Генрых Далідовіч: Кліч роднага звона

Глядзіце: Навагрудак! (польск.)

Смялей наперад! (ням.)

Трымацца да канца! (ням.)

Прыдурак! Абэлтух! (ням.)

Прэч, брыда! Прэч, паслугач! (укр.)

Дзядзька (пястун) — выхавацель.

Венгры ўцякаюць!.. (польск.)

Усе назад! Усе назад! (ням.)

Смерд — селянін.

Дворскi — упраўляючы княскай гаспадаркай.

Лупы — ваенная здабыча.

Маецца на ўвазе Аляксандр Неўскі.

Сынавец — пляменнік.

Ужо ў XII стагоддзі асобныя вялікія кіеўскія князі спрабавалі іменаваць сябе якраз так.

Спачатку качэўнікі Манголіі называлі сябе татарамі. Калі ж мангол Тэмучын у 1206 годзе стаў каганам Чынгісханам, дык па яго загадзе пачалі называць манголамі ўсіх падуладных.

Iцiль — Волга.

Землі сённяшняй Карэі.

Насельнікі паўночна-заходняй вобласці Кітая.

Маюцца на ўвазе продкі казахаў, таджыкаў, кіргізаў, узбекаў, туркменаў, іранцаў i інш.

Полаўцы-кіпчакі (куманы)— народнасць цюркскай групы — жылі ў стэпах Каўказа i Паўночнага Прычарнамор'я. Іхні галоўны горад Шарукань, мяркуюць, быў паблізу Харкава.

Тады Зямлю ўяўлялі востравам, акружаным вадой, дзе за заходам сонца была суцэльная цемра.

З Кітая.

Маецца на ўвазе порах.

Грыдніца — пакой у княскім палацы, дзе прымалі гасцей.

Жывот — жыццё.

Xоўтка — шкатулка.

Кубел — папярэднік куфра.

«Багiня» — самая прыгожая маладая жняя.

Землі сённяшняга Ірана.

Таць — злодзей.

Тагачасная, Міндоўгава, Літва — землі паміж сённяшнімі Навагародкам, Маладзечнам, Мінскам i Слонімам.

Прусы, балцка-славянскія плямёны, насялялі ўзбярэжжа Балтыйскага мора паміж ніжнім цячэннем Віслы i Немана.

Земгалы (земігола) — балцкае племя, жыло ў сярэдняй частцы сучаснай Латвіі (басейн р. Ліелупе).

Латгалы (лецьгала, лоцьгала) — балцкае племя, жыло на Усходзе сучаснай Латвіі, там знаходзіліся гарады Герцыке i Кукейнос, падуладныя Полацкаму княству.

Лiвы жылі на ўзбярэжжы Рыжскага зал. на паўн. ад Зах. Дзвіны i ў ніжнім цячэнні p. Гаўі, паўн. ўзбярэжжа Курземскага паўвострава.

Эсты — продкі сённяшніх эстонцаў.

Аўкштайты — найбліжэйшыя да Полацкай i Навагародскай зя¬мель продкі сённяшніх літоўцаў.

Жамойцы (жмудзь, жэмайты) — насельнікі заходняй вобласці i сучаснай Літвы.

Яцвягi — заходнебалцкія, ca славянскім элементам плямёны, жылі паміж Нёманам i вярхоўямі p. Нараў.

Булевічы — зямля на правым беразе верхняга цячэння Нёмана (мабыць, у тым ліку i мясціны каля хутара Балевічы Хатаўскога сельсавета Стаўбцоўскага раёна).

Дзяволта — мабыць, зямля ў цэнтральнай i паўночна-заходняй мясцінах сённяшняй Беларусі каля Ляхавічаў i Клецка.

Рушкавічы — мабыць, зямля па суседстве з Турава-Шнскай зямлёю.

Дайнова — зямля паміж Нёманам i Віліяй, па р. Котры межавала з Гарадзенскім княствам.

Нальшаны — зямля на паўночна-заходняй ускраіне Беларусь Сталіца — Крэва (?).

Варажскае мора — Балтыйскае мора.

Куявія i Мазовія — польскія княствы.

Маецца на ўвазе — аб'яўляць вайсковы збор.

Гутарка ідзе пра тагачаснага князя Ноўгарадскай зямлі Аляксандра Неўскага.

Куроны (куршы, корсь) — балцкае племя, жыло на Захадзе сучаснай Латвіі. Пазней разам з земгаламі склалі латышскую народнасць.

«Лічыць» i «варожыць».

Сажань — крыху больш 2 м.

Абутку (укр.).

Рыцарскую гімнастыку (ням.).

А п о л л е (з польск.) — воласць.

Ці не ад варункаў з палякамі ў ранейшыя i тыя часы, што тут апісваюцца, на заходнебеларускіх землях прыжыўся зварот на «вы»?