Барыс Пятровіч - Сон між пачвар

Версія «Э»

Усе чакалі дажджу. Узіраліся ў бяздоннае, бясхмарнае неба — зрэдку гіралятаў па ім, доўга не знікаючы, самалёт. След ягоны расплываўся на паўнеба і няспешна раставаў. Што самалёты? Птушкі і тыя ў гэтую спякоту не вылазілі са сваіх кублаў і схованак. I стаяла наўкола, асабліва ў лесе, маўклівая ціша.

Усе чакалі дажджу. Пясок на вуліцах вёскі зрабіўся пад коламі машын мяккім і расеынаетым. Вераб'і купаліся ў ім, як у вадзе. Толькі лёгкі пыл стаяў над іхняю чародкаю, нібы пара ў лазні... А стомлены спякотаю кот абыякава назіраў з цяньку за купаннем вераб'ёў, быццам быў ён сыты.

Усе чакалі дажджу. Каб хоць дзень за лета па-сядзець дома, не выходзіць на калгасную пан-шчыну.

Усе чакалі дажджу.

I ён прыйшоў. Сціпла. Ноччу. Як злодзей... Змачыў зямлю.

А раніцай сонца зноў заняло неба. I дзіўна: усе радаваліся, што дождж прайшоў. Хоць ніхто яго не бачыў, не чуў, хоць праз гадзіну сонца не пакінула ад яго аніякіх слядоў. Але птушкі радасна чырыкалі з самае раніцы, весела перагукваліся людзі...

Дождж падмануў усіх, але як мала трэба для шчасця.

Версія «Ю»

На шостым паверсе гучыць музыка. Не, на сёмым — там сёння павінна быць дыскатэка. А мажліва, і на восьмым, на якім толькі й дазволіў камендант таньчыць. Ці ўсё ж на дзевятым, дзе акрамя хлопцаў-фізікаў жывуць дзяўчаты-філалагіні? Вышэй дзесятага паверха ліфт не падымаецца — далей пешкам. Адзінаццаты маўчыць, як вады ў рот набраўшы. Дванаццаты спіць — у калідоры цёмна, як... Вось і трынаццаты. Апошні, вышэй — неба. Музыка гучыць недзе пад нагамі... На першым паверсе — цішыня. На другім, трэцім, чацвёртым, пятым — таксама. На шостым — гучыць музыка...

Версія «Я»

Усе дарогі некуды вядуць.

Спрадвечная ісціна. I можна было б на ёй не спыняцца, а крочыць далей. Мінаючы скрыжаванні, ростані. Ісці адному табе ведамым шляхам. Правільным? Ісцінным? Хто возьмецца адказаць? Хіба што вось той, адзіны, забыты ўсімі прыдарожны тэлеграфны слуп, паўз які праходзілі, праязджалі тысячы, мільёны такіх, як ты. Кожнага, хто праходзіць міма, ён можа ахарактарызаваць. А хочаш, можа і расказаць усё-ўсё пра цябе... Яны, слупы, народ уважлівы, кемлівы. Яму дастаткова зірнуць на тваю постаць, апратку, а калі ўдасца — твар, каб ведаць тваё мінулае і будучыню. Толькі вось ці раскажа ён? Хутчэй за ўсё прамаўчыць, думаючы пра сваё, пра сваю нялёгкую долю...

Адзінае, чаму ён ніколі не зайздросціць — гэта таму, што ён, у адрозненне ад нас, не можа рухацца. Стаяць. на месцы — ці не найвялікшая радасць, найбольшае шчасце ў гэтым жыцці. Ен не расце, але й не старэе так хутка. Гледзячы на яго, цяжка нават сказаць: колькі гадоў яму зараз. Прасмаленая скура ягоная — трывалая і моцная, бетонныя ногі — вечныя. I не страш-ныя яму ніякія хваробы, ніякія жучкі і звяркі. Ці ж гэта не шчасце?

Разбурае яго толькі час. Няўмольны. Непазбежна. Вось і застаўся ён ля гэтае дарогі адзін. Усе ягоныя калегі даўно паваліліся на зямлю і зрабіліся ёю, а ён стаіць. Назло вятрам і лёсу. Без шматкоў правадоў — стаіць. I праз гады ён захаваў сваю годнасць. Ен — слуп, і гэта кожны екажа, хто йдзе паўз яго.

Ці былі ў яго мары? Ці ёсць яны зараз? А хіба так істотна тое, што прыходзіць і адыходзіць і толькі блытае розум. Тое, чаго заўсёды бывае шмат, а плён дае нулявы...

I потым, не збываючыся, прыносіць толькі расчараванні.

Была ў яго сяброўка. Стаяла яна на другім баку шашы. Была яна высокаю і магутнаю апораю высакавольтнае лініі. Але гэта не перашкаджала ім кахаць адно аднога і думаць пра дзяцей. I вось, нарэшце, прыйшлі аднойчы етомленыя людзі, прынеслі невысокі слупок і закапалі яго пры дарозе. Радаваліся яны, гле-дзячы на свайго сынка. А гадаваўся ён разумным і дапытлівым і хутка — праз колькі дзён — стаў дарожным знакам. Ганарыліся ім бацькі, але... Аднойчы нейкі п'яны кіроўца звільнуў з дарогі і ўрэзаўся ў слупок... Не стала сынка. I паблякла жыццё... З часам захірэла дарога: недзе побач праклалі больш прамую і блізкую. Знеслі людзі апоры, паваліліся ад старасці і жыццёвых навальніц калегі слупа, а ён стаіць... Паглядае на тых, хто праходзіць, праязджае паўз яго мудрымі старэчымі вачыма. Ен, пэўна, ведае, што ўсе дарогі некуды вядуць. Некуды... А хацелася б, каб да шчасця.

Версіі, якім не хапіла літараў.

Версія 1

Чорны крумкач апусціўся на галіну перад вакном. Я сядзеў і маляваў. Чорны крумкач спытаў у мяне:

- Навошта ты гэта робіш?

Я якраз пацягнуўся, расправіў плечы — да хрусту ў касцях. Птушка чакала, і я адказаў ёй: