Алесь Разанаў - Гліна. Камень. Жалеза.

Купiўшы жалеза,
Пайшоў з iм на тых,
Каму прадалося
Срэбра i золата,
I прымусiў
Вярнуцца назад свой скарб.

Але ў неба
Птушкаю вымкнуў крык,
А ў зямлю
Кроў пацякла

Раўчукамi.

27

Запальвалiся i згасалi
Уначы лiхтары,
Грымлiва
Расшчэплiвалася i зноў
Сашчэплiвалася жалеза,
I паўставала
З начной глыбiнi
I была цямнейшай за ноч
Нейчая постаць,
Якая не мела

Цела.

28

Наўпроцi адно аднаго:
Але роўнасць —
Выклiк.

Перш чым аб’явiцца вынiк,
Належыць
Узяць i аддаць
I ўтрымаць раўнавагу
Мiж тым, што даецца,
I тым, што бярэцца…

Двое братоў
Выпраўляюцца ў поле,
А з iмi —

Жалеза.

29

Прачнуўся,
Калi было поцемна,
I не мог
Даўмецца спрасонку,
Якая гэта пара.

Невыразна
Знаўкол вымалёўвалiся прадметы,
I ў сне
Трызнiлi людзi.

Адно не спала
Жалеза.

«Табе яшчэ нельга
Бачыць такое.
Ты мусiш
Яшчэ раз заснуць
I яшчэ раз прачнуцца…» —

Засцерагло i ўклала
Мяне ў мой ранейшы

Сон.

30

У цёмным i ў светлым:

Кожны
Мае сабе свой твар,
Ды без твару людзi.

Што каму хто
Зычыць уголас —
Прыходзiць само,
А тое,
Што зычыцца ўпотай,
Нясе жалеза.

31

Цэлае:
Але ў частках,
Цела:
Але ў асобах,
А сярод iх
Нехта — жалеза.

Шукаюць яго,
А знойдуць —
Хаваюць,
Але калi схаваюць —
Тады ён сам
Знаходзiць сябе
I выходзiць
Бязлiтасна i няўхiльна

Наперад усiх.

32

У кучу з усiх бакоў
Зносiлi i скiдалi
Жалеза.

Але калi вырастала
Упоравень з намi куча,
Адумвалiся
I зноўку
Яе разбiралi на часткi

I на кавалкi.

33

Гром грукатаў усю ноч
I ўсцяж
Маланкi распорвалi неба:
Вось-вось —
Здавалася —
Нешта ўзнiкне,
Што нас зразумее дарэшты
I нам самiм дасць
Гэтае разуменне.

Уранку
З’явiўся на пляцы
Жалезны воўк:
Ён выў — i шугала
Полымя з пашчы.

I мы пачалi шукаць
Яму тлумачэнне.

34

Кожны знаходзiць
Сваё жалеза
I з iм
З цёмных радовiшчаў зместу
Выходзiць на шчыт паверхнi,
Спярэшчанай знакамi,

I ў заваёвы
Выпытвае, хто жалеза
Засвоiў найлепей
I зразумеў найглыбей.

35

Чакаем —
I доўгiм чаканнем сваiм
Займаем
I рэчку, i берагi.

Ды аднойчы
Засвецiцца зырка хвiлiна
I вымкне
З н i к у д ы
Жалезны човен
I зноў у н i к у д ы

Памкне.

36

Выявы ўзышлi —
I ў сабе схавалi,
Што мусiлi паказаць.

Кулакамi
Тру вочы.

Дзе тут анёл,
Дзе арол,
Дзе свiння,
Дзе сабака,
А дзе вужака,
А дзе чалавек?

«У людзях,—
Жалеза кажа.—
I ў людзях
Усе яны неўзабаве
Увойдуць у новы

Рай».

37

Гульня:
Спадкадаўцы i спадкаемцы.

У рукi
Нехта адважна возьме
Кавалак развогненага жалеза
I перадасць другому.
Той — трэцяму,
Той — наступнаму,
Аж пакуль
Яго не пярэйме апошнi.

А, пераняўшы,
Апошнi
Узважыць яго на далонi
I скажа разважлiва:
«Тое,
Што абпякала маiх папярэднiкаў,
Мяне грэе»,—
I ўжо больш нiкому
Не перадасць жалеза.

I гэтак
Скончыць гульню.

38

То зацьмiмся,
То свiтаем,
I лiчым свой час
То з пачатку ў канец,
То з канца ў пачатак.

«Вунь я малы,
Ну а вунь вялiкi»,—
Шточасу
Удакладняем сябе.

А жалеза
Шточасу аспрэчвае нас,
Што не ў гэтым змена,
Што змена наогул
З людзьмi

Не iдзе.

39

Ляжалi нявораныя
Палi,
Стаялi парушаныя
Сядзiбы.
I то замiраў,
То спяшаўся надзвычай
Час.

А натоўпы
Дарогамi i бездарожжам
Iшлi адусюль
Да м е ж а ў:

Там людзi
Ваююць жалезам,
Жалеза ваюе