Ігар Бабкоў - Хвілінка

Псуецца ўсё і ўсе, і ўтрымацца толькі дзякуючы правільным працэдурам немагчыма. Урэшце нормы і працэдуры ператвараюцца ў шырму, за якой пачынаюцца арганічныя працэсы.

Менавіта так загінуў сацыялізм: ён сапсаваўся пад сонцам гісторыі. А зусім не таму, што хтосьці выйграў змаганне.

Сёння мы жывем у эпоху, калі амаль усё падгніла, напісаў прафесар. І ўжо ў глабальным маштабе. Усе формы жыцця, усе абяцанні мадэрнасці, якія калісьці выглядалі такімі новымі — і былі такімі прывабнымі.

Ідэі застаюцца, і яны ўсё яшчэ значаць штосьці, — прынамсі, для некаторых. Але сёння яны ўжо нічога не вызначаюць, і нават нічога не тлумачаць. Яны як масточкі, па якіх мы ходзім па-над багнай рэальнага.

У якой паціху патанае карабель заходняй цывілізацыі. Усё глыбей і глыбей.

Два сімптомы паказваюць, як глыбока мы ўсе загрузлі.

Першае: у публічнай прасторы людзі пачынаюць сябе паводзіць, як быццам яны не на агоры, а на кірмашы.

Палітычныя войны ідуць цяпер не за праўду і справядлівасць, не за вартасці. І, ясна, не за Радзіму. Хаця, канечне, можа быць і праўда, і радзіма. Але толькі як каштоўны тавар, добра ўпакаваны і дакладна ацэнены, а таксама пажадана, каб ад вядомага якаснага прадуцэнта.

Галоўны рухавік еўрапейскай гісторыі цяпер не самаадмаўленне Духа, як лічыў Гегель, і не вайна класаў, як думаў Маркс.

А істэрыка масавага спажыўца, які падазрае, што ў ягоным гіпермаркеце свету штосьці адсутнічае, а ён мае на гэта права.

І другое. Пра сэнс чалавечага жыцця і ўладкаванне космасу гэтаму самаму масаваму спажыўцу паведамляе ўжо не царква, не навука і нават не абкам партыі.

А ток-шоу, у перапынку між спевамі і скокамі.

У выніку, пакуль мы так важна апекаваліся працэдурамі і ідэямі, на заднім двары эпохі ціха памёрлі тыя, каму гэтыя працэдуры і ідэі прызначаліся.

Грамадзяне.

Тое ж, што засталося, — закормленая і адурманеная маса, якая ўсе свае думкі і ўсе эмоцыі бярэ з вечаровай тэлепраграмы. Альбо з ранішняга коміксу, у які даўно пераўтварылася наша свабодная прэса.

Таму, калі прыйдзе час ісці на агору, абмяркоўваць сапраўды важныя рэчы, яны прыйдуць туды з поп

корнам. І спытаюць, колькі каштуе квіток і хто на разагрэве.

У гэтай сітуацыі патрэбнае не направа Рэчы Паспалітай, як калісьці прапаноўваў Маджэўскі, а штосьці значна больш радыкальнае.

Што менавіта, прафесар абяцаў напісаць у наступнай кнізе.

***

Амаль месяц ён хадзіў на сустрэчы, абмяркоўваў разам з усімі ідэі і дыскурсы. І нават піў піва ва ўніверсітэцкім барчыку пасля семінара. Пакуль прафесар не сказаў, што вырашана правесці калоквіум па Беларусі і што спавешчанне будзе рабіць іх лепшы эксперт.

Багдан насцеражыўся. Ён быў на дзясятках такіх сустрэчаў, з экспертамі і навукоўцамі. І нават сам іх арганізоўваў. Напачатку рабіў гэта з энтузіязмам, потым усё надакучыла.

Адны і тыя ж тэмы, развагі, адна і тая ж рыторыка. М. аднойчы паўжартам прапанаваў арганізаваць семінар з адказам на “галоўнае пытанне”: чаму мы зноў прайгралі, хаця ва ўсіх заяўках на рэсурсы планавалі толькі поспех.

Але тут мусіла быць штосьці іншае.

Нечакана для яго выйшла Агнешка. У яе левай руцэ быў пульт, у правай — аркушы паперы з дакладам.

Зайграла “пагоня”, якая няўлоўна нагадвала “варшавянку”, “інтэрнацыянал” і ўсе рэвалюцыйныя песні адразу.

Багдан міжволі ўсміхнуўся.

Уключыўся праектар, і на экране з’явіўся чысты бел-чырвона-белы аркуш. На ім паступова, адна за адной, пачалі праступаць літары.

Не аддамо нашую хатку банкірам і брокерам з Уолстрыт, каб не ўмёрлі!

Мацей Бурачок.

Семінар радасна загуў. Будзе весела, падумаў Багдан.

Выступ Агнешкі быў кароткім.

Мы, палякі, пачала яна, звыкла разглядаем беларускі праект як калгасную дыктатуру. Правінцыйную і крыху смешную. Якая глядзіць на нас з мінулага.

І ставімся да яе з пачуццямі няёмкасці і шкадавання. Як да няшчаснага сваяка з Усходу, якому не пашэнціла. Спрабуем дапамагчы, але ж і крыху саромеемся. І злуемся.

Праблема ў тым, што сёння Беларусь глядзіць на нас з іншага месца.

Усё сапраўды пачыналася калісьці як бунт беларускай вёскі. Якая ўпершыню ўзбілася на ўладу. Уздыхнула з палёгкай — без паноў і падпанкаў. Без першых сакратароў і замаў па ідэалогіі. Без вызваляльнікаў, адным словам.

Далей жа гэтае калгаснае шчасце не проста выжыла і ўмацавалася. Але і перарадзілася.

Праектар крыху зашумеў, і на экран выпаўзлі наступныя словы:

У свеце, дзе ўсё перакуленае дагары нагамі, праўда —