Алесь Разанаў: Гліна. Камень. Жалеза.

Ловячы водгук,
Чуйна
Прыходзiм i адыходзiм,
I кажам словы,
Якiя таксама —
Водгук.

Але калi
Займае паверхня ўвагу
I хiбы
Урошчваюцца ў перашкоды —

У лядах
Селяцца прывiды
I насяляе
Жалеза лес.

52

Дагэтуль — шматлюдны,
Адгэтуль — бязлюдны,
Дагэтуль — у позiрках,
Словах,
Рухах,
Адгэтуль — сам…

А жалеза
Ходзiць па полi
I кроiць межы:

Цi хопiць
Таго, што настала,
На тое, што настае?

53

Калi я ў здабытак
Узяў багацце —
Вышынi
Павысiлiся
I панiжэлi нiзiны;

Калi ўзяў славу —
Зацвiў
Камень i заспявала
Дрэва;

Але калi
Узяў у здабытак пакуту —
Ў жалезе
Паадмыкалiся сховы
I вочы
Расплюшчылiся

У сноў.

54

У моцы,
У велiчы,
У прыгажосцi
Сыходзяцца мiж сабою
Дружыны i ваяры,
А разыходзяцца…

Здзiвавана
Пытаецца ў нежывых
I ў жывых Запамежжа:
Навошта iм трэба несцi
Усюды з сабой жалеза
I ўсюды
Усталёўваць лад

Бяды?

55

Камечыцца мяккае,
I абрысы
Злiваюцца ў пляму
I расплываюцца ў пляму.

На крок,
Цi на два,
Цi на дзесяць:
З супастаўлення
Выводзiцца постаць,
Але — на адлегласць жалеза.

Тады
Само вымаўляецца слова,
I позiрк
Тады бачыць сам.

56

Нас вызнаюць акалiчнасцi:
Кожны
Мае да iх свой доступ,
I калi нават
Хто адступаецца —
Усё роўна
Ён тут…

У вымогах
Дайсцi да канца
I ў спробах
Пачаць спачатку
Мы асягаем сябе.

А жалеза
Упарта i аднастайна
Капае ямы
Ды насыпае капцы.

57

Настала —
I чалавек
Падаўся адначасова
У славу i ў ганьбу,
У моц i ў немач,
У неўмiручасць i ў смерць…

Такiя
Розныя постацi,
Але тое самае раздарожжа,
Такiя розныя долi,
Але той самы

Дол.

58

У змове з нязведаным:

Адымае
Жалеза, што маю.

Мушу
Заняць свой пасад,
Займець
Сваё княства.

Але цяпер
Пярэдадзень,
I чалавек —

Жалеза i скура.

59

Круг накладаўся
На круг.

— Навошта
Тое, што ёсць,
Ёсць гэтакiм, як яно ёсць?..—
Пытаўся
У Некага той,
Хто пытаўся.

Глiна
Паказвала шлях ад краю
Да краю,
Камень
Маўчаў пра спрадвечнае.

А жалеза
Сябе аддзялiла ад месца
I павяло
Свет да апошняй

Мэты.

60

Адступiцца блiзкае
I паўстане
Наводдалi постаццю
Прадчуваня.

Зноў мы ў пачатку,
I зноў
Свет не дасягнуты,
Ды жалеза
Уклалася ў здзейсненае
I цяпер

Ужо без ужытку.

61

Само дапаможацца:

Дзiда
Шпурляецца i ляцiць —
Быццам вiсiць на месцы.

Малое з вялiкiм,
Крывое з простым,
Нямоглае з дужым,
Нягеглае са знакамiтым
Раўняе трыванне.

Даходзiць
Жалеза да сарцавiны,
Час — да канца.

62

Пытаецца чалавек
У жалеза:
Дзе чалавек?
А жалеза
Пытаецца: дзе жалеза? —
У чалавека.

То карацеюць
Мiж iмi адлегласцi,
То даўжэюць,
I то знаходзяць
Яны адно аднаго,
То трацяць:

Жалеза —
На скрыжаваннi,
На роскрыжы —
Чалавек.

2000