Сяргей Грахоўскі - Выбраныя творы ў двух тамах. Том ІІ

Доўга не змаўкалі апладысменты, да яе падыходзілі з чаркамі, дзякавалі за прамову. Па зале насіліся ўвішныя італьянскія студэнты з вялізнымі падносамі, непрыкметна шныралі ў вузкіх праходах — і праз некалькі хвілін на ўсіх сталах ужо стаялі новыя стравы.

Высокі сівы лорд даў слова мэру аднаго з раёнаў Лондана, містэру Картэле. Падняўся плячысты бялявы мужчына з залатым ланцугом на шыі.

— На вялікі жаль, я не гавару па-руску, але я не гавару і па-англійску. Я — шатландзец. Мая родная мова — мова вялікага Роберта Бёрнса. Ён нам такі ж дарагі, як вам Тарас Шаўчэнка. Вы прыплылі на цеплаходзе, які носіць яго імя. Вялікі Тарас прыйшоў у госці да вялікага Бёрнса...

Далей я ўжо нічога не чуў. У мяне ў кішэні ляжаў томік вершаў славутага шатландца на беларускай мове. Перад ад'ездам я зайшоў да перакладчыка гэтай кніжкі і папрасіў зрабіць аўтограф. Ён напісаў па-англійску: «Майму незнаёмаму англійскаму другу ад перакладчыка на беларускую мову несмяротных твораў вялікага Бёрнса. З павагаю Язэп Семянсон».

Зручнейшага выпадку для такога сувеніра быць не магло. Я папрасіў Сэсілію, і мы разам падышлі да лорда Картэле. Як толькі ён скончыў прамову, я падаў яму кніжку. Ён хуценька разгарнуў яе, убачыў партрэт любімага паэта, узрадаваўся, як малое дзіця, а калі прачытаў надпіс, моцна абняў мяне і доўга трос руку.

— Я маю выданні Бёрнса на ўсіх мовах свету. Не было толькі беларускага. Гэта самы дарагі для мяне падарунак. Вельмі вас прашу прачытаць хоць адзін верш. Як ён гучыць на вашай мове?

Я разгарнуў кніжачку ў чырвонай вокладцы і прачытаў першае, што трапіла на вочы:

Картэле не стрымаўся:

— О, гэта «Шатландская слава». Прабачце, чытайце, чытайце, калі ласка.

Калі прагучалі заключныя радкі:

Картэле і яго жонка заапладзіравалі вялікаму шатландцу і яго беларускаму перакладчыку. Малінавы томік пераходзіў з рук у рукі.

На эстрадзе дрыгалі і завывалі барадатыя нячэсаныя бітлзы. Бубны і электрагітары білі ў самае цемя, але не маглі заглушыць у сэрцы радкоў вялікага шатландскага аратара і паэта.

Мы выйшлі на пустую, ледзь асветленую жоўтымі ліхтарамі Сіці. Над Лонданам было зорнае неба. Зноў успомніліся радкі Бёрнса:

У Сіці яны гучалі асабліва выразна, прароча і сурова.

Раніцаю ад'язджаем у Рым. Толькі на світанні спадае гарачыня. Неапалітанская затока ружавее ў празрыстым тумане, а далёкія ветразі, мачты, шпілі касцёлаў, белыя домікі на зялёных узгорках здаюцца залаціста-ружовымі міражамі.

Неапаль толькі прачынаецца. Вуліцы яшчэ пустыя, вільготныя і цемнаватыя. Над імі звісаюць мокрыя, цыраваныя і латаныя прасцірадлы, кашулі, начныя сарочкі, пялёнкі, ліфчыкі і штонікі. Адным словам, усё, што паспелі памыць учора звечара.

Наш аўтобус нырае пад гэтыя вулічныя ветразі, праскаквае нейкія вузенькія завулачкі, каб меней стаяць каля светафораў, і мы ўжо мінаем аблезлыя домікі з дзіравымі дахамі, зарослыя палыном парканы на брудных ускраінных вуліцах. Толькі на світанні так хутка можна выскачыць на шырачэзную аўтастраду Сонца. Так яна завецца, і сапраўды — прамая і роўная, як сонечны прамень.

Наш прыгожы чарнявы Віторыо выціскае з аўтобуса ўсе духі, здаецца, ён зараз адарвецца ад асфальту і паляціць над шашою. Справа павольна адплывае лагодны, зарослы густым хмызам Везувій. Нават цяжка паверыць, што некалі ён пахаваў пад дзесяціметровым пластам лавы і попелу старажытную Пампею, што больш за дзве тысячы чалавек спапялела ў вулканічным віры. Везувій у любую хвіліну можа ўгневацца і цяпер. Таму, мабыць, каля яго хочацца цішэй ісці, ехаць і нават гаварыць. Ён знік у блакітнай смузе, а насустрач ляціць, ільсніцца залітая сонцам аўтастрада. Мільгаюць заправачныя станцыі з маленькімі рэстаранчыкамі, рамонтнымі майстэрнямі, кветнікамі, з аранжавымі шыльдамі «ESSO». Імчыцца дарога, кругамі адплываюць густыя таполевыя прысады, парнікі пад цэлафанаваю плёнкаю, палі, дагледжаныя лепш за самыя ўзорныя градкі, а пры дарозе — высокія чырвоныя макі.

Віторыо паціху, але натхнёна спявае працяжныя песні неапалітанскіх рыбакоў. У іх — туга па доме, па каханых і блізкіх, а на беразе рыбак сумуе па блакітных прасторах, салёных штормах і тугіх ветразях. Высокі худы літоўскі аператар непрыкметна прасоўвае ў шафёрскую кабіну мікрафон. Віторыо пачуў свой узмоцнены дынамікам голас, збянтэжыўся і змоўк. Мы дружна яму апладзіруем і просім спяваць яшчэ. Ён толькі круціць галавой і прыбаўляе газу.