Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

Пачуўшы яго важкія крокі, з сынавага прытулку яму насустрач вымкнулася Любка — у доўгім зялёным сарафане з зашнураваным жоўтай стужкай разрэзам ледзь не да пупа (разрэз такі для таго, каб ёй лягчэй было вызваляць з-пад гарсэта i даставаць грудзі), у хораша завязанай чырвона-сіняй хусціне, зграбная i поўненькая, са свежым, у меру з белым i з хораша разлітым чырванцом тварам, са шчаслівай усмешкаю.

— Краса мая ненаглядная,— прытуліў i пацалаваў яе.— Ну, што робіць малады баярын?

— Малады баярын спаў, а цяпер пачынае варушыцца i крактаць.

Баяр ужо не толькі падаў голас, але i незадаволіўся, усплакнуў.

Любка не кінулася, як раней, да дзіцяці, калі яно толькі віскне ці, наадварот, доўга маўчала («Што з ім? A ці жывы хоць ён?»), a ўжо спакойна, тое-сёе ведаючы, што трэба маці, падалася ў пакой, дзе маладое дзяўчо загортвала дзіця ў сухую белую полачку, каб пасля ўцяпліць яго яшчэ мяккай сабалінай коўдрачкаю.

Усяслаў схіліўся над невялікім, за гэтыя месяцы аблюджаным тварыкам, дзе, як усе казалі, яго высокі лоб, спакойныя вочы i роўны нос, пацмокаў. Малое звычайна пазнавала ўжо яго, адказвала ўсмешкай на ягоную ўсмешку, але цяпер плаксіва зморшчылася.

— Сынок! — паўшчувала яго Любка.— Гэта ж твой татка!

— Усё ж не хоча прызнаваць мяне...— «пакрыўдзіўся» Усяслаў.

Ён усяго недагаварыў пры пакаёўцы. Раней, напачатку, калі Любка па маладосці вельмі чуйна i раніма назірала, слухала, хто i што кажа пра яе дзіця (а за гэта большае перажыванне, чым за сябе), ён, бачачы гэта, часта з жартам пакепліваў: «Здаецца, у яго адно вока меншае i рудое, значыць, не мае, а другое — большае, шараватае, мае», «Здаецца, маларослы будзе, не па мне...».

«Няпраўда!— гарачылася Любка.— Вочкі яго адны. I вушкі, носік як i ў цябе!»

Калі ж ён не саступаў, дык Любка плакала, за што на яго без ніякай цырымоніі, сярдзіта нападала Марыля: «Што ты, стары конь, робіш? Ёй жа цяпер трэба быць спакойнай, іначай малако можа прапасці! А ты...» А Любцы: «Не слухай яго, маладзічка. Дзіця як дзіця. Цьфу-цьфу, здаровенькае i дужанькае. Усё на месцы: вушкі, вочкі, носік, роцік, стручок! I ў яго ўдалося. Як выкапанае. Усе крошкі падабрала».

Усяслаў ад радасці весяліўся, але, сказаць шчыра, яму, сталаму ўжо, нашмат старэйшаму за Любку, часамі было не зусім да жартаў: бывала, з рэўнасцю назіраў, як Любка вырываецца з яго абдымкаў i імчыць на дзіцячы плач ці на зацягненае маўчанне. Ён не мог не замілавацца, што яна гэтак палюбіла малое, але, здаралася, яму вярэдзіла душу іншае, можа, i недарэчна раўнівае: а можа, Любка, як i некаторыя жанчыны, перанесла ўсю сваю любоў на дзіця таму, што як след не кахае мужа i што будзе для яго праз год-другі вялікая небяспека з-за таго, што некалі гэтак паспешліва ўзяў яе?..

Баяр заплакаў.

— Баярыня,— ветліва зірнула на Любку юная русявая i круглатварая пакаёўка,— дзіця хоча есці.

— Добра,— сказала тая.— Падай яго баярыну, а сама ідзі.

Калі дзяўчо выйшла, Любка, ужо не адчуваючы чужых жаночых вачэй, села на ложак, расшнуравала на сабе стужку, расхінула сарафан, ззяючы белай грудзінай, дзе асабліва снежнага колеру, аж з адценнямі сінізны былі поўныя грудзі, якім было цесна пад гарсэтам. Калі Усяслаў падаў ёй на калені сына, дык яна смела i без сораму i каленi расставіла i дастала для таго правую буйную, як сама казала, «цыцку», да якой адразу ж прагна прыпаў дзіцячы роцік.

— Ой, як смокча!— шчасліва ўсміхнулася Любка.— Маленькі, але гэтакі дужанькі!

Ён не мог не залюбавацца i Любчынай простай, але ад усёй душы шчырай, лёгкай, ззяючай усмешкаю, i тым, як мірна заплюшчыўшы вочкі, набірае ад маці жыватворную сілу яго нашчадак. Нават не пачуў, як сюды зазірнула Марыля. Пачуў ужо тады, калі яна загаварыла:

— Ды хопіць ужо любавацца сваім сыночкам! Гэтак вы так яго распесціце, што потым ён ні хвілінкі не пабудзе адзін, не злезе з нечыіх рук!

— Праўда,— хораша ўсміхнулася яму Любка.— Ідзі, Усяслаў, вячэраць. А то саслабееш.

— Дык i табе трэба мая сіла? — ціха запытаў у яе.

Любка, помнячы, што было ў ix патаемнае начамі, а то i ўдзень гэтым летам i восенню, усміхнулася ўжо з перажытай сарамлівасцю, без якой, аднак, не бывае сапраўднай уцехі i радасці паміж мужам i жонкаю ды асабліва тады, калі яна ажаньчынілася пасля родаў, адчула, чаго пачала жадаць яе плоць i калі яна, гэтая плоць, спатольвалася як след.

— Не затрымлівайся сёння,— шапнуў,— раней прыходзь да мяне. Я ўжо вельмі засумаваў без цябе. Аж тры дні ты не была са мной.

— Добра, — таксама прашаптала яму Любка.— Сёння прыйду.