Ігар Бабкоў - Хвілінка

Акцыі пераўтвараліся ў дурныя і бессэнсоўныя шоў, на якіх галоўнае было патрапіць у аб’ектыў журналістаў і сесці на суткі. Гэтымі суткамі ганарыліся, як нейкай важнай перамогай.

Зрэшты, моладзь кідалася на амбразуры, радасна і самаахвярна, і сядала зноў і зноў. Некаторых бралі па крымінальных артыкулах і саджалі сур’ёзна, на гады. Напачатку была эйфарыя, стваралася ўражанне, што паўстае пакаленне герояў. Але час ішоў, яны ўсё сядзелі, і нічога ад гэтага не змянялася. І нараджаўся сумнеў.

Гэта тое самае, што падчас акупацыі выводзіць людзей на плошчу з плакатамі іх бін партызанен, сказаў аднойчы Багдан на Радзе, ды яшчэ папракаць іншых, што слабо быць разам. У нашыя часы мы ганарыліся зусім іншым, — здольнасцю адбіцца, не сесці падчас акцыі. Здольнасцю пераконваць нават ворагаў, збіраць і натхняць.

Агітацыя і прапаганда дэградавала. І зводзілася да распальвання зайздрасці шэрай невыразнай масы, якой паведамлялася, што ў суседзяў значна лепш, і яны цяпер мусяць выйсці на вуліцу і патрабаваць тое, на што таксама маюць права.

Зрэшты, і агітацыяй назваць гэта было складана. Былі тры ці чатыры хлопчыкі, якія сядзелі за маніторамі і цюкалі каментары на форумах, пад артыкуламі, на сваіх і чужых сайтах. Задача была простая — нагадзіць пад чужымі і захвальваць сваё, імітуючы голас народа.

Раз на месяц яны давалі справаздачу: расказвалі пра рэйтынгі, пра арыгінальных наведвальнікаў і пра тое, якія яны эфектыўныя.

Ці бачыў хто-колечы ў твар гэтых арыгінальных наведвальнікаў, запытаўся аднойчы Багдан у аднаго з іх. Ці ведаюць яны, што тыя думалі, гледзячы на такую прапаганду?

***

Частка старой гвардыі, праўда, яшчэ і цяпер трымалася насуперак усяму. Асабліва ў мястэчках і вёсках, дзе ўсё навідавоку. Дзе не так проста схавацца, стаць іншым.

Але яму не было чаго ім больш сказаць. Ён перастаў разумець, што адбываецца — і з краінай, і з ім самім.

Ён канчаткова заблытаўся.

Быў толькі адзін чалавек, з якім ён мог бы пра ўсё гэта паразмаўляць. Але той жыў у Варшаве.

Прафесар Вайцэхоўскі.

Ён патрапіў да яго на семінар амаль выпадкова.

Быў выезд у Варшаву, на чарговую палітшколку. Дзе іх абяцалі навучыць, як правільна спакушаць электарат ды розным іншым сакрэтным тэхнікам непазбежнай перамогі.

Наперадзе былі выбары, і гэта звыкла трывожыла.

Яшчэ трывожыла тое, што на агульнага кандыдата прапанавалі Г., савецкага прафсаюзнага боса, які нечакана вырашыў перайсці на другі бок.

Тады ў кулуарах казалі, што Г. проста купілі, што, па чутках, амерыканцы даюць грошы менавіта пад яго. І, нават калі перамагчы зноў не атрымаецца, сама гульня — з такімі рэсурсамі — можа быць вясёлай.

І ўсё ж Багдан не пагадзіўся з рашэннем і настаяў, каб яго меркаванне на Радзе было запісана асобна.

У выніку яго ціхенька адхілілі ад падрыхтоўкі і саслалі на два месяцы ў Варшаву, вучыць партактыў.

Іх размясцілі ў Кляновым, але заняткі мусілі быць гэтым разам ва ўніверсітэце.

Чакалі модных брытанскіх паліттэхнолагаў. І яны з’явіліся. Два маладыя хлапцы, тоўсты і тонкі, як адразу зашапталася аўдыторыя. Праз хвіліну высветлілася, што мальцы былі з Гданьска, але мелі нейкі брытанскі сертыфікат і, як самі абвясцілі напачатку, належалі да брытанскай школы.

Яны абяцалі ўсім тэхналогіі поспеху, сыпалі прыкладамі і схемамі, расказвалі пра паспяховыя кампаніі.

Расказвалі таксама, якія яны запатрабаваныя і высокааплочваныя, і, калі ў іх спонсараў ёсць грошы, каб наняць такіх кансультантаў, за перамогу можна не хвалявацца.

Яго званітавала амаль адразу, ад першых жа іх словаў.

***

Ён тады спазняўся. І, што было горш, не памятаў аўдыторыю.

Можа быць, і не хацеў памятаць, гэта таксама было праўдай.

Наперадзе ў яго былі два месяцы ў Варшаве, амаль адпачынак.

Заняткі распачаліся, усе тэхнічныя пытанні былі вырашаныя, і можна было пачынаць лайдачыць.

Ён не мусіў хадзіць на заняткі разам з групамі, але раз-пораз варта было з’яўляцца, каб не лайдачылі астатнія.

Ён зазірнуў у некалькі аўдыторыяў.

Калі ён адчыняў дзверы яшчэ адной, у яго былі пэўныя прадчуванні.

У аўдыторыі сядзела шэсць чалавек. Стары прафесар стаяў каля дошкі і маляваў нейкую схему.

Ён ужо быў гатовы сказаць бардзо пшэпрашэм і закрыць дзверы, але ўсе гледзелі так, як быццам чакалі менавіта яго, і прафесар сказаў заходзьце калі ласка, мы якраз гаварылі пра Вас, пра вашае інтэрвію двуйцы.

І працягнуў гаворку, пра тэорыю палітычнага дзеяння.