, зразумеўшы, што яна далей не пойдзе з ім. Усміхаўся, зноў пазіраў на яе з любасцю.

— Дзякую за сённяшнюю радасць, за прыемную кампанію! — пасля пакланіўся. А як яна падала на развітанне руку, узрадаваўся, лёгка паціскаў яе пальцы.— Дык я абавязкова пастараюся яшчэ прыехаць, пабыць хоць на адным вашым уроку. Дык да наступнай радасці!

— Дай бог! — усміхнулася яна, кіўнула яму на развітанне і, не азіраючыся, адышлася.

2...

Па сцежцы, што міланьскія людзі пратапталі наўскасяк — ад Казы да магазіна, — сярод высакаватай ужо бульбы Антаніна падалася дадому, у Двор, як называюць іхні, крайні ад Асаўка, канец вёскі.

Яна лёгка ішла, усміхалася, а пасля зусім суцішыла крок i зірнула ўвысь i аж зажмурылася ад зіхоткай сінізны неба, што здалося ёй сёння вельмі прыгожым.

«Ніколі, здаецца, не бачыла, што неба такое! — падумала яна.— Хіба што толькі ўзіралася на неба, калі была малая. Тады часта любіла легчы па спіну i доўга пазіраць на неба. Дзівіцца, што яно такое высознае ды бяздоннае, прыдумляць, што белыя воблакі на ім — гэта не воблакі, a авечкі. А каб паверыць у гэта, яна «бэкала», гаварыла з сабою, нібы зганяючы авечкі ў чараду... Ох, што тады толькі не было! Але што гэта я? Неба, воблакі, авечкі... Дома ж работы многа. Куды ні кінеш вокам, да ўсяго трэба руку прыкласці...»

Яна апусціла галаву, пазірала на тупкую белаватую сцежачку, падбівала наскамі туфляў каменьчыкі, што ляжалі на зямлі. Здаецца, усміхалася ўсё яшчэ сама сабе. Аж пакуль не падышла да магазіна.

З яго выходзілі людзі, несучы ў сетках булкі хлеба, — i яна схамянулася, пастаралася быць стражэйшаю. Усё ж яна настаўніца. Сёння ў магазін не зайшла, а адразу пакіравала дадому.

Іхняя хата стаяла амаль насупраць магазіна. Шчытом да вуліцы. Дом быў стары, яго яшчэ ставіў мужаў дзед. Але дрэва, надта з паўднёвага боку, было моцнае, смолкае. А як летась перакрылі, палажылі новую страху, ашалявалі, дык дом зусім падмаладзеў. Каб яшчэ раскідаць стары i паставіць новы плот, накрыць шыферам ці новаю дранкаю хлеў, дык i зусім сядзіба была б людская, люба было б глянуць. Можна было б, каб ахватней гарнуўся да гэтага муж...

Калі падышла да свайго гародчыка, ля шчытавой сцяны ўбачыла, што кветкі зараслі пырнікам, лебядою.

«I не толькі кветкі, але i грады трэба ўжо прапалоць, — падумала, зморшчылася: не хацелася сёння пра гэта думаць.— Прапалю заўтра. Сёння пасяджу i ўспомню, як зайшоў у школу Міхаіл Іванавіч, як зірнуў на мяне, як быў на маім уроку i потым хваліў. Мяне ж яшчэ ніхто дагэтуль не хваліў так за школьную работу... Так што сёння ў мяне слаўны дзень! Радасны, шчаслівы... Такі дзень, можа, трэба чакаць цэлымі гадамі!»

Яна зноў усміхнулася, падышла да варот. Пачула, што зусім паблізу рохнула свіння. Антаніна здзівілася: свіння стаяла ля варот, падымала галаву i старалася пазіраць уверх, а пасля адвярнулася, лапанула да хлява.