Вінцэсь Мудроў - Ператвораныя ў попел

“Бацька мой ні расейцаў, ні палякаў не любіў, — Багдан дрыготкімі рукамі прыпальвае загаслую цыгарэту, — узімку сорак сёмага, казаў, прыехалі гэбісты на “студэбэкерах”. Выйшаў нейкі ў шынялі й загадаў: “Дзьве гадзіны на зборы. Высяляецеся ва ўсходнія раёны краіны”. Хата бацькава на ўскрайку стаяла, каляіну сьнегам занесла, дык прымусілі ўсю сям’ю дарогу чысьціць — каб машына магла пад’ехаць. Чысьцяць, лапатамі махаюць, а нейкі кіргіз бацьку пад зад высьпятка дае, каб хутчэй завіхаўся”, — налаўчыўшыся, Багдан перахоплівае ў мяне бразгатлівую бляшанку і з такой сілай б’е па ёй нагою, што тая адрываецца ад асфальту і ляціць у прыдарожныя кусты. “Памёр ён. Пяць гадоў таму. За дзень да сьмерці з дому мяне выгнаў. Дзяўчына ў нас на кватэры жыла, з Кастрамы. На дваццаць гадоў ад мяне маладзейшая. Лекавацца прыехала, ну мы і... — Багдан малюе ў паветры штосьці вялікае й шарападобнае, — карацей, падалі заяву ў ЗАГС. Бацька пачуў — і ў лямант: не ажаню з маскалькай!” — суразмоўнік расьцірае на асфальце недапалак, чухае пераносьсе і — зусім нечакана — працягвае руку на знак разьвітаньня. Мы моўчкі разьвітваемся, я доўга — аж пакуль ён не хаваецца за паваротам — гляджу Багдану ўсьлед, і ў думкі — як заўсёды хвілінай одуму — уплішчваецца Эклезыяст: “Ёсьць час любіць і час ненавідзець...”

На алеі, што працінае маляўнічы трускавецкі парк, шматлюдна: курортнікі пад гучныя енкі жабракоў — галоўнай адметнасьці курортнага места — ідуць у бювэт піць “нафтусю”.

“Ты слышала, в соседнем санатории мужчина умер от “Виагры”, — далятае да маіх вушэй: дзьве змучаныя юрам кабеты праходзяць міма, абдорваючы навакольле галавакружным пахам парфумы.

“Боже мой, как здесь плохо кормят!” — сьпявае сяміпудовая цётухна, ідучы мне насустрач, і ейны спадарожнік — хударлявы інтэлігент у белых штанах — буркнуўшы: “Да уж...” — няўлоўным рухам перакідвае прывялы чэляс зь левай калашыны ў правую.

“Люды добрыйі! Дайте пару копійок! Дытына голодна!”— лямантуе кабеціна, што сядзіць на ўзбочыне і гушкае ў рызьзё спавітую “дытыну”. Насупраць, на другім баку шырокага ходніка, цягне пэргамэнную руку стары дзед, а крыху далей, выставіўшы ўпоперак дарогі нязграбную кавялу, просіць міласьціны бязногі інвалід.

“У вас жа багатая краіна, у вас трыццаць адсоткаў сусьветнага чарназёму, а вы тут сядзіце ды жабруеце. Чаму ж так?” — напаўжартам пытаюся я, кідаючы небаракам жоўтую драбязу, і аднаногі інвалід, узьняўшы на мяне тужлівыя вочы, адказвае каротка й дарэшты выяўна: “Таму, што зьвяліся героі”.

Апошнім вечарам свайго трускавецкага адпачынку вырашыў паглядзець тэлевізійныя навіны і нечакана пабачыў на экране потна-шапялявага вядучага папулярнай праграмы “Времена”. За ягонай сьпінай, не раўнуючы парапаветраныя манэкены ў другаразрадным швейным атэлье, маячылі беларускія апазыцыянэры. Ім доўга не давалі слова, а калі нарэшце далі, тыя сталі навыперадкі жаліцца ў аб’ектыў тэлекамэры на пакутніцкі лёс беларуска-расейскай інтэграцыі. Былы абкамаўскі начальнік запалым ад хваляваньня голасам абвясьціў, што сёньня, на жаль, толькі сорак адсоткаў беларусаў падтрымліваюць інтэграцыю. Кроў прыліла да твару, і здалося на імгненьне, што рука намёртва, да сінечы ў пазногцях, сьціснула не падлакотнік санаторнага фатэлю, а рыфлёнае дзяржальна “сьміт-вэсану”.

2001 г.

Папулярны кінагерой Казадоеў быў, як вядома, зацятым празаходнікам і таму называў мясцовую гасьцініцу “Атлянтыка” на заходні манер — гатэлем “Аtlantic”. У навачаснай Маскве ўсё навокал працята тлятворным казадоеўскім духам, вэстфільская тля апанавала гарадзкую тапаніміку, і вось ужо гасьцініца зь мілагучным і палітычна вытрыманым назовам “Кастрычніцкая” пераназваная ў “Рresident-Hotel”. Перад гэтым гатэлем я й спыніўся золкім лістападаўскім адвячоркам, сьціскаючы ў потнай руцэ запрашэньне на дыпляматычнае прыймо.

Патрапіць у гатэль было справай нялёгкай. Давялося доўга ісьці ўздоўж жалезнага паркану, якім быў абгароджаны «Р-H», а потым стаяць у чарзе ля КПП, дзе трое маладых міліцыянтаў спраўджвалі дакумэнты ў тых, хто пнуўся патрапіць у гатэльнае нутро. Акурат перада мною стаялі кабеты ўжо даўно не бальзакаўскага веку й мужчына Бальзакавага выгляду, у якім я пазнаў былога брэжнеўскага сьпічрайтэра Аляксандра Яўгенавіча Бовіна. Як потым высьветлілася, і кабеты, і былы сьпічрайтэр, і аўтар гэтых нататак ішлі на адну і тую ж імпрэзу.