Вінцэсь Мудроў - Ператвораныя ў попел

Здесь есть возможность читать онлайн «Вінцэсь Мудроў - Ператвораныя ў попел» весь текст электронной книги совершенно бесплатно (целиком полную версию без сокращений). В некоторых случаях можно слушать аудио, скачать через торрент в формате fb2 и присутствует краткое содержание. Город: Менск, Год выпуска: 2004, Издательство: Логвінаў, Жанр: Современная проза, на белорусском языке. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале библиотеки ЛибКат.

Ператвораныя ў попел: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Ператвораныя ў попел»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

Кожны раз увесну, калі прылятаюць птушкі і высокае неба скаланаецца ад птушынага граю, калі ў гарадзкіх парках і на гародах паляць леташнюю лістоту і жоўтыя лапы дыму цягнуцца, нібыта кітайскія цмокі, да дрыготка-зьвінючага сонца, памяць мая абуджаецца і я вяртаюся ў тую далёкую, немаведама якога году вясну, бачу шпака, што сьпявае на разгалістай яблыні, і маці, якая стаіць на ганку, зь вінаватай усьмешкай паглядаючы на пяюна. “Шпак”, — прамаўляе маці й вочы ейныя захоплена бліскаюць. Я таксама гляджу на птушку. У гэты момант за сьпінай маёй чыркае запалка і бацька, прыпаліўшы папяросу, вясёлым голасам гукае: “Ну, здорово живёшь... Какой же это шпак? Это скворец!” Мы з бацькам сьмяемся зь нехлямяжага матчынага слова, і маці, усё з той жа вінаватай усьмешкай, ледзь чутна прамаўляе: “Скворец”. З таго красавіцкага ранку мінула безьліч гадоў. І сёньня, згадваючы вясёлы бацькаў сьмех і матчыну ўсьмешку, я разумею, што яны нездарма захаваліся ў цёмных спратах памяці, бо былі своеасаблівым кодам маёй сутнасьці, жывымі генамі беларускай і расейскай мэнтальнасьці. Дзьве душы — беларуская ды расейская — жывуць ува мне з тае пары. Ім цесна пад адной скурай, яны штодня крояць на часткі маё ego і, відаць, я змагу ўсьвядоміць сябе беларусам толькі на божай пасьцелі, калі адна душа вылузьнецца са скуры, а другая — беларуская — забавіцца на хвіліну. І калі знадворку будуць сьпяваць шпакі, і жоўтыя лапы дыму будуць цягнуцца да сонца, а на белых вуснах маіх застыне вінаватая ўсьмешка, ведайце: я памёр беларусам.

Ператвораныя ў попел — читать онлайн бесплатно полную книгу (весь текст) целиком

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Ператвораныя ў попел», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

“Багдан”, — мармыча аднагодак, мы таропка рукаемся й спрабуем пратачыцца бліжэй да помніка. За намі, засоплена дыхаючы, лезе дзядок у вышыванай кашулі.

Рэзка й натужна гучыць акардэон. Вэтэраны пачынаюць сьпяваць, я цягнуся на дыбках, спрабуючы разабраць словы, і тут жа тыцкаюся пятамі ў мяккі цьвінтарны асфальт: дзядок у вышыванай кашулі сьпявае мне на самае вуха:

Зродились ми великої години
З пожеж війни і з полум’я вогнів,
Плекав нас біль по втраті України,
Кормив нас гніт і гнів на ворогів...

“А што за стральцы?..” — пытаюся ў Багдана, калі гімн быў прасьпяваны і на званіцы дробна забомкалі званы. Дзядок з Багданам глядзяць на мяне зь лёгкім дакорам, а потым, перабіваючы адзін другога, апавядаюць пра створаны ў 1914 годзе Легіён сечавых стральцоў ды пра яго камандзіра — палкоўніка Канавальца.

“Сапраўдны быў чалавек і сапраўдны ўкраінец... Вось каго б у прэзыдэнты”, — уздыхае дзядок, а Багдан, таксама ўздыхнуўшы, дадае: “Забілі бальшавікі... перадалі пасылку, а ў ёй бомба была. І дзе забілі — у самым цэнтры Ратэрдаму”.

Я слухаю суразмоўнікаў, і ў вачах маіх цьмяным срэбрам бліскае Ньювэ-Маас, па-над вадою плыве жоўты параходны дым, дым падымаецца ўгару, сягае сьпічакоў ратэрдамскіх кірхаў і потым, ужо нябачны, апускаецца на галоўную гарадзкую вуліцу Колсінгел, навылёт працінаючы яе саладжавым вугальным пахам. Палкоўнік Канавалец, кіраўнік Арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў, нетаропкім крокам ідзе па галоўнай вуліцы ў кірунку кавярні “Атлянта”, дзе мусіць сустрэцца з сувязным. Усё гэта адбываецца 23 траўня 1938 году. Праз колькі хвілінаў ля ўваходу ў кавярню палкоўніку перададуць невялічкі пакунак, ён пройдзе сотню мэтраў, паспрабуе той пакунак разгарнуць і загіне ад выбуху...

“Усіх годных людзей са сьвету зжылі... адны гнуткашыйнікі засталіся”, — абураецца дзядок, нэрвовымі пальцамі перабіраючы каўнер вышыванкі. Я азіраюся. Вэтэраны, сшыхтаваўшыся па трое, рушаць па цьвінтары да царкоўных брамаў, а папераду ідзе, хвацка расьцягваючы мяхі, рудавалосы акардэаніст. Над цьвінтаром, пакрываючы бомканьне званоў і людзкую гаману, гучыць маршавы варыянт знакамітай “Чарамшыны”.

“Куды зараз? Да Біласа?” — гукае Багдан некаму з натоўпу й махае мне рукой. “Тут... непадалёку... помнік двум нашым землякам... у трыццаць другім годзе на пошту напалі...”

Мы ідзем у канцы калёны і суразмоўнік апавядае мне сумную гісторыю жыцьця і сьмерці Васіля Біласа ды Зьмітра Данілішына.

Гэтыя два АУНаўцы разам з дзясяткам іншых баевікоў у лістападзе 1932 году напалі на пошту ў мястэчку Гарадок. Мэта акцыі была зразумелая: экспрапрыяцыя грошай на карысьць Арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў. Хлопцы зайшлі на пошту, завалодалі касай, але неўзабаве натыкнуліся на польскіх паліцыянтаў. Усчалася страляніна, у выніку якой два АУНаўцы былі забітыя. Васіль Білас ды Зьмітро Данілішын здолелі вырвацца. Яны перадалі касу ў патрэбныя рукі, але на зваротным шляху трапілі ў засаду. Хлопцы застрэлілі аднаго паліцыянта, аднак былі схопленыя. Празь месяц іх прысудзілі да сьмяротнай кары і павесілі ў двары львоўскай вязьніцы.

Калёна збочвае з вуліцы ў нейкі завулак і спыняецца. Наперадзе матлянуўся і зьнік жоўта-блакітны сьцяг, пранізьліва зафаніў мікрафон, і хтосьці, рыхтуючыся да прамовы, гучна керхануў.

«...Падзеі, зьвязаныя з нападам на пошту ў Гарадку, сталі трагічна-гераічным момантам у гісторыі АУН», — залунаў у сутарэньнях навакольных камяніцаў старэчы голас, і я ў чарговы раз наструніў слых. «…Арганізацыі патрэбныя былі грошы і хлопцы павінны былі іх здабыць шляхам чарговага «эксу». Кіраваў імі баявы рэфэрэнт, непахісны сын украінскага народу Раман Шухевіч…»

“Ці ня той гэта Шухевіч, што камандаваў УПА?” — пытаюся. Багдан ківае галавою: “Той самы. Шэсьць гадоў ваяваў з бальшавікамі. У 50-м годзе “стрыбкі” забілі, каля вёскі Білагоршча. Прадала адна баба”.

Жанкі, што стаяць побач, незадаволена шыкаюць, і мы адыходзім у бок.

«Круты быў хлопец, — прамаўляе аднагодак, шчоўкнуўшы запальнічкай. — У дзевятнаццаць гадоў забіў польскага школьнага куратара. Паляк штосьці там вякнуў на ўкраінскую мову, а Раман, ня доўга думаючы, разрадзіў свой “сьміт-вэсан”. Дэфэнзыва потым сямнаццаць чалавек арыштавала, але “Шуха” так і ня злапала”.

Багдан працягвае мне пачак “L&M”, і я адмоўна трасу падбародзьдзем.

“А я вось палю”, — разам з дымам выдыхае суразмоўнік, хвіліну мы маўчым, спрабуючы разабраць няўцямныя, скажоныя гулкім рэхам, словы прамовы, а потым павольнай хадою ідзем у бок майго санаторыя. Багдан апавядае пра АУНаўскія “атэнтаты” — забойства польскага міністра Пярацкага, савецкага дыплямата Маілава, пасла польскага сэйму Галоўкі, камісара львоўскай паліцыі Чахоўскага — украінца па нацыянальнасьці, які падбіўся на службу да палякаў. “Правакатараў і здраднікаў адразу забівалі”, — з годнасьцю ў голасе кажа Багдан. З майго языка ўжо гатовыя сарвацца словы пра тое, што ў кожнага з гэтых здраднікаў былі дзеці, жонка і маці, але маўчу, адно ганю-піхаю мыском чаравіка бразгатлівую бляшанку.

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Похожие книги на «Ператвораныя ў попел»

Представляем Вашему вниманию похожие книги на «Ператвораныя ў попел» списком для выбора. Мы отобрали схожую по названию и смыслу литературу в надежде предоставить читателям больше вариантов отыскать новые, интересные, ещё непрочитанные произведения.


libcat.ru: книга без обложки
Вінцэсь Мудроў
libcat.ru: книга без обложки
Вінцэсь Мудроў
libcat.ru: книга без обложки
Вінцэсь Мудроў
Вінцэсь Мудроў - Багун
Вінцэсь Мудроў
Вінцэсь Мудроў - Зiмовыя сны
Вінцэсь Мудроў
Вінцэсь Мудроў - Жанчыны ля басейну
Вінцэсь Мудроў
libcat.ru: книга без обложки
Вінцэсь Мудроў
libcat.ru: книга без обложки
Ала Сямёнава
Вінцэсь Мудроў - Помнік літары «Ў»
Вінцэсь Мудроў
Вінцэсь Мудроў - Забойца анёла (зборнік)
Вінцэсь Мудроў
Отзывы о книге «Ператвораныя ў попел»

Обсуждение, отзывы о книге «Ператвораныя ў попел» и просто собственные мнения читателей. Оставьте ваши комментарии, напишите, что Вы думаете о произведении, его смысле или главных героях. Укажите что конкретно понравилось, а что нет, и почему Вы так считаете.

x