Алесь Разанаў - Гліна. Камень. Жалеза.

Бо тады
Ты ўзыдзеш з зямлi
Пераможным войскам.

43

Надыдуць
Прыкрыя днi —
I грунт
Парушыцца пад нагамi,
I гвалт
Займее ключы
Ад радовiшча сiлы,
I зман
Угнездзiцца ў розумах…

З кiм
Загавораць вякi?
За каго
Заступiцца камень?

44

Глыбiнi з табою
Знаходзяць паразуменне
I далячынi —
Мову.

I чалавек
Вучыцца жыць
У цябе,
Не хаваючы
Думкi сваёй
Перад Богам
I не змяняючы мэты,
Накрэсленай iм.

Яшчэ
Яго захапляе поспех
I засланяе ўдача —

I камень,
Якi ён мiнуў,
Чамусьцi
Зноў апынаецца
Перад iм.

45

Круг перасёкся
З кругам,
Але не супаў —
I зняволены раптам
Камень
Судакрануўся
(Але не супаў)
З разняволеным чалавекам.

У доўгiх
Марудных днях
I ў iмклiвых гадах
Спрабуе
Паразумецца адна
Вечнасць з другою.

46

Хто чалавеку скажа:
Так не рабi,
Хто наставiць:
Так не кажы,
Хто выправiць:
Так не думай?!.

Чужое
Уточваецца ў краявiд,
А сваё
Затуляецца ў згадку.

Але на шалях
Вялiкай —
Зямлёю i небам
Ухваленай —
Раўнавагi
Нячулы,
Нямы,
Безаблiчны камень
Узважвае ўчынкi
Жывых людзей.

47

Вяртаемся час ад часу
У наваколле,
Дзе свет
Разгортваўся да небасхiлу.

Людзi
Хаваюцца ў людзях,
Мясцiны —
Ў мясцiнах.

Аднак
Знаходзяць мяне i вяртаюць
Мне нанава свет,
А з iм
Нешта яшчэ, што ў свеце
Не месцiцца,—

Арыенцiры:
Вандроўнае воблака ў небе,
А на зямлi —
Нерухомы камень.

48

Камень застаўся
Каменем,
Поле — полем,
Нябёсы — нябёсамi
I чалавек — чалавекам.
Але нiбыта
Змянiлася раптам
Надвор’ем надвор’е,
Парою пара
I змянiла,
Супаўшы з кожнай iстотай
I з кожнай з’явай,
Iстоту i з’яву —

Адбеглася поле,
Схмурнела неба,
Зацяўся камень,
А чалавек
Пачаў сам сабе
Задаваць пытаннi
I не знаходзiць

Адказу.

49

Мо вырвалiся
На паверхню
З падземных вязнiцаў
Духi пярэчання,

Мо адпала
Ад вышынi,
Ацяжэўшы,
Нiжэйшае неба —

Зблыталася на зямлi,
Што нiзка,
А што высока,
I заняла
Зямныя абшары
Прыцемная часiна:

Калi разбiваюцца
Камянi,
Калi разбiваюцца
Аб камянi,
Калi забiваюцца
Камянямi.

50

Паволi цi шпарка:
Ў сваiм памкненнi
Ад мэты да мэты
Ззаду
Цябе пакiдаем
I нават
Не заўважаем, што насампраўдзе
Пакiнулi...

Лiшак
Палонiць нас, i недахопы
Захоплiваюць,
I камень
Нас апярэджвае адпачатку
На цэлы свет.

51

Кожны
Змагаецца за сябе
I бярэ —
Нiбыта ён самы
Iстотны ў свеце —
Ў хаўруснiкi
Самы iстотны доказ.

Але калi
Спрабуюць вякi разгледзець,
Хто здолеў устояць
У зменлiвым,
Высветлiцца ў цямнотным,
Спраўдзiцца ў з’яўленым,

Дык знаходзяць
На колiшнiх баявiшчах
I котлiшчах адно толькi
Усiмi пакiнутыя

Камянi.

52

Мяжа небасхiлу
Адсоўваецца,
Перад сабой
Трымаючы,
Нiбы прадмет,
Чалавека.

А камень настойвае,
Што чалавек
Сам на мяжы
I жывы мяжою…

Няўхiльны,
Няўступлiвы,
Пiльны мiжбой
Мiж тым,
Чым становiцца чалавек,
I тым,
Што становiцца
Чалавекам.

53

Узор,
Што заўсёды навiдавоку,
Але якi
Пераняць немагчыма;

Мудрасць,
Якая няспынна вучыць,
Але якой
Навучыцца нельга:

Спрадвеку ўваходзiш
У век чалавека,
А чалавек
Спрадвеку выходзiць з яго,

Каб аднойчы
Вярнуцца Богам.

54

Быццам разгортваецца
Спружына,
Каб, разгарнуўшыся,
Страцiць сiлу,

Самога сябе
Выштурхоўвае чалавек
У вобраз —
Якiм ён
I знаны,
I знакамiты,

А вобраз,
Каб ён не знiкаў, —
У камень;

I завяршае
У гэтым свеце
Гэтак
Свой шлях.

55