Ігар Бабкоў - Хвілінка

Асцярожнасць стала часткай яго натуры, асабліва пасля таго, як іх заўважылі. Пачалі выклікаць на камсамольскія сходы, у парткамы, а некаторых нават у першы аддзел.

Яго таксама правялі па ланцужку, але ў першым аддзеле маладзенькі лейтэнанцік у цывільным не ламаў камедыю, а адразу сказаў, што тут пахне нацыяналізмам, і калі б такое было ва Ўкраіне, з ім бы не цацкаліся, а паставілі б да сценкі, як бандэраўца. Падзякуй, што з табой увогуле размаўляюць, хлопча.

Багдан пакрывіўся, але праз хвіліну рашуча нацягнуў маску і сказаў, што ўсё зусім не так, як здаецца. Тое, за што ўчора хвалілі на сходах і насценгазетах — сёння за гэта хочуць ламаць ногі, тут ён нахіліўся да лейтэнанціка як да свайго, толькі з-за таго, што хтосьці прачнуўся не ў гуморы, і вырашыў, што пахне не так, як звычайна.

Яны ўсяго толькі адраджаюць народныя традыцыі. Фальклор, спевы, танцы. Інфармацыя пайшла ўжо на самы верх, засталося пачакаць зусім крыху. Разбяруцца без нас, і па справядлівасці. Галоўнае не бегчы наперадзе ўсіх у такіх справах.

Ён глядзеў на лейтэнанта як чалавек, які ўсё разумее, і лейтэнант засумняваўся. Гістфак быў нашпігаваны чыімісьці дзеткамі, якія многа ведалі і, галоўнае, увесь час давалі інфармацыю на самы верх. І тады бясконцыя званкі начальства, праверкі, рэвізіі ды іншая трасца.

Тут было месца з сюрпрызамі, яшчэ памяталася гісторыя першага года. На якой ён ледзь не зламаўся.

Паступіў сігнал на студэнта — на семінарах прапагандуе буржуазных аўтараў, чытае і перадае самвыдат. Сігнал быў ад старасты, якога яны распрацоўвалі ўжо каля года. Раз на месяц стараста прыносіў доўгія справаздачы, дзе падрабязна апісваў, хто што сказаў і з кім сустракаўся.

Буржуазныя аўтары хутчэй за ўсё былі ўзятыя з часопіса “Замежная літаратура”, а самвыдат — перадрукаваныя на машынцы песні Высоцкага ці Акуджавы. Цягнула максімум на вымову на камсамольскім сходзе.

Яму была патрэбная рэальная справа, а не гэтая дзіцячая фронда. Справа, што была б сапраўдным пачаткам ягонай кар’еры. Выкрыццё антысавецкай групы, як мінімум. Але ўсё рэальнае было ў далёкіх сталіцах. Зрэшты, можна было дапамагчы. Паспрыяць, падштурхнуць. Надаць форму.

За тыдзень антысавецкая група была гатовая.

Са студэнтамі праблемы не было, стараста назваў пяць прозвішчаў. А вось кандыдатуры выкладчыкаў трэба было ўзгадняць. На кіраўніка групы ён намеціў аднаго дацэнта, які толькі вярнуўся з Нью-Ёрку і, акрамя спецкурса па Вітгенштайну і дарагіх несавецкіх касцюмаў, частаваў некаторых студэнтаў у курылцы замежнымі цыгарэтамі.

Але калі ён прыйшоў з гэтай ідэяй да начальства, тое не надта ўзрадавалася. І праз некалькі дзён лейтэнант зразумеў, чаму. Справы дацэнта ў сваім архіве ён не знайшоў, а на запыт па інстанцыях яму адмовілі без тлумачэння прычынаў. Гэта магло значыць толькі адно: дацэнт быў старэйшы за яго па званні, і ў Нью-Ёрку займаўся не толькі Вітгенштайнам.

***

Багдан выскачыў тады з гэтай сітуацыі амаль без наступстваў.

Калі не лічыць заваленай сесіі, з двума траякамі, бо ў галаве нічога не затрымлівалася.

Але цяпер было лета, і ўсё неяк пацяплела, расплылося, выглядала менш сур’ёзным. І яму захацелася яшчэ раз прайсціся па месцах злачынства і ўрэшце зрабіць тое, у чым іх так хацелі абвінаваціць.

Ён не сумняваўся, што яны маюць непахіснае алібі. Якраз таму, што менавіта на іх першых і мусіла ўпасці падазрэнне. Толькі самагубцы маглі адважыцца на такое — і ён у думках глядзеў на лейтэнанта і абсалютна шчырым голасам дадаваў — але мы ж не самагубцы, мы ўсяго толькі адраджаем народныя традыцыі.

Ён разлічыў дакладна. Вычакаўшы хвілінку пасля кубінцаў, адчыніў дзверы. Аднарукі Джо яшчэ не вярнуўся, дзесяць крокаў наперад, налева, наперад і зноў налева. Вось і ўсё. Падняўся на трэці паверх, прайшоўся па калідорах.

Прыслухаўся.

Улётак было пятнаццаць. На белых аркушах чырвоным фламайстрам пад трафарэт быў выведзены сказ:

КРАІНА Ў КРАТАХ!

Пакінуў дзве на кухні, тры рассаваў па партах у пакоі для падрыхтоўкі. Потым падумаў, што можна засоўваць пад дзверы і гэта самае эфектыўнае. Праз колькі дзён народ пачне вяртацца, і тады гэты сюрпрыз выбухне.

Як бомба Мазанік, падумаў ён і ўсміхнуўся.

Ён спыніўся напрыканцы калідора, у невялікім закуточку каля вакна, выцягнуў цыгарэту, запаліў.

Справа была зробленая і зробленая паспяхова. Цяпер можна было адступаць. Дачакацца вясёлай кампаніі і выйсці разам з імі, каб не свяціцца.