Генрых Далідовіч - Маладыя гады

Вось залезла зноў у склеп, награбала бульбу ў кошык, як адчула, што нехта прыйшоў: засланіў святло. У склепе стала цёмна.

— Алё!— гукнуў нехта знаёмым, але крышку i чужаватым басавітым голасам.— Дзе ты там?

— Хто там?— запытала яна, зірнула, але нічога не ўбачыла. Пасыпалася толькі ў вочы труха.

— Вылазь — паглядзіш...

«Нехта малады», — падумала яна. Калі крыху адступіўся, убачыла наваксаваныя боты, зялёныя вайсковыя штаны. Твару не магла ўбачыць: біла зверху святло ў вочы, асляпляла.

«Віктар, — здагадалася: чула, што прыйшоў сёння раніцай з войска.— Віктар Матусевіч. Той, што пісаў з войска лісты тутэйшай фельчарыцы, пакуль яна не выйшла замуж за прыезджага агранома».

Яна была спакойная: з Віктарам раней мала зналася. Ён быў старэйшы, i ў яго была свая кампанія.

— Зараз, — адказала яна, хуценька прыгаршчамі пачала браць i кідаць у кошык бульбу.

Накідаўшы, падалася наверх, падымаючы перад сабою поўны цяжкаваты кошык.

Сапраўды гэта быў Віктар. Ён падхапіў кошык, адставіў яго ўбок, падаў ёй руку i памог вылезці.

Яна вылезла i амаль анямела. Перад ёю стаяў не тонкi ды худы хлапчук, якім ён адыходзіў у войска, a высокі, з шырокімі плячыма, сімпатычны мужчына. Чысты, з белым далікатным, як у жанчыны, тварам, у зялёненькім мундзіры. На грудзіне было шмат значкоў.

I ён, здаецца, з нейкім дзівам зірнуў на яе.

«Няўжо задзівіўся, — падумала яна, — што я ў гумоўцах, матчынай старой блюзцы, што во з такімі бруднымі рукамі?»— а пасля i засаромелася, што ён бачыць яе такой.

I не толькі засаромелася. Адчула, што яна ўжо жанчына, што палаюць шчокі ад узрушэння, што затрапяталася сэрца, нібы гаворачы: «Які Віктар ладны!»

— О, якая ты ўжо!— з захапленнем прамовіў ён, здаецца, гэтаксама збянтэжыўся.— Адыходзіў служыць — тады ты яшчэ дзеўчанё горкае была. А цяпер... Паненка, нявеста! — i ўсё акідаў яе позіркам, што яна, здаецца, гарэла ад сораму.

Апошнія яго словы вельмі спадабаліся. Ну, як яны маглі не спадабацца, калі гэтулькі было ў ix здзіўлення, шчырасці, пахвалы ёй!

Яна стаяла насупраць яго, маўчала, чакала, што ён яшчэ скажа. У самой ад хвалявання не было патрэбных слоў.

— Заходзіў у хату, хацеў вас праведаць, — ён, здаецца, ужо гэтаксама пачаў траціць зухаватасць, саромецца: агледзеўся, што яна ўжо не дзяўчынка.— Маці i сказала, што ты тут. Дай, думаю, зірну, бо i мае гаварылі, што ты падрасла, вылюдзілася. Аж...

Да яе твару зноў хлынула цяплынь. Адчула: спадабалася яму. I вельмі спадабалася: глядзіць во i вачэй не зводзіць.

— Цяжка адной упраўляцца? — ужо сур'ёзна запытаў ён.

— Хіба мне прывыкаць?— з самотаю ўсміхнулася яна.— Як памёр тата, дык i памагаю маме. Бульбу вот сёння выцягаю, заўтра перабяру, паслязаўтра выкідаю гною, тады вывезу яго на поле, a ў панядзелак будзем садзіць. Будзе наша калейка на каня.

— Ох, колькі работы! — усклікнуў ён.— Дзе ты адна ўсё зробіш! Рукі парвеш, — i з павагаю зірнуў на яе: яна апусціла позірк долу. Але не паскардзілася, што будзе цяжка.— Памагчы, можа?

— Не трэба, — паспяшалася яна адмовіцца.

— Я ўсё роўна пакуль што гультую, дык памог бы гной выкінуць, на поле вывезці, мог бы i аратым пабыць, — сказаў ён.— Падаб'ешся адна. Падарвеш без пары здароўе. I рукі якія будуць...— ён усміхнуўся.— Пры такім харастве трэба, каб рукі былі мяккія, белыя, без мазалёў...

Яна ўсміхнулася: казкі усё гэта! Як жа так можа быць, калі робіш?!

— Дык памагу, так i быць, — падахвоціўся Віктар, падміргнуў.— Ну што, наймаеш?

Яна паціснула плячыма, не могучы нічога адказаць ад нечаканай радасці ды ад няёмкасці.

— Вот i пачнём адразу: ты падавай са склепа, а я буду насіць. Пакажы толькі куды.

...Пад вечар, калі ўжо нізка над зямлёю апусцілася вялікае чырванаватае сонца, у вёсцы з комінаў пачалі віцца дымы, a ў цёплым паветры пачалі лятаць майскія жукі, Антаніна i Віктар падышлі да хаты. Былі шчаслівыя: скончылі насіць усю бульбу. А гэтаксама пачысцілі i склеп.

Віктар выкруціў са студні вядро вады i пачаў мыць рукі, Антаніна пайшла ў хату па ручнік.

У хаце падышла за печ: там на старым ложку ляжала маці.

— Усё, мама, Віктар памог, дык усю бульбу дасталі i перанеслі, — сказала яна.— Сказаў, што паможа i соткі пасадзіць.

— А дзе ж ён?— спытала маці — вельмі радая, што ўсё так выходзіць.— Нa двары? Заві ў хату, дачушка. Пачастуй: i госць, i памог во.

— Ды не трэба, мама, — папрасіла Антаніна.— Няёмка ж неяк.

— Не выдумляй, дачка. Будзь гаспадыняй, прымі хлопца, мо яшчэ i праўда паможа, — запатрабавала маці, — а потым ужо ўходзішся.