Вінцэсь Мудроў - Жанчыны ля басейну

- За плыт, за плыт хапайся!

Ён крыкнуў і яшчэ нешта, але Васька Серада, які ня ўмеў плаваць і адчайна біў рукамі па вадзе, схапіў Івана за вуха і крык Іванавы ператварыўся у няўцямнае булькаценьне...

Увечары таго ж дня Юрчын бацька, мэханізатар Бадуноў, пад’ехаў на трактары да сажалкі, шухнуў на плыт вядро саляры і чыркнуў запалкай. Іван, праўда, гэтага ня бачыў, бо цэлы вечар, разам з маці, прастаяў ў настаўніцкай.

- Ну, Бадуноў першаклясьнік... а вы зь Серадою... трынаццацігадовыя бэйбусы... – упікала Івана русічка Марковіч, штохвілі смаркаючыся ў хустку. – Вы ж маглі патапіцца.

Іван стаяў, панурыўшы вочы, і галава ягоная торгалася ад матчыных аплявух.

Нагаманіўшыся ўдосыць, Марковіч змоўкла, ляснула далоньню па клясным журнале, і ў размову ўключылася дырэктарка школы Хлябовіч.

- Ты, Бянькоў, кніжкі чытаеш?

Іван перамаўчаў, пракудліва ўсхліпнуў, і маці, якая стаяла за сьпінаю, тузанула сына за рукаво.

- Адказвай, калі цябе пытаюць!

- Вы яго і самі чытаць прымушайце, - прамовіла дырэктарка, зьвяртаючыся да маці. - Хай у бібліятэку запішацца... літаратуру пачытае, а то хутка і літары забудзе...

- Ты чуеш? - гукнула маці, - заўтра ж у бібліятэку пойдзеш! - і Іван, кіўнуўшы галавой на знак згоды, зірнуў на цёмныя вокны. На вокнах блукалі водбліскі барвовай палымніцы. З хвіліну ён зачаравана глядзеў на рухавую барву, а зразумеўшы, што гэта гарыць на сажалцы ягоны плыт, уздыхнуў і змахнуў са шчакі няпрошаную сьлязіну.

На другі дзень русічка Марковіч захварэла. Іван вярнуўся са школы раней звычайнага, выпіў шклянку малака і зьбіраўся ўжо шмыгнуць на вуліцу, але маці рашуча загадала:

- Ідзі ў бібліятэку.

Ісьці не хацелася. Іван пачухаў патыліцу, паваліўся на ложак, і калі маці, падаіўшы карову, вярнулася ў хату, паведаміў:

- Штосьці ў мяне галава разбалелася.

- Ідзі, я табе сказала! - крыкнула маці, і Йвану давялося падымацца на ногі й нацубліваць на вочы сваю паношаную кепурку.

Бібліятэкаркай у Бычках працавала сьціплая дзяўчына Люся. Люсю прыслалі з гораду: мела яна зграбныя ногі, ладную постаць і таму ня дзіва, што ў бібліятэцы ад ранку да вечара таўкліся мясцовыя кавалеры. Вось і цяпер ля бібліятэчнага ганку стаяў мапэд кінамэханіка Лябёдкі, і Іван, пасьміхнуўшыся з тае нагоды, адчыніў дзьверы.

- Адпусьці... чуеш? А то лясну! - сустрэў Івана дзявочы голас, і ён міжволі прыслухаўся.

За стэлажамі войкнулі, адзін з стэлажоў захітаўся, зь яго звалілася кардонная таблічка з надпісам «Квітней, Беларусь!» і, нарэшце, з кніжных нетраў выплыў, паціраючы шчаку, кінамэханік Лябёдка.

- Што, Ваня, раманамі цікавісься? - рагатнуў Лябёдка, шаргатнуў кірзачамі і выйшаў зь бібліятэкі.

За стэлажамі плакалі: роспачна, здушана, з усхліпамі. Іван пастаяў на парозе, кашлянуў у кулак і, ня ведаючы, як паводзіць сябе ў такой сытуацыі, нясьмела выдыхнуў:

- Кніжкі ўзяць можна?

Плач аціх, бібліятэкарка ўсхліпнула раз астатні, дрогкім голасам запыталася:

- Вы запісаныя?

- Не-а, - адказаў Іван і, прыслухаўшыся да рокату мапэда знадворку, падняў з-пад ног кардонную таблічку.

Дахаты Іван вяртаўся, трымаючы па пахаю зачытанага «Рабінзона Круза» і навюткага «Паўку-камуніста», якога яму ўперлі ў нагрузку. Паваліўшыся на ложак, Іван прагледзеў малюнкі, пазяхнуў, гартаючы «Паўку-камуніста», хацеў быў кульнуцца на бок, але, прачытаўшы старонку «Рабінзона», так захапіўся, што маці давялося ўставаць сярод ночы, каб выключыць у хаце сьвятло.

Назаўтра была нядзеля. Іван цэлы дзень правёў з кнігаю, а перагарнуўшы апошнюю старонку, доўга ляжаў нерухома і думаў. «Як было б добра, - думаў Іван, - зьбегчы на такі самы востраў, паляваць там на дзікіх зьвяроў, лавіць рыбу нератам і ня бачыць гэтай абрыдлай русічкі Марковіч».

У панядзелак, адразу пасьля школы, Іван выправіўся мяняць кніжкі. Гэтым разам ля бібліятэкі, апрача мапэду, стаяла калгасная малакавозка, а ў самой бібліятэцы ці то біліся, ці то танцавалі, бо шыбы ў будынку дробна дзынкалі, а дашчатыя сьцены прыкметна здрыганаліся. Іван патупаў ля парога, разважаючы – ці адчыняць яму дзьверы, ці пачакаць, і пакуль ён так разважаў, дзьверы расчыніліся самі і зь іх выкуліўся кінамэханік Лябёдка. Памацаўшы лабешнік, Лябёдка мацюкнуўся, падбег да мапэду, разагнаў яго па ўтравелай сьцяжыне і неўзабаве зьнік за павароткай.

У бібліятэцы панаваў вэрхал. Крэслы валяліся дагары нагамі, адзін з стэлажоў стаяў, прыхінуты да сьцяны, а бібліятэкарка Люся з малакавозьнікам Раднёнкам поўзалі па падлозе, падбіраючы кнігі.