Алесь Разанаў - Кніга ўзнаўленняў

Усё гэта, пэўна, таму i ўвайшло ў Хрыстову царкву, што звычай святы, ад Хрыста пачаты, якога трымаліся пільна першыя цэрквы, парушыўся; што насеяўд'ябал на ніве пшанічнай шкоднага пустазелля i што хрысціяне дазволілі добраму згінуць, а кепскаму прышчапіцца.

Хрыстос вучням сваім казаў: «Ідзіце i навучыце ўсе народы, хрысцячы ix!..» А цяпер святары не толькі не навучаюць іншых, але i самі не ведаюць праўды, а тым, што маглі б i хацелі б людзей навучаць, затыкаюць раты — як гэта рабілі законнікі-святары ў колішнія часіны.

Гэта пра ix зазначаючы, кажа Гасподзь: «Гора, законнікі, вам, бо ўзялі вы ключ разумення; i самі, аднак, не ўвайшлі, i тым, хто ўвайшоў бы, забаранілі».

Не варта пра гэта пісаць падрабязна, i без таго добра відаць, якіх маем цяпер мы вучыцялёў. Бадай, свет увесь ведае, як яны ды на ступені свае ўступаюць, i тое не таямніца, як яны там стаяць i справуюцца. Лепей плакаць, чым норавы ix выпісваць. Адно з пэўнасцю можна зазначыць, не баючыся на гэты конт памыліцца: марная справа чакаць, што яны выправяцца ў навуцы i высведчацца ў жыцці.

Было б лепш, каб кожны, хто згінуць не хоча, шукаў сабе іншых лекаў, a гэтакім пастырам даў спакой.

Вось жа гаворыць, загадваючы, Гасподзь апосталам - гэта значыць вучыцелям хрысціянскім: «Вы — соль зямлі! Калі ж соль спятрэе, чым зробіш яе салёнай?! Ужо яна ні на што не прыдатна i будзе ссыпана прэч i стаптана людзьмі». Соллю Гасподзь называе настаўнікаў-вучыцялёў, бо, як соль захоўвае ўсё, што пасоліцца ёю, не дазваляючы, каб яно псавалася i смярдзела, гэтак вучыцель растлумачэннем, вучэннем i напамінам захоўвае i зберагае людзей ад гнілечы духоўнай. Калі ж таго не чыніць ён, дык належыць яго, нібы соль, што сапсела i страціла сілу, выкінуць i стаптаць.

Чаму ж не слухаемся загаду самога Божага Сына? Папраўдзе, не варта было б недаважваць ці абмінаць увагай гэтае слова. I пра другое Гасподняе слова павінны былі б заўсёды мы памятаць добра: калі сляпы водзіць сляпога — абодва зваляцца ў яму.

Ці чуеш ты, браце любы, што сам Хрыстос асцерагае цябе, каб ты ў яму не ўпаў?! Заўсёды, кожны, хто дазваляе весці сябе сляпому, блукае ў цемры, жыццё нявечыць i набліжае згубу.

Чаму ж мы ўцякаць не ўцякаем, убачыўшы, што ў ix за вочы, ад гэтакіх слепакоў? Чаму згаджаемся, зразумеўшы, што самі яны не цямяць, як выцярэблівацца ca змроку, каб нас за сабой вадзілі?

Злітуйся дзеля Бога сам над сабой, чалавеча! Устань, ад сну абудзіўшыся: ці не пара наўкола агледзецца i пабачыць, дзе ты, які ты, хто?! Мы i так спалі даволі i, сіле сляпых падначаліўшы свае душы, не ведалі Бога, не разумелі ратунку свайго i таго, на чым ён грунтуецца, не ўсведамлялі.

Няхай быў гэта час адпомсты, няхай быў гэта вынік гневу Божага за грахі нашых продкаў, якія, паддаўшыся забабонам, ці, можа, дакладней, снам i старэчым выдумкам-байкам, пакінулі, самі не ўбачыўшы як, Божае слова.

Мусіла тым не меней тое адбыцца: святыя апосталы прараклі i напісалі пра тое. Так, Павел, абраны судзень Хрыстовы, піша да салунянаў: «Пашле,— зазначае ён,— Бог дзеянне зману, дык будуць верыць хлусні; i суд прымуць усе, што не верылі ісціне, а ўспадабалі няпраўду».

Разгледзься i ўбач, багалюбча, малю цябе, ці не збыліся словы апостальскія? Разваж: хто ўвасабляў тое дзеянне зману, якое Бог меўся паслаць,— ці не той, хто нашых бацькоў яшчэ ў райскім садзе, адвёўшы ад Божага слова, увёў у спакусу i ў зман?

Немагчыма інакшым чынам яму спакусіць чалавека: дакуль чалавек трымаецца Божага слова, датуль заблудзіцца не можа, бо мае з сабою свечку, якой сабе свеціць; i гэта — закон Твой: сонца маім вачам, маім нагам сцежка.

Ды варта згубіць ие, свечку тую, i кожны апынецца ў цемры i, як сляпы, будзе дарогу рукамі мацаць. Таму i кажа прарок: «Калі б нам Гасподзь Саваоф не пакінуў семя, то мы зрабіліся б, як Садом».

Называе семем ён Божае слова, i д'ябал якраз спакушае людзей у гэтым, бо ведае, калі толькі адступяцца людзі ад Божага слова, тады ўжо, што ён пажадае, учыняць.

На тое ён i навёў гэтакія часіны, каб не казалі вучыцялі Божага слова i каб у царквезламысныя словы займелі сілу. Але i цяпер міласцівы Бог, шкадуючы нас, ад нас, грэшнікаў, не адымае праўдзівага слова свайго, а штодня адкрывае яго ўсё болей i здатных вучыцялёў час-почас нам пасылае.

Таму неабходна i нам усім старацца самааддана, каб мы былі варты тае невыказнае ласкі, каб Божае слова рукамі абедзвюма прынялі, каб моцна трымалі яго, каб жылі паводле яго i прыводзілі да яго іншых людзей.

Па прычыне, што многа жніва, a рупліўцаў мала, i я, недастойны, найменшы служка Святое царквы, напісаў, згодна з Пісаннямі Божымі, гэтую кніжку, каб кожны, хто прагне Божага слова i зразумець ісціну хоча, меў, з чаго навучацца самому i дзетак сваіх навучаць.