Ігар Бабкоў - Хвілінка

І тады ён яшчэ раз абвясціў агульны пошук, перазваніў усім сябрам і знаёмым, хто быў на Купаллі, і нават тым, хто проста мог штосьці ведаць.

Аніякага выніку.

Можа быць, тады ўпершыню ў яго паўстала кепскае прадчуванне. Ён падумаў, што лёс не абавязкова можа быць на іх баку, і яны могуць так ніколі і не сустрэцца.

***

Апотым са светам пачало адбывацца нешта дзіўнае.

Усё страшна і раптоўна пагоршылася.

Як быццам скончылася свята, і тыя, хто на ім гулялі ў герояў, пачалі здымаць маскі.

Напачатку анічога не выглядала занадта трагічна.

Яны прайгралі выбары прэзідэнта, прыйшоў Лу, і распачалася наступная эпоха. Зусім іншая. Больш простая і шэрая. Гераічная і пачварная — адначасова. Эпоха чаркі і шкваркі.

Зрэшты, усё было заканамерна. Тое, што яны прайгралі, было нават карысным: яны забеглі наперад аж занадта, і таму цяпер мусілі крыху адступіць, узяць паўзу.

У іх аб’ектыўна не было сілаў, каб весці ўсю краіну, і супрацьстаянне мусіла мабілізаваць усіх, і, галоўнае, даць ім час прыгледзецца, зразумець, што адбываецца.

Праўда, да таго, што здымуць сцяг і пагоню, яны гатовыя не былі. Гэта было зашмат, і да таго ж бессэнсоўна, не было аніякіх сумневаў, што, хто б ні перамог на наступных выбарах, верне іх назад. І ўсё гэта будзе выглядаць як пошлы і камічны карнавал.

Тады яны сказалі сабе, што будуць стаяць да смерці, да канца, не аддадуць ані сантыметра свайго, і ў гэтай клятве было штосьці такое, што мусіла даць сэнс і сілы.

Нічога так не гадуе сілы, як супольнае змаганне, супольны вораг. І цяпер яны яго мелі.

Зрэшты, гэта была ўсяго толькі затрымка, адно з выпрабаванняў, гісторыя была на іх баку. І што важна, на іх баку мусіла быць будучыня.

Яны тады былі ўпэўненыя, што будучыня неўзабаве прыйдзе і ўсё расставіць на свае месцы.

Але чым далей, тым болей у гэтым паўставалі сумневы.

***

Калі яны пачыналі, яны былі ўпэўненыя, што вызваляюць народ: з прыгнёту, з цемры, з бяспамяцтва.

Што яны выводзяць усіх на свабоду. Адкрываюць новую старонку гісторыі. І там будзе ўсё: і незалежнасць, і мова, і дабрабыт, і культура, і годныя пенсіі.

Варта толькі зрабіць правільны выбар і крыху патрываць, бо, ясна, чагосьці дасягнуць можна было толькі праз намаганні.

Калі ж сапраўды з’явіўся выбар, большасць выбірала зусім іншае. Яны зусім не збіраліся нічога чакаць ад будучыні, а спрабавалі ўзяць усё, што магчыма, ад сёння. Будавалі свае хаткі. Садзілі кветачкі. Куплялі “фальксвагены” і “мерсэдэсы”.

І ўсё ж такі будучыня пэўна была.

Але, — чым далей, тым болей ён адчуваў гэта, нейкім шостым пачуццём, — гэта была не іх будучыня.

Будучыня, якая пакуль толькі прыглядалася да іх і ціха пільнавала свой момант, відавочна анічога не хацела ведаць пра іх сцягі і пагоні, пра мову і культуру, пра песні і незалежнасць. І нават пра годныя пенсіі.

Будучыня глядзела на іх скептычна.

І ён яе баяўся.

***

Таму, калі на партыйных выбарах упершыню не выбралі З., ён на пэўны час паверыў, што гэта абнаўленне. І што з новымі людзьмі партыя будзе больш моцная.

І, можа быць, усё абыдзецца.

З. быў незаменным у сваім часе, ніхто гэтаму не пярэчыў. Але цяпер ягоны час прамінуў, і тое, што тады было новым і вартым, сёння выглядала амаль як музейная архаіка.

Ён быў добры ў той момант, калі трэба было ісці на барыкады, калі камусьці трэба было пракрычаць радзіма альбо смерць. І так пракрычаць, каб ні ў кога не паўстала і думкі, што могуць быць яшчэ нейкія іншыя, трэція варыянты.

Гэта ён сапраўды ўмеў. Багдан памятаў першыя мітынгі, на якіх З. стаяў, як скала, і крычаў у самаробны дынамік, што мы пераможам. І, што дзіўна, яны тады сапраўды перамагалі.

Праблема была ў тым, што нічога іншага ў З. так добра не атрымлівалася.

І ўсё ж, калі яго не выбралі, партыя раскалолася.

Амаль трэць пайшла за ім.

Ён таксама тады ледзьве не застаўся з З., абсалютна нечакана, для сябе і для астатніх, выступіўшы на сойме супроць раскола.

Чаму? Ён тады патлумачыў, ім і самому сабе, што нельга дзяліцца па лініі нянавісці. Па лініі асабістых крыўдаў.

Трэба, каб заставаліся масты, пераходы.

Ён быў упэўнены, што ягоная прысутнасць на тым баку прымусіць усіх зразумець недарэчнасць падзелу. І што наступны з’езд будзе аб’яднаўчым.

Але атрымалася зусім не так. І, да таго ж, ягоныя сябры былі за абнаўленне.

***

Апотым і між тымі, хто застаўся, раптоўна пачаліся разломы. Зайздрасць, узаемная варажнеча. Дробязныя і пустыя сваркі.